การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2562

ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2013 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยตั๋วเงิน บัญชีเดินสะพัด

คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ

ข้อ 1 นายหนึ่งออกตั๋วแลกเงินฉบับหนึ่งสั่งให้นายสองจ่ายเงินให้แก่นายสามแบบระบุชื่อให้ใช้เงินแก่ นายสามหรือผู้ถือ ต่อมานายสามสลักหลังเฉพาะระบุชื่อนายสี่แล้วส่งมอบตั๋วแลกเงินเพื่อชําระหนี้
ให้แก่นายสี่ จากนั้นนายสี่ได้นําตั๋วแลกเงินฉบับนี้ไปสลักหลังลอยและส่งมอบให้แก่นายห้า ซึ่งต่อมานายห้าก็ได้ทําการส่งมอบตั๋วแลกเงินฉบับนี้เพื่อชําระหนี้ให้แก่นายหก

จากข้อเท็จจริงดังกล่าวข้างต้น นายหกจะมีฐานะเป็นผู้ทรงตั๋วแลกเงินฉบับดังกล่าวโดยชอบด้วย กฎหมายหรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 904 “อันผู้ทรงนั้น หมายความว่า บุคคลผู้มีตั๋วเงินไว้ในครอบครองโดยฐานเป็นผู้รับเงิน หรือเป็นผู้รับสลักหลัง ถ้าและเป็นตั๋วเงินสั่งจ่ายให้แก่ผู้ถือ ๆ ก็นับว่าเป็นผู้ทรงเหมือนกัน”

มาตรา 918 “ตั๋วแลกเงินอันสั่งให้ใช้เงินแก่ผู้ถือนั้น ท่านว่าย่อมโอนไปเพียงด้วยส่งมอบให้กัน”

มาตรา 921 “การสลักหลังตั๋วแลกเงินซึ่งสั่งให้ใช้เงินแก่ผู้ถือนั้นย่อมเป็นเพียงประกัน (อาวัล) สําหรับผู้สั่งจ่าย”
วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายหนึ่งออกตั๋วแลกเงินสั่งให้นายสองจ่ายเงินโดยระบุชื่อให้ใช้เงินแก่นายสามหรือผู้ถือนั้น ถือว่าเป็นตั๋วแลกเงินชนิดสั่งจ่ายแก่ผู้ถือ ดังนั้นในการโอนตั๋วแลกเงินฉบับนี้ต่อไป การโอนย่อมสมบูรณ์โดยการส่งมอบตั๋วให้แก่กันโดยไม่ต้องสลักหลังใด ๆ ทั้งสิ้น ถ้าการโอนตัวนี้ต่อไปได้มีการสลักหลังใน ตัวนี้ด้วย กฎหมายให้ถือว่าการสลักหลังนั้นเป็นเพียงการรับอาวัลผู้สั่งจ่ายเท่านั้น (ตามมาตรา 918 และมาตรา 921)

ข้อเท็จจริงตามอุทาหรณ์ เมื่อมีการโอนตั๋วแลกเงินฉบับนี้ต่อไปนั้น นายสามสลักหลังระบุชื่อและส่งมอบให้แก่นายสี่ นายสี่สลักหลังลอยและส่งมอบแก่นายห้า และนายห้าส่งมอบตัวต่อไปให้แก่นายหก จะเห็นได้ว่า การโอนตั๋วทุกครั้งมีการส่งมอบตัวนั้นให้แก่กัน ดังนั้นการโอนตั๋วแลกเงินดังกล่าวจึงถูกต้องตามกฎหมาย เมื่อ นายหกเป็นบุคคลผู้มีตั๋วเงินอยู่ในความครอบครอง และได้รับการโอนตั๋วมาโดยชอบด้วยกฎหมาย นายหกจึงเป็น ผู้ทรงตั๋วแลกเงินดังกล่าวโดยชอบด้วยกฎหมายตามมาตรา 904 ส่วนการที่นายสามและนายสี่ได้ลงลายมือชื่อ สลักหลังตั๋วเงินไว้นั้นให้ถือว่าเป็นเพียงผู้รับอาวัลผู้สั่งจ่าย (ตามมาตรา 921)

สรุป นายหกมีฐานะเป็นผู้ทรงตัวแลกเงินฉบับดังกล่าวโดยชอบด้วยกฎหมาย

ข้อ 2 (ก) ตั๋วเงินชนิดผู้ถือ หากมีการสลักหลังโอน จะมีผลอย่างไรต่อผู้สลักหลังนั้น จงอธิบายพร้อมหลักกฎหมายประกอบ

(ข) พลูด่างสั่งจ่ายเช็คชนิดผู้ถือ 300,000 บาท ชําระหนี้ให้แก่กิ่งไผ่ เมื่อกิ่งไผ่ได้รับเช็คฉบับดังกล่าว ก็ได้นําเช็คไปชําระหนี้ค่าแหวนเพชรให้แก่ใบพลู หากแต่ใบพลูไม่เชื่อถือกิ่งไผ่เพราะเคย ผิดนัดชําระหนี้ตนมาก่อน ใบพลูจึงได้บอกขอให้กิ่งไผ่หาบุคคลมาค้ำประกันเช็คฉบับนี้ 2 คน มิเช่นนั้นตนจะไม่ยอมขายแหวนเพชรวงนี้ให้ในราคาดังกล่าว กิ่งไผ่จึงนําเช็คไปหาลูกสน ลูกสนทราบเรื่องดังกล่าวก็ได้เขียนข้อความว่า “อาวัลกิ่งไผ่ จํานวน 150,000 บาท” พร้อม ลงลายมือชื่อลูกสนไว้ด้านหน้าเช็คและกิ่งไผ่ก็ได้ลงลายมือชื่อของตนโดยไม่ได้เขียนข้อความ ใดเลยไว้ด้านหน้าเช็ค และนําไปชําระหนี้ค่าแหวนเพชรให้แก่ใบพลู เมื่อถึงวันที่ลงในเช็ค หากธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน ให้นักศึกษาจงวินิจฉัยว่า บุคคลใดบ้างต้องรับผิดและรับผิด อย่างไรต่อใบพลูผู้ทรงเช็ค

ธงคําตอบ

(ก) หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 918 “ตั๋วแลกเงินอันสั่งให้ใช้เงินแก่ผู้ถือนั้น ท่านว่าย่อมโอนไปเพียงด้วยส่งมอบให้กัน”

มาตรา 921 “การสลักหลังตั๋วแลกเงินซึ่งสั่งให้ใช้เงินแก่ผู้ถือนั้นย่อมเป็นเพียงประกัน (อาวัล) สําหรับผู้สั่งจ่าย”
มาตรา 940 วรรคหนึ่ง “ผู้รับอาวัลย่อมต้องผูกพันเป็นอย่างเดียวกันกับบุคคลซึ่งตนประกัน”

ตามมาตรา 918 ได้กําหนดไว้ว่า ตั๋วเงินชนิดผู้ถือนั้นย่อมสามารถโอนให้แก่กันได้โดยการส่งมอบ ตั๋วเงินนั้นให้แก่กันโดยไม่ต้องสลักหลังใด ๆ ทั้งสิ้น ดังนั้น หากมีการโอนตั๋วเงินชนิดผู้ถือให้แก่กันโดยมีการสลักหลัง ตั๋วเงินนั้นด้วย กฎหมายให้ถือว่าการสลักหลังตั๋วเงินดังกล่าวนั้นเป็นเพียงการประกันหรือการอาวัลผู้สั่งจ่ายและ จะต้องผูกพันรับผิดเป็นอย่างเดียวกันกับผู้สั่งจ่ายตามมาตรา 921 ประกอบมาตรา 940 วรรคหนึ่ง

(ข) หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 900 วรรคหนึ่ง “บุคคลผู้ลงลายมือชื่อของตนในตั๋วเงินย่อมจะต้องรับผิดตามเนื้อความในตั๋วเงินนั้น”

มาตรา 914 “บุคคลผู้สั่งจ่ายหรือสลักหลังตั๋วแลกเงินย่อมเป็นอันสัญญาว่า เมื่อตั๋วนั้นได้นํายื่น โดยชอบแล้วจะมีผู้รับรองและใช้เงินตามเนื้อความแห่งตัว ถ้าและตั๋วแลกเงินนั้นเขาไม่เชื่อถือโดยไม่ยอมรับรองก็ดี หรือไม่ยอมจ่ายเงินก็ดี ผู้สั่งจ่ายหรือผู้สลักหลังก็จะใช้เงินแก่ผู้ทรง หรือแก่ผู้สลักหลังคนหลังซึ่งต้องถูกบังคับให้ใช้เงิน ตามตัวนั้น ถ้าหากว่าได้ทําถูกต้องตามวิธีการในข้อไม่รับรองหรือไม่จ่ายเงินนั้นแล้ว”

มาตรา 938 “ตั๋วแลกเงินจะมีผู้ค้ําประกันรับประกันการใช้เงินทั้งจํานวนหรือแต่บางส่วนก็ได้ ซึ่งท่านเรียกว่า “อาวัล”

อันอาวัลนั้นบุคคลภายนอกคนใดคนหนึ่งจะเป็นผู้รับ หรือแม้คู่สัญญาแห่งตั๋วเงินนั้นฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งจะเป็นผู้รับก็ได้”

มาตรา 939 “อันการรับอาวัลย่อมทําให้กันด้วยเขียนลงในตั๋วเงินนั้นเอง หรือที่ใบประจําต่อ
ในการนี้จึงใช้ถ้อยคําสํานวนว่า “ใช้ได้เป็นอาวัล” หรือสํานวนอื่นใดทํานองเดียวกันนั้นและลงลายมือชื่อผู้รับอาวัล

อนึ่งเพียงแต่ลงลายมือชื่อของผู้รับอาวัลในด้านหน้าแห่งตั๋วเงิน ท่านก็จัดว่าเป็นคํารับอาวัลแล้ว

เว้นแต่ในกรณีที่เป็นลายมือชื่อของผู้จ่ายหรือผู้สั่งจ่าย

ในคํารับอาวัลต้องระบุว่ารับประกันผู้ใด หากมิได้ระบุ ท่านให้ถือว่ารับประกันผู้สั่งจ่าย”

มาตรา 940 วรรคหนึ่ง “ผู้รับอาวัลย่อมต้องผูกพันเป็นอย่างเดียวกันกับบุคคลซึ่งตนประกัน”

มาตรา 989 วรรคหนึ่ง “บทบัญญัติทั้งหลายในหมวด 2 อันว่าด้วยตั๋วแลกเงินดังจะกล่าวต่อไปนี้ ท่านให้ยกมาบังคับในเรื่องเช็คเพียงเท่าที่ไม่ขัดกับสภาพแห่งตราสารชนิดนี้ คือบทมาตรา 910… 914 ถึง 923,
938 ถึง 940”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่พลูด่างสั่งจ่ายเช็คผู้ถือ 300,000 บาท ชําระหนี้ให้แก่กิ่งไผ่ และเมื่อกิ่งไผ่ ได้นําเช็คไปชําระหนี้ค่าแหวนเพชรให้แก่ใบพลูนั้น ลูกสนได้ลงลายมือชื่อของตนไว้ด้านหน้าเช็คและเขียนข้อความว่า “อาวัลกิ่งไผ่ จํานวน 150,000 บาท” และกิ่งไผ่ได้ลงลายมือชื่อของตนไว้ด้านหน้าเช็คโดยไม่ได้เขียนข้อความใด ๆ ไว้เลยนั้น เมื่อถึงวันที่ลงในเช็คหากธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน บุคคลที่จะต้องรับผิดต่อใบพลูผู้ทรงเช็คจึงได้แก่ พลูด่าง กิ่งไผ่ และลูกสน เพราะทั้งสามได้ลงลายมือชื่อของตนไว้ในตั๋วเงิน (เช็ค) จึงต้องรับผิดตามตั๋วเงิน (เช็ค) นั้น ตามมาตรา 900 วรรคหนึ่ง โดยจะต้องรับผิดในฐานะและจํานวนเงินดังนี้

1 พลูด่าง จะต้องรับผิดเพราะได้ลงลายมือชื่อไว้ในเช็คในฐานะผู้สั่งจ่ายตามมาตรา 914 ประกอบมาตรา 989 วรรคหนึ่ง โดยจะต้องรับผิดตามจํานวนเงินที่ระบุไว้ในเช็คนั้น

2 กิ่งไผ่ การที่กิ่งไผ่ได้แสดงเจตนาเข้ามารับอาวัลเช็คในฐานะผู้เป็นคู่สัญญาในเช็ค โดยการ ลงลายมือชื่อไว้ที่ด้านหน้าเช็คโดยไม่ได้เขียนข้อความใด ๆ ไว้เลยและไม่ได้ระบุไว้ว่ารับอาวัลผู้ใดนั้น กฎหมายให้ ถือว่าเป็นการรับอาวัลผู้สั่งจ่ายตามมาตรา 938 วรรคสอง และมาตรา 939 วรรคสามและวรรคสี่ ประกอบ มาตรา 989 วรรคหนึ่ง ดังนั้น กิ่งไผ่จึงต้องรับผิดตามเช็คในฐานะผู้รับอาวัลผู้สั่งจ่ายคือพลูด่าง และต้องรับผิด เป็นอย่างเดียวกันกับพลูด่างตามมาตรา 940 วรรคหนึ่ง ประกอบมาตรา 989 วรรคหนึ่ง

3 ลูกสน การที่ลูกสนซึ่งเป็นบุคคลภายนอกได้แสดงเจตนาเข้ามารับอาวัลกิ่งไผ่ โดยการ ลงลายมือชื่อไว้ที่ด้านหน้าเช็ค และระบุว่ารับอาวัลกิ่งไผ่แต่เพียงบางส่วนคือจํานวน 150,000 บาทนั้น ลูกสน ย่อมสามารถทําได้ตามมาตรา 938 และมาตรา 939 วรรคหนึ่งและวรรคสอง ประกอบมาตรา 989 วรรคหนึ่ง ดังนั้น ลูกสนจึงต้องรับผิดตามเช็คในฐานะผู้รับอาวัลกิ่งไผ่ตามมาตรา 940 วรรคหนึ่ง ประกอบมาตรา 989 วรรคหนึ่ง เพียงแต่จะต้องรับผิดในจํานวน 150,000 บาท เท่าที่ตนได้อาวัลไว้เท่านั้น

สรุป บุคคลที่จะต้องรับผิดต่อใบพลูผู้ทรงเช็คคือ พลูด่างในฐานะผู้สั่งจ่ายเช็ค กิ่งไผ่ในฐานะผู้รับ อาวัลพลูด่างผู้สั่งจ่าย และลูกสนในฐานะผู้รับอาวัลกิ่งไผ่โดยลูกสนจะต้องรับผิดเพียง 150,000 บาท ตามที่ตนได้
อาวัลไว้

ข้อ 3 (ก) การมีลายมือชื่อปลอมปรากฏอยู่ในตั๋วเงินมีผลในทางกฎหมายต่อตั๋วเงินนั้นอย่างไร จงอธิบาย

(ข) นายปลาบุตรชายของนายนกได้แอบนําเอาสมุดเช็คของนายนกมา แล้วนายปลาได้นําเช็ค ฉบับหนึ่งจากสมุดเช็คนั้นมาทําการปลอมลายมือชื่อของนายนกเป็นผู้สั่งจ่ายเช็ค และระบุคําว่า “จ่ายสด” ในช่องที่ให้ระบุชื่อผู้รับเงินโดยไม่ขีดฆ่าคําว่า “หรือผู้ถือ” ในเช็คออก แล้วนําเอาเช็คฉบับดังกล่าวนั้นไปทําการส่งมอบให้นายปูเพื่อชําระหนี้ค่าสินค้าที่นายปลามีอยู่กับนายปู นายปูซึ่งมีความรู้จักคุ้นเคยกับนายนกเกิดความสงสัยว่าเช็คฉบับนี้นายนกได้เป็นผู้สั่งจ่ายมาจริงหรือไม่ จึงสอบถามไปยังนายนก นายนกได้ทําการตรวจสอบและพบว่านายปลาบุตรชาย เป็นผู้ปลอมลายมือชื่อของตนเพื่อสั่งจ่ายเช็คไป แต่เกรงว่านายปลาจะมีความผิด นายนกจึงแจ้ง กับนายปูไปว่าตนเป็นผู้สั่งจ่ายเช็คฉบับนั้นจริง ต่อมาเช็คฉบับนี้ถูกธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน นายปูจึงนําเอาเช็คฉบับนี้มาเรียกให้นายนกชดใช้เงินตามเช็คให้ แต่นายนกปฏิเสธโดยอ้างว่า ลายมือชื่อผู้สั่งจ่ายในเช็คเป็นลายมือชื่อปลอม ตนจึงไม่ต้องรับผิดชอบใช้เงินตามเช็คให้แก่นายปูแต่อย่างใด

ดังนี้ ข้ออ้างของนายนกฟังขึ้นหรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

(ก) หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 1008 “ภายในบังคับแห่งบทบัญญัติทั้งหลายในประมวลกฎหมายนี้ เมื่อใดลายมือชื่อในตัวเงิน เป็นลายมือปลอมก็ดี เป็นลายมือชื่อลงไว้โดยที่บุคคลซึ่งอ้างเอาเป็นเจ้าของลายมือชื่อนั้นมิได้มอบอํานาจให้ลงก็ดี

ท่านว่าลายมือชื่อปลอมหรือลงปราศจากอํานาจเช่นนั้นเป็นอันใช้ไม่ได้เลย ใครจะอ้างอิงอาศัยแสวงสิทธิอย่างหนึ่ง อย่างใดเพื่อยึดหน่วงตั๋วเงินไว้ก็ดี เพื่อทําให้ตัวนั้นหลุดพ้นก็ดี หรือเพื่อบังคับการใช้เงินเอาแก่คู่สัญญาแห่งตัวนั้น คนใดคนหนึ่งก็ดี ท่านว่าไม่อาจจะทําได้เป็นอันขาด เว้นแต่คู่สัญญาฝ่ายซึ่งจะพึงถูกยึดหน่วงหรือถูกบังคับใช้เงินนั้น จะอยู่ในฐานเป็นผู้ต้องตัดบทมิให้ยกข้อลายมือชื่อปลอม หรือข้อลงลายมือชื่อปราศจากอํานาจนั้นขึ้นเป็นข้อต่อสู้ แต่ข้อความใด ๆ อันกล่าวมาในมาตรานี้ ท่านมิให้กระทบกระทั่งถึงการให้สัตยาบันแก่ลายมือชื่อ ซึ่งลงโดยปราศจากอํานาจแต่หากไม่ถึงแก่เป็นลายมือปลอม”

จากหลักกฎหมายดังกล่าว กรณีที่มีลายมือชื่อปลอม หรือลายมือชื่อที่ลงโดยปราศจากอํานาจ
ปรากฏอยู่ในตั๋วเงินนั้น จะมีผลทางกฎหมายดังนี้ คือ

1 ผลต่อเจ้าของลายมือชื่อ ลายมือชื่อปลอมหรือลายมือชื่อที่ลงโดยปราศจากอํานาจนั้นย่อม ไม่มีผลผูกพันต่อเจ้าของลายมือชื่อ กล่าวคือ เจ้าของลายมือชื่อไม่ต้องรับผิดตามเนื้อความในตั๋วเงินนั้น ทั้งนี้เพราะ เจ้าของลายมือชื่อที่ถูกปลอมมิได้เป็นผู้เขียนลายมือชื่อนั้นลงไว้ในตั๋วเงิน หรือมิได้มอบอํานาจให้บุคคลใดลงลายมือชื่อ ในตั๋วเงินในกรณีที่มีการลงลายมือชื่อโดยปราศจากอํานาจ เว้นแต่กรณีที่เป็นตั๋วเงินที่มีลายมือชื่อที่ลงไว้โดยปราศจาก อํานาจนั้นอาจมีผลผูกพันเจ้าของลายมือชื่อได้ หากเจ้าของลายมือชื่อได้ให้สัตยาบันตามมาตรา 1008 วรรคท้าย

2 ผลต่อคู่สัญญาคนอื่น ๆ ในตั๋วเงิน ในกรณีที่ตั๋วเงินนั้นมีลายมือชื่อปลอม ย่อมไม่มีผลกระทบ ถึงความรับผิดของคู่สัญญาคนอื่น ๆ ที่ลงไว้ในตั๋วเงินโดยถูกต้อง ทั้งนี้เป็นเพราะความรับผิดของลูกหนี้แต่ละคนที่ได้ ลงลายมือชื่อไว้ในตั๋วเงิน และต้องรับผิดตามเนื้อความในตั๋วเงินตามมาตรา 900 วรรคหนึ่งนั้น เป็นเรื่องเฉพาะตัว ของลูกหนี้แต่ละคนนั่นเอง ซึ่งกรณีดังกล่าวเป็นไปตาม ป.พ.พ. มาตรา 1006 ที่บัญญัติไว้ว่า

“การที่ลายมือชื่ออันหนึ่งในตัวเงินเป็นลายมือปลอมย่อมไม่กระทบกระทั่งถึงความสมบูรณ์
แห่งลายมือชื่ออื่น ๆ ในตั๋วเงินนั้น”

3 ผลต่อผู้ที่ได้ตั๋วเงินไว้ในความครอบครองและบุคคลอื่น ๆ ในกรณีที่ตั๋วเงินนั้นมีการลง ลายมือชื่อปลอม หรือมีการลงลายมือโดยปราศจากอํานาจจะมีผลตามมาตรา 1008 วรรคหนึ่ง คือ ให้ถือว่าลายมือชื่อ ปลอมหรือลงโดยปราศจากอํานาจนั้นเป็นอันใช้ไม่ได้เลย และผู้ใดจะอ้างอิงอาศัยแสวงสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใดเพื่อ

(1) จะยึดหน่วงตั๋วเงินนั้นไว้มิได้ เว้นแต่ ผู้ที่จะพึ่งถูกยึดหน่วง อยู่ในฐานเป็นผู้ต้องตัดบท มิให้ยกข้อลายมือชื่อปลอมหรือข้อลงลายมือชื่อปราศจากอํานาจนั้นขึ้นเป็นข้อต่อสู้

(2) จะทําให้ตั๋วเงินนั้นหลุดพ้นจากความรับผิดด้วยการใช้เงินมิได้ เว้นแต่ ได้ใช้เงินไปในกรณีที่ตั๋วเงินนั้นมีลายมือชื่อผู้สลักหลังเป็นลายมือชื่อปลอม (ตามมาตรา 1009)

(3) จะบังคับการใช้เงินเอาแก่คู่สัญญาแห่งตั๋วเงินนั้นคนใดคนหนึ่งมิได้ เว้นแต่ คู่สัญญา ผู้ที่จะพึงถูกบังคับให้ใช้เงินนั้นจะอยู่ในฐานเป็นผู้ต้องตัดบท มิให้ยกลายมือชื่อปลอมหรือข้อลงลายมือชื่อปราศจากอำนาจนั้นขึ้นเป็นข้อต่อสู้

(ข) หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 1008 วรรคหนึ่ง “ภายในบังคับแห่งบทบัญญัติทั้งหลายในประมวลกฎหมายนี้ เมื่อใด ลายมือชื่อในตั๋วเงินเป็นลายมือปลอมก็ดี เป็นลายมือชื่อลงไว้โดยที่บุคคลซึ่งอ้างเอาเป็นเจ้าของลายมือชื่อนั้นมิได้มอบอํานาจให้ลงก็ดี ท่านว่าลายมือชื่อปลอมหรือลงปราศจากอํานาจเช่นนั้นเป็นอันใช้ไม่ได้เลย ใครจะอ้างอิงอาศัย แสวงสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใดเพื่อยึดหน่วงตั๋วเงินไว้ก็ดี เพื่อทําให้ตัวนั้นหลุดพ้นก็ดี หรือเพื่อบังคับการใช้เงินเอาแก่ คู่สัญญาแห่งตัวนั้นคนใดคนหนึ่งก็ดี ท่านว่าไม่อาจจะทําได้เป็นอันขาด เว้นแต่คู่สัญญาฝ่ายซึ่งจะพึงถูกยึดหน่วง หรือถูกบังคับใช้เงินนั้นจะอยู่ในฐานเป็นผู้ต้องตัดบทมิให้ยกข้อลายมือชื่อปลอม หรือข้อลงลายมือชื่อปราศจากอ้านาจนั้นขึ้นเป็นข้อต่อสู้”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายปลาบุตรชายของนายนกได้แอบนําเอาสมุดเช็คของนายนกมา แล้วนายปลาได้นําเช็คฉบับหนึ่งจากสมุดเช็คนั้นมาทําการปลอมลายมือชื่อของนายนกเป็นผู้สั่งจ่าย แล้วนําเช็คฉบับ ดังกล่าวไปทําการส่งมอบให้นายปูเพื่อชําระหนี้ค่าสินค้าที่นายปลามีอยู่กับนายปูนั้น โดยหลักแล้ว ลายมือชื่อ ปลอมของนายนกนั้นเป็นอันใช้ไม่ได้เลย กล่าวคือนายนกไม่ต้องรับผิดต่อนายปูเพราะนายนกมิได้ลงลายมือชื่อของ ตนในเช็คฉบับนั้นแต่อย่างใดตามมาตรา 1008 วรรคหนึ่ง

แต่อย่างไรก็ตามเมื่อปรากฏว่า เมื่อนายปูได้รับเช็คมาเกิดความสงสัยว่าเช็คฉบับนี้นายนกได้เป็นผู้สั่งจ่ายมาจริงหรือไม่ จึงได้สอบถามไปยังนายนก และเมื่อนายนกได้ทําการตรวจสอบและพบว่านายปลาบุตรชาย เป็นผู้ปลอมลายมือชื่อของตนเพื่อสั่งจ่ายเช็คไป แต่เกรงว่านายปลาจะมีความผิดจึงแจ้งกับนายปูไปว่าตนเป็นผู้สั่งจ่ายเช็คฉบับนั้นจริง ดังนี้ย่อมถือได้ว่านายนกเป็นผู้ที่อยู่ในฐานะเป็นผู้ต้องตัดบทมิให้ยกข้อลายมือชื่อปลอมนั้น ขึ้นเป็นข้อต่อสู้ ดังนั้น เมื่อเช็คฉบับนี้ถูกธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน และนายปูได้นําเช็คฉบับนี้มาเรียกให้นายน ชดใช้เงินตามเช็ค นายนกจะปฏิเสธโดยอ้างว่าลายมือชื่อผู้สั่งจ่ายในเช็คเป็นลายมือปลอมไม่ได้ นายนกจะต้อง รับผิดชอบโดยการใช้เงินตามเช็คให้แก่นายปูตามมาตรา 1008 วรรคหนึ่งตอนท้าย

สรุป ข้ออ้างของนายนกที่ว่าลายมือชื่อผู้สั่งจ่ายในเช็คเป็นลายมือชื่อปลอม ตนจึงไม่ต้องรับผิดชอบ ใช้เงินตามเช็คให้แก่นายปูนั้นฟังไม่ขึ้น

การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2562
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2013 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยตั๋วเงิน บัญชีเดินสะพัด
คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ

ข้อ 1 (ก) การอาวัลตั๋วแลกเงินคืออะไร เกิดขึ้นได้กรณีใดบ้าง

(ข) เอกลงลายมือชื่อสั่งจ่ายเช็คธนาคารอ่างทองชําระหนี้โท โดยระบุชื่อโทเป็นผู้รับเงินและ
มิได้ขีดฆ่าคําว่าหรือผู้ถือออก โทสลักหลังชําระหนี้ตรีระบุชื่อตรีเป็นผู้รับโอนและส่งมอบเช็คให้กับตรี ต่อมาตรีสลักหลังลอยและส่งมอบเช็คดังกล่าวชําระหนี้ให้แก่จัตวา จัตวาส่งมอบเช็ค ชําระหนี้บัวขาว เมื่อถึงวันที่ลงในเช็คบัวขาวนําเช็คไปเบิกเงินจากธนาคารแต่ธนาคารไม่ยอม จ่ายเงิน โดยอ้างว่าเงินในบัญชีของเอกมีไม่พอจ่าย ดังนี้บัวขาวจะไล่เบี้ยโท ตรี จัตวา ให้รับผิด ได้หรือไม่ อย่างไร

ธงคําตอบ

(ก) “การอาวัลหรือการรับอาวัลตั๋วแลกเงิน” คือการที่บุคคลภายนอกหรือผู้ที่เป็นคู่สัญญาอยู่แล้ว ในตั๋วแลกเงินนั้น ได้เข้ามารับประกันการใช้เงินทั้งหมดหรือบางส่วนของลูกหนี้ตามตั๋วแลกเงินต่อผู้เป็นเจ้าหนี้ซึ่ง ตั๋วแลกเงินใบหนึ่งนั้นอาจมีผู้รับอาวัลได้หลายคน และผู้รับอาวัลนั้นต้องระบุไว้ด้วยว่ารับประกันผู้ใด ถ้าไม่ระบุไว้ ให้ถือว่าเป็นการรับประกันผู้สั่งจ่าย (ป.พ.พ. มาตรา 938 และมาตรา 939 วรรคสี่)

การอาวัลตั๋วแลกเงินนั้น เกิดขึ้นได้ 2 กรณี ได้แก่ การอาวัลตามแบบหรือโดยการแสดงเจตนาและ
อาวัลโดยผลของกฎหมาย

1. การอาวัลตามแบบหรือโดยการแสดงเจตนา ทําได้โดย

1.1 ผู้รับอาวัลเขียนข้อความลงบนตั๋วแลกเงินหรือใบประจําต่อว่า “ใช้ได้เป็นอาวัล” หรือ สํานวนอื่นใดที่มีความหมายทํานองเดียวกันนั้น เช่น “เป็นอาวัลประกันผู้สั่งจ่าย” และลงลายมือชื่อของผู้รับอาวัล ซึ่งการอาวัลในกรณีนี้จะทําที่ด้านหน้าหรือด้านหลังตั๋วแลกเงินก็ได้ (ป.พ.พ. มาตรา 939 วรรคหนึ่ง วรรคสอง
และวรรคสี่)

1.2 ผู้รับอาวัลลงแต่ลายมือชื่อไว้ที่ด้านหน้าตั๋วแลกเงินนั้น โดยไม่ต้องเขียนข้อความใด ๆ ไว้ ก็ให้ถือว่าเป็นการอาวัลแล้ว แต่ทั้งนี้ต้องไม่ใช่ลายมือชื่อของผู้จ่ายหรือผู้สั่งจ่าย (มาตรา 939 วรรคสาม)

2. การอาวัลโดยผลของกฎหมาย เกิดขึ้นได้ในกรณีที่มีการสลักหลังโอนตั๋วแลกเงินชนิดสั่งจ่าย แก่ผู้ถือ ซึ่งตาม ป.พ.พ. มาตรา 921 ได้บัญญัติให้บุคคลที่เข้ามาสลักหลังนั้นเป็นการอาวัลผู้สั่งจ่ายและต้องรับผิด เช่นเดียวกันกับผู้สั่งจ่าย

(ข) หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 900 วรรคหนึ่ง “บุคคลผู้ลงลายมือชื่อของตนในตั๋วเงินย่อมจะต้องรับผิดตามเนื้อความในตั๋วเงินนั้น”

มาตรา 918 “ตั๋วแลกเงินอันสั่งให้ใช้เงินแก่ผู้ถือนั้น ท่านว่าย่อมโอนไปเพียงด้วยส่งมอบให้กัน”
มาตรา 921 “การสลักหลังตั๋วแลกเงินซึ่งสั่งให้ใช้เงินแก่ผู้ถือนั้นย่อมเป็นเพียงประกัน (อาวัล) สําหรับผู้สั่งจ่าย”
มาตรา 940 วรรคหนึ่ง “ผู้รับอาวัลย่อมต้องผูกพันเป็นอย่างเดียวกันกับบุคคลซึ่งตนประกัน

มาตรา 989 วรรคหนึ่ง “บทบัญญัติทั้งหลายในหมวด 2 อันว่าด้วยตั๋วแลกเงินดังจะกล่าวต่อไปนี้ ท่านให้ยกมาบังคับในเรื่องเช็คเพียงเท่าที่ไม่ขัดกับสภาพแห่งตราสารชนิดนี้ คือบทมาตรา 910…, 914 ถึง 923,
938 ถึง 940”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่เอกสั่งจ่ายเช็คโดยระบุชื่อโทเป็นผู้รับเงินและมิได้ขีดฆ่าคําว่า “หรือผู้ถือ ออกนั้น เช็คนั้นย่อมถือว่าเป็นเช็คชนิดสั่งจ่ายแก่ผู้ถือ ดังนั้น ถ้าจะมีการโอนเช็คฉบับนี้ต่อไป การโอนย่อมสมบูรณ์ โดยการส่งมอบเช็คให้แก่กันโดยไม่ต้องสลักหลัง (มาตรา 918 ประกอบกับมาตรา 989 วรรคหนึ่ง)

เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า จากการโอนเช็คฉบับนี้ให้แก่ตรี จัตวา และบัวขาวตามลําดับนั้น โทและตรี ได้ทําการสลักหลังเช็คฉบับนี้ด้วย ดังนี้ตามกฎหมายให้ถือว่าการสลักหลังของโทและตรีนั้นเป็นเพียงการรับอาวัล เอกผู้สั่งจ่ายเท่านั้น (มาตรา 921 ประกอบกับมาตรา 989 วรรคหนึ่ง) ซึ่งโทและตรีก็จะต้องรับผิดเป็นอย่างเดียวกัน กับเอกผู้สั่งจ่าย (มาตรา 900 วรรคหนึ่งและมาตรา 940 วรรคหนึ่ง ประกอบกับมาตรา 989 วรรคหนึ่ง) ดังนั้น เมื่อถึงวันที่ลงในเช็ค บัวขาวนําเช็คไปเบิกเงินจากธนาคารแต่ธนาคารไม่ยอมจ่ายเงิน โดย อ้างว่าเงินในบัญชีของเอกมีไม่พอจ่าย บัวขาวย่อมสามารถไล่เบี้ยโทและตรีให้รับผิดตามเช็คได้ในฐานะผู้รับอาวัลเอก แต่จะไล่เบี้ยจัตวาซึ่งไม่ได้ลงลายมือชื่อในเช็คไม่ได้

สรุป บัวขาวไล่เบี้ยโทและตรีได้ แต่จะไล่เบี้ยจัตวาไม่ได้

ข้อ 2 นายบุญชูสั่งจ่ายเช็คลงวันที่ล่วงหน้าระบุให้จ่ายเงินแก่ผู้ถือเป็นเงินจํานวน 500,000 บาท ชําระหนี้ ค่าอุปกรณ์ก่อสร้างให้แก่นายมารวย ต่อมาก่อนที่เช็คฉบับดังกล่าวจะถึงกําหนดชําระ มีข่าวลือว่า ธุรกิจต่าง ๆ ของนายบุญชูกําลังประสบภาวะขาดทุนอย่างหนักทําให้นายมารวยเกรงว่าตนจะ ไม่สามารถเรียกเก็บเงินตามเช็คฉบับดังกล่าวได้ เพราะไม่สามารถติดต่อนายบุญชูได้เลย จึงมาปรึกษานายกระทิงซึ่งเป็นพี่ชายของนายบุญชู นายกระทิงจึงทําการเขียนคําว่า “กระทิงทอง” ซึ่งเป็น ชื่อร้านอาหารที่นายกระทิงเป็นเจ้าของอยู่นั้นลงในด้านหลังเช็คฉบับดังกล่าวให้กับนายมารวยไป

ต่อมาเช็คฉบับดังกล่าวถูกธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน นายมารวยจึงมาเรียกให้นายกระทิงชําระเงิน
ตามเช็คให้ตน กรณีนี้นายกระทิงมีหน้าที่ที่จะต้องชําระเงินตามเช็คฉบับดังกล่าวให้แก่นายมารวย หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 900 วรรคหนึ่ง “บุคคลผู้ลงลายมือชื่อของตนในตั๋วเงินย่อมจะต้องรับผิดตามเนื้อความในตั๋วเงินนั้น”

มาตรา 921 “การสลักหลังตั๋วแลกเงินซึ่งสั่งให้ใช้เงินแก่ผู้ถือนั้นย่อมเป็นเพียงประกัน (อาวัล) สําหรับผู้สั่งจ่าย”
มาตรา 940 วรรคหนึ่ง “ผู้รับอาวัลย่อมต้องผูกพันเป็นอย่างเดียวกันกับบุคคลซึ่งตนประกัน”

มาตรา 967 วรรคหนึ่ง “ในเรื่องตั๋วแลกเงินนั้น บรรดาผู้สั่งจ่ายก็ดี รับรองก็ดี สลักหลังก็ดี หรือ รับประกันด้วยอาวัลก็ดี ย่อมต้องร่วมกันรับผิดต่อผู้ทรง”

มาตรา 989 วรรคหนึ่ง “บทบัญญัติทั้งหลายในหมวด 2 อันว่าด้วยตั๋วแลกเงินดังจะกล่าวต่อไปนี้ ท่านให้ยกมาบังคับในเรื่องเช็คเพียงเท่าที่ไม่ขัดกับสภาพแห่งตราสารชนิดนี้ คือบทมาตรา 910…, 914 ถึง 923,
938 ถึง 940…, 967, 971”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายบุญชูสั่งจ่ายเช็คลงวันที่ล่วงหน้าระบุให้จ่ายเงินแก่ผู้ถือเป็นเงิน 500,000 บาท ชําระหนี้ให้แก่นายมารวย และต่อมาก่อนเช็คฉบับดังกล่าวจะถึงกําหนดชําระ นายกระทิงซึ่งเป็นพี่ชายของนายบุญชูได้ทําการเขียนคําว่า “กระทิงทอง” ซึ่งเป็นชื่อร้านอาหารที่นายกระทิงเป็นเจ้าของอยู่นั้นลงใน ด้านหลังเช็คฉบับดังกล่าวให้กับนายมารวยนั้น ถือว่านายกระทิงเป็นผู้ลงลายมือชื่อของตนในเช็คฉบับดังกล่าวแล้ว ในฐานะของการสลักหลังเช็คผู้ถือ ซึ่งตามกฎหมายให้ถือว่าการสลักหลังของนายกระทิงเป็นเพียงการประกัน (อาวัล) นายบุญชูผู้สั่งจ่ายตามมาตรา 900 วรรคหนึ่ง มาตรา 921 ประกอบมาตรา 989 วรรคหนึ่ง ดังนั้น นายกระทิงจึงอยู่ในฐานะผู้รับอาวัลซึ่งต้องผูกพันเป็นอย่างเดียวกันกับนายบุญชูบุคคลซึ่งตนประกัน และต้อง ร่วมกันรับผิดกับนายบุญชูในการใช้เงินตามเช็คให้กับนายมารวยตามมาตรา 940 วรรคหนึ่ง มาตรา 967 วรรคหนึ่ง ประกอบมาตรา 989 วรรคหนึ่ง

ดังนั้น เมื่อเช็คฉบับดังกล่าวถูกธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน นายกระทิงจึงมีหน้าที่ที่จะต้องชําระเงิน ตามเช็คฉบับดังกล่าวให้แก่นายมารวย

สรุป นายกระทิงมีหน้าที่ที่จะต้องชําระเงินตามเช็คฉบับดังกล่าวให้แก่นายมารวย

ข้อ 3 ตุลาได้รับเช็คผู้ถือธรรมดาสั่งจ่ายล่วงหน้าซึ่งกันยาคือผู้ทรงคนเดิมได้ขีดคร่อมทั่วไปและลงข้อความ “A/C Payee only” ไว้แล้วแต่ได้ทําเช็คใบนี้ตกหายไปโดยไม่รู้ตัว พฤศจิกาเก็บเช็คใบดังกล่าวได้ จึงนําไปส่งมอบชําระหนี้ตุลาซึ่งรับโอนเช็คไว้โดยสุจริตและมิได้ประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง แต่อย่างใด เมื่อถึงวันที่ลงในเช็คตุลานําเช็คไปเรียกเบิกเงินแต่ถูกธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน ให้นักศึกษาวินิจฉัยว่า พฤศจิกาและตุลามีสิทธิในเช็คฉบับนี้เพียงใดตามกฎหมายว่าด้วยตั๋วเงิน

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 904 “อันผู้ทรงนั้น หมายความว่า บุคคลผู้มีตั๋วเงินไว้ในครอบครองโดยฐานเป็นผู้รับเงิน หรือเป็นผู้รับสลักหลัง ถ้าและเป็นตั๋วเงินสั่งจ่ายให้แก่ผู้ถือ ๆ ก็นับว่าเป็นผู้ทรงเหมือนกัน”

มาตรา 905 “ภายในบังคับแห่งบทบัญญัติมาตรา 1008 บุคคลผู้ได้ตั๋วเงินไว้ในครอบครอง ถ้าแสดงให้ปรากฏสิทธิด้วยการสลักหลังไม่ขาดสาย แม้ถึงว่าการสลักหลังรายที่สุดจะเป็นสลักลอยก็ตาม ให้ถือว่า เป็นผู้ทรงโดยชอบด้วยกฎหมาย เมื่อใดรายการสลักหลังลอยมีสลักหลังรายอื่นตามหลังไปอีก ท่านให้ถือว่าบุคคล ผู้มีลงลายมือชื่อในการสลักหลังรายที่สุดนั้น เป็นผู้ได้ไปซึ่งตั๋วเงินด้วยการสลักหลังลอย อนึ่งคําสลักหลังเมื่อขีดฆ่าเสีย และห้ามให้ถือเสมือนว่ามิได้มีเลย

ถ้าบุคคลผู้หนึ่งผู้ใดต้องปราศจากตั๋วเงินไปจากครอบครอง ท่านว่าผู้ทรงซึ่งแสดงให้ปรากฏสิทธิ ของตนในตัวตามวิธีการดังกล่าวมาในวรรคก่อนนั้น หาจําต้องสละตั๋วเงินไม่ เว้นแต่จะได้มาโดยทุจริตหรือได้มา ด้วยความประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง

อนึ่งข้อความในวรรคก่อนนี้ ให้ใช้บังคับตลอดถึงผู้ทรงตั๋วเงินสั่งจ่ายให้แก่ผู้ถือด้วย”

มาตรา 995 (1) “เช็คไม่มีขีดคร่อม ผู้สั่งจ่ายหรือผู้ทรงคนใดคนหนึ่งจะขีดคร่อมเสียก็ได้และจะทําเป็นขีดคร่อมทั่วไปหรือขีดคร่อมเฉพาะก็ได้

(3) เช็คขีดคร่อมทั่วไปก็ดี ขีดคร่อมเฉพาะก็ดี ผู้ทรงจะเติมคําลงว่า “ห้ามเปลี่ยนมือ” ก็ได้”

มาตรา 999 “บุคคลใดได้เช็คขีดคร่อมของเขามาซึ่งมีคําว่า “ห้ามเปลี่ยนมือ” ท่านว่าบุคคลนั้น ไม่มีสิทธิในเช็คนั้นยิ่งไปกว่าและไม่สามารถให้สิทธิในเช็คนั้นต่อไปได้ดีกว่าสิทธิของบุคคลอันตนได้เช็คของเขามา”

วินิจฉัย

โดยหลักแล้วบุคคลผู้มีตั๋วเงินไว้ในความครอบครอง ถ้าเป็นตั๋วเงินชนิดสั่งจ่ายให้แก่ผู้ถือ และบุคคลนั้น ได้ตั๋วเงินมาโดยสุจริตและมิได้ประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง บุคคลนั้นย่อมเป็นผู้ทรงโดยชอบด้วยกฎหมายตาม มาตรา 904 ประกอบมาตรา 905 เว้นแต่ในกรณีที่เป็นเช็คขีดคร่อมและมีข้อความว่า “ห้ามเปลี่ยนมือ” หรือ ข้อความอย่างอื่น เช่น “AC Payee only” อยู่ในระหว่างรอยขีดคร่อม บุคคลผู้ได้เช็คนั้นมาย่อมไม่มีสิทธิในเช็คนั้น ยิ่งไปกว่าและไม่สามารถให้สิทธิในเช็คนั้นต่อไปได้ดีกว่าสิทธิของบุคคลอันตนได้เช็คของเขามา (มาตรา 999) กล่าวคือ ถ้าผู้โอนเช็คนั้นไม่ใช่ผู้ทรงโดยชอบด้วยกฎหมาย ผู้รับโอนก็จะไม่ใช่ผู้ทรงโดยชอบด้วยกฎหมายเช่นเดียวกัน

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่ตุลาได้รับเช็คผู้ถือธรรมดาสั่งจ่ายล่วงหน้าซึ่งกันยาผู้ทรงคนเดิม ได้ขีดคร่อมทั่วไปและลงข้อความ “A/C Payee only” ไว้แล้ว ซึ่งกันยาในฐานะผู้ทรงมีสิทธิที่จะกระทําได้ ตามมาตรา 995 (1) และ (3) แต่ตุลาได้ทําเช็คใบนี้ตกหายไปและพฤศจิกาเก็บได้นั้น พฤศจิกาย่อมไม่ใช่ผู้ทรง โดยชอบด้วยกฎหมายตามมาตรา 904 และ 905 เพราะพฤศจิกาได้เช็คนั้นมาอยู่ในความครอบครองโดยไม่ชอบ ด้วยกฎหมายและไม่มีสิทธิโอนเช็คนั้นต่อไป ดังนั้น เมื่อพฤศจิกานําเช็คนั้นไปส่งมอบชําระหนี้ให้แก่ตุลา แม้ว่าตุลา จะได้รับโอนเช็คนั้นไว้โดยสุจริตและมิได้ประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง ตุลาก็ไม่เป็นผู้ทรงโดยชอบด้วยกฎหมาย เพราะตุลาซึ่งได้รับโอนเช็คนั้นมาจากพฤศจิกาย่อมไม่มีสิทธิในเช็คนั้นยิ่งไปกว่าพฤศจิกา (มาตรา 999) และเมื่อธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงินตุลาก็จะไล่เบี้ยผู้สั่งจ่ายไม่ได้

สรุป ทั้งพฤศจิกาและตุลาไม่มีสิทธิใด ๆ ในเช็คฉบับนี้ เพราะทั้งสองคนไม่ใช่ผู้ทรงโดยชอบด้วย กฎหมาย และตุลาจะไล่เบี้ยผู้สั่งจ่ายเช็คฉบับนี้ไม่ได้

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2564
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2105 (LAW 2005) ป.พ.พ.ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยน ให้

คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ

ข้อ 1 นายเอกจองซื้อบ้านพร้อมที่ดินแปลงหมายเลข 1234 จากนายโท 1 แปลง ใบจองข้อ 1 ระบุราคาขายบ้านพร้อมที่ดินจํานวน 1,000,000 บาท ข้อ 2. ระบุว่านายเอกวางเงินจองไว้เป็นจํานวน 50,000 บาท และให้เงินจํานวนนี้เป็นส่วนหนึ่งของการชําระราคาบ้านพร้อมที่ดินตามสัญญา และข้อ 3. ระบุค่าจดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ให้นายโทเป็นผู้ชําระ อยากทราบว่าใบจองซื้อบ้าน พร้อมที่ดินเป็นสัญญาซื้อขายประเภทใด หากนายเอกผิดนัดไม่ชําระราคาบ้านพร้อมที่ดิน นายโทจะอาศัยความผูกพันที่มีผลตามสัญญาซื้อขายฟ้องร้องต่อศาลขอให้นายเอกปฏิบัติตามสัญญาได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 456 วรรคหนึ่งและวรรคสอง “การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและ จดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าตันขึ้นไป ทั้งซื้อขายแพแลสัตว์พาหนะด้วย

สัญญาจะขายหรือจะซื้อ หรือคํามั่นในการซื้อขายทรัพย์สินตามที่ระบุไว้ในวรรคหนึ่ง ถ้ามิได้มี หลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสําคัญ หรือได้วางประจําไว้ หรือได้ชําระหนี้ บางส่วนแล้ว จะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่

วินิจฉัย

“สัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาด” (หรือสัญญาซื้อขายสําเร็จบริบูรณ์) หมายถึง สัญญาซื้อขาย ที่คู่กรณีคือผู้ซื้อและผู้ขายได้ตกลงทําสัญญาซื้อขายกันเสร็จสิ้นเรียบร้อยแล้ว โดยผู้ขายตกลงที่จะโอนกรรมสิทธิ์ ในทรัพย์สินให้แก่ผู้ซื้อ และผู้ซื้อได้ตกลงที่จะชําระราคาทรัพย์สินนั้นให้แก่ผู้ขายแล้ว โดยไม่ต้องคํานึงว่าในขณะที่ ตกลงทําสัญญาซื้อขายกันนั้น ได้มีการส่งมอบทรัพย์สินหรือได้มีการชําระราคากันแล้วหรือไม่

“สัญญาจะซื้อจะขาย” คือ สัญญาซื้อขายอสังหาริมทรัพย์หรือสังหาริมทรัพย์ชนิดพิเศษที่คู่กรณี ยังมิได้มีเจตนาที่จะโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้แก่กันในขณะที่ทําสัญญาซื้อขาย แต่มีข้อตกลงกันว่าจะมีการ โอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้แก่กันก็ต่อเมื่อได้ไปกระทําตามแบบพิธีที่กฎหมายได้กําหนดไว้ในภายหน้า คือเมื่อ ได้ไปทําสัญญาซื้อขายเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่แล้วนั่นเอง

และสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาดอสังหาริมทรัพย์หรือสังหาริมทรัพย์ชนิดพิเศษนั้น จะต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ มิฉะนั้นจะตกเป็นโมฆะตามมาตรา 456 วรรคหนึ่ง ประกอบมาตรา 455 ส่วนสัญญาจะซื้อจะขายทรัพย์สินดังกล่าวนั้นกฎหมายมิได้กําหนดแบบไว้แต่อย่างใดเพียงแต่ได้กําหนดไว้ว่า ในกรณีที่จะมีการฟ้องร้องบังคับคดีกัน จะต้องมีหลักฐานอย่างใดอย่างหนึ่งดังต่อไปนี้คือ

1 จะต้องมีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสําคัญ

2 มีการวางประจํา (มัดจํา) ไว้ หรือ

3 มีการชําระหนี้บางส่วน

กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้

1 การที่นายเอกจองซื้อบ้านพร้อมที่ดินแปลงหมายเลข 1234 จากนายโท 1 แปลง โดยในใบจอง ระบุราคาขายบ้านพร้อมที่ดินจํานวน 1,000,000 บาท และระบุว่านายเอกวางเงินจองไว้เป็นจํานวน 50,000 บาท โดยระบุไว้ว่าให้เงินจํานวนนี้เป็นส่วนหนึ่งของการชําระราคาบ้านพร้อมที่ดินตามสัญญาฯ และระบุว่าค่าจทะเบียน โอนกรรมสิทธิ์ให้นายโทเป็นผู้ชําระนั้น ใบจองซื้อบ้านพร้อมที่ดินดังกล่าวย่อมถือว่าเป็นสัญญาซื้อขาย และเป็น สัญญาซื้อขายประเภทสัญญาจะซื้อจะขาย ทั้งนี้เพราะเป็นสัญญาซื้ออสังหาริมทรัพย์ซึ่งคู่กรณียังมิได้มีเจตนาที่ จะโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้แก่กันในขณะทําสัญญาซื้อขาย (ขณะจอง) แต่มีข้อตกลงที่จะมีการโอนกรรมสิทธิ์ ในทรัพย์สินให้แก่กันเมื่อได้ไปกระทําตามแบบที่กฎหมายกําหนด คือ มีการไปจดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ให้แก่กันแล้วในภายหน้า

2 เมื่อสัญญาจะซื้อจะขายบ้านพร้อมที่ดินดังกล่าวมีหลักฐานในการฟ้องร้องบังคับคดี กล่าวคือ เมื่อสัญญาซื้อขาย (ตามใบจอง) นั้น ได้ระบุว่านายเอกได้วางเงินจองไว้เป็นจํานวน 50,000 บาท และให้เงินจํานวนนี้ เป็นส่วนหนึ่งของการชําระราคาบ้านพร้อมที่ดินตามสัญญา จึงถือเป็นการชําระหนี้ค่าบ้านพร้อมที่ดินบางส่วน ดังนั้น เมื่อนายเอกผิดนัดไม่ชําระราคาบ้านพร้อมที่ดิน นายโทย่อมสามารถฟ้องร้องต่อศาลเพื่อให้นายเอกปฏิบัติ ตามสัญญาได้ตามมาตรา 456 วรรคหนึ่งและวรรคสอง

สรุป ใบจองซื้อขายบ้านพร้อมที่ดินเป็นสัญญาจะซื้อจะขาย และนายโทสามารถฟ้องร้องต่อศาล ขอให้นายเอกปฏิบัติตามสัญญาได้

ข้อ 2 นายหนึ่งสั่งซื้อเครื่องผลิตไอศกรีมเกล็ดหิมะจากนายสองในราคา 100,000 บาท นายหนึ่งได้ ชําระเงินให้แก่นายสองในวันทําสัญญาจํานวน 40,000 บาท ส่วนที่เหลือแบ่งชําระเป็นสองงวด เมื่อเครื่องผลิตไอศกรีมเกล็ดหิมะที่นายสองส่งมอบให้แก่นายหนึ่งเกิดขัดข้องในการใช้งานอันเป็น ผลมาจากกระบวนการผลิตรวมถึงการเซ็ตระบบเครื่องให้เหมาะสมกับภูมิอากาศของประเทศไทยจากโรงงานของนายสอง อยากทราบว่า ในระหว่างที่นายสองดําเนินการแก้ไขความชํารุดบกพร่อง ของเครื่องผลิตไอศกรีมเกล็ดหิมะตามคําเรียกร้องของนายหนึ่ง นายสองจะมีสิทธิเรียกนายหนึ่งให้ใช้ราคาที่ยังไม่ได้ชําระหรือไม่ ท่านในฐานะทนายความจะให้คําปรึกษาแก่นายสองเช่นไร

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 472 “ในกรณีที่ทรัพย์สินซึ่งขายนั้นชํารุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใด อันเป็นเหตุให้ เสื่อมราคาหรือเสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันมุ่งจะใช้เป็นปกติก็ดี ประโยชน์ที่มุ่งหมายโดยสัญญาก็ดีท่านว่าผู้ขายต้องรับผิด

ความที่กล่าวมาในมาตรานี้ย่อมใช้ได้ ทั้งที่ผู้ขายรู้อยู่แล้วหรือไม่รู้ว่าความชํารุดบกพร่องมีอยู่”

มาตรา 488 “ถ้าผู้ซื้อพบเห็นความชํารุดบกพร่องในทรัพย์สินซึ่งตนได้รับซื้อ ผู้ซื้อชอบที่จะ ยึดหน่วงราคาที่ยังไม่ได้ชําระไว้ได้ทั้งหมดหรือแต่บางส่วน เว้นแต่ผู้ขายจะหาประกันที่สมควรให้ได้”

วินิจฉัย

ตามอุทาหรณ์ การที่นายหนึ่งสั่งซื้อเครื่องผลิตไอศกรีมเกล็ดหิมะจากนายสองในราคา 100,000 บาท โดยนายหนึ่งได้ชําระเงินให้แก่นายสองในวันทําสัญญาจํานวน 40,000 บาท ส่วนที่เหลือแบ่งชําระเป็นสองงวด เมื่อปรากฏว่าเครื่องผลิตไอศกรีมเกล็ดหิมะที่นายสองส่งมอบให้แก่นายหนึ่งเกิดขัดข้องในการใช้งานอันเป็นผล มาจากกระบวนการผลิตรวมถึงการเซ็ตระบบเครื่องให้เหมาะสมกับภูมิอากาศของประเทศไทยจากโรงงานของ นายสอง ย่อมถือว่าทรัพย์สินซึ่งขายนั้นชํารุดบกพร่องอันเป็นเหตุให้เลื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์ที่มุ่งหมาย โดยสัญญา ดังนั้น ผู้ขายคือนายสองจึงต้องรับผิดต่อนายหนึ่งผู้ซื้อตามมาตรา 472

และเมื่อนายหนึ่งได้พบเห็นความชํารุดบกพร่องดังกล่าว นายหนึ่งย่อมมีสิทธิตามมาตรา 488
กล่าวคือ นายหนึ่งย่อมมีสิทธิที่จะยึดหน่วงราคาที่ยังไม่ได้ชําระไว้ได้ทั้งหมดหรือแต่บางส่วน ดังนั้น ในระหว่างที่ นายสองดําเนินการแก้ไขความชํารุดบกพร่องของเครื่องผลิตไอศกรีมเกล็ดหิมะตามคําเรียกร้องของนายหนึ่ง นายสองจึงไม่มีสิทธิเรียกให้นายหนึ่งใช้ราคาที่ยังไม่ได้ชําระให้แก่ตนได้ เว้นแต่นายสองจะได้แก้ไขตามความชํารุดบกพร่องนั้น ให้สิ้นไป หรือหาประกันที่สมควรให้แก่นายหนึ่งได้ตามมาตรา 488

สรุป นายสองไม่มีสิทธิเรียกให้นายหนึ่งใช้ราคาที่ยังไม่ได้ชําระให้แก่นายสอง จนกว่านายสองจะ ได้แก้ไขความชํารุดบกพร่องนั้นให้หมดสิ้นไป หรือหาประกันที่สมควรให้แก่นายหนึ่งได้

ข้อ 3 นายเอทําสัญญาขายฝากทองรูปพรรณไว้กับนายบีในราคา 19,999 บาท กําหนดเวลาไถ่ทองรูปพรรณ กลับคืนภายใน 1 ปี เมื่อเวลาผ่านไป 11 เดือน นายเอได้โทรศัพท์ไปเจรจากับนายบีเพื่อขอขยาย กําหนดเวลาไถ่ออกไปอีก 6 เดือน นายบีตอบตกลงโดยไม่ว่ากล่าวอะไร เนื่องจากเมื่อขยายกําหนด เวลาไถ่ออกไปแล้วก็ยังคงอยู่ภายในเวลาที่กฎหมายกําหนด เมื่อเวลาผ่านไป 3 เดือน นับแต่วันที่ ตกลงขยายกําหนดเวลาไถ่ นายเอนําเงินจํานวน 19,999 บาท ไปขอไถ่ทองรูปพรรณคืนจากนายปี แต่นายบีกลับปฏิเสธการไถ่อ้างว่าล่วงเลยกําหนดเวลาไถ่แล้ว เพราะการขยายกําหนดเวลาไม่ใช้ไม่ได้ เนื่องจากไม่ได้ปฏิบัติตามวิธีการที่กฎหมายกําหนด หรือหากนายเอประสงค์จะไถ่ทองรูปพรรณ กลับคืนจริง ก็สามารถไถ่ได้ในราคา 31,000 บาท ต่อหนึ่งบาททองคําตามกําหนดราคาทองคํา ที่ประกาศโดยสมาคมค้าทองคําประจําวันที่ 11 มิถุนายน 2565 ซึ่งเป็นวันที่ขอไถ่ถอน ให้ท่านวินิจฉัยว่า ข้อกล่าวอ้างของนายบีรับฟังได้หรือไม่ เพียงใด

ธงคําตอบ
หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 494 “ท่านห้ามมิให้ใช้สิทธิไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากเมื่อพ้นเวลาดังจะกล่าวต่อไปนี้

(1) ถ้าเป็นอสังหาริมทรัพย์ กําหนดสิบปีนับแต่เวลาซื้อขาย

(2) ถ้าเป็นสังหาริมทรัพย์ กําหนดสามปีนับแต่เวลาซื้อขาย”

มาตรา 496 “กําหนดเวลาไถ่นั้น อาจทําสัญญาขยายกําหนดเวลาไม่ได้ แต่กําหนดเวลาไถ่รวมกัน ทั้งหมด ถ้าเกินกําหนดเวลาตามมาตรา 494 ให้ลดลงมาเป็นกําหนดเวลาตามมาตรา 494

การขยายกําหนดเวลาไถ่ตามวรรคหนึ่งอย่างน้อยต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อผู้รับไถ่…”

มาตรา 499 วรรคหนึ่ง “สินไถ่นั้น ถ้าไม่ได้กําหนดกันไว้ว่าเท่าใดไซร้ ท่านให้ไถ่ตามราคาที่ขายฝาก”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ ข้อกล่าวอ้างของนายที่รับฟังได้หรือไม่ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้

1 การที่นายเอทําสัญญาขายฝากทองรูปพรรณไว้กับนายปี กําหนดเวลาไถ่กลับคืนภายใน 1 ปี เมื่อเวลาผ่านไป 11 เดือน นายเอได้โทรศัพท์ไปเจรจากับนายปีเพื่อขอขยายกําหนดเวลาไม่ออกไปอีก 6 เดือน และนายบีตอบตกลงโดยไม่ว่าอะไรนั้น การขยายระยะเวลาการไถ่ออกไปอีก 6 เดือน เมื่อรวมกับกําหนดเวลาไถ่ ทั้งหมดแล้วไม่เกินกําหนดเวลาตามมาตรา 494 คือ ไม่เกิน 3 ปี การขยายระยะเวลาการไถ่จึงสามารถทําได้ตาม มาตรา 496 วรรคหนึ่ง

แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อการขยายเวลาการไถ่ดังกล่าวนั้นไม่มีหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อ ผู้รับไถ่คือนายบีตามมาตรา 496 วรรคสอง การขยายเวลาการไถ่นั้นจึงใช้ไม่ได้ ดังนั้น เมื่อเวลาผ่านไป 3 เดือน นับแต่วันที่ตกลงขยายกําหนดเวลาไถ่ นายเอได้นําเงินไปขอไถ่ทองรูปพรรณคืนจากนายบี แต่นายปีกลับปฏิเสธ การไถ่โดยอ้างว่าล่วงเลยกําหนดเวลาไถ่แล้ว เพราะการขยายกําหนดเวลาไม่ใช้ไม่ได้ เนื่องจากไม่ได้ปฏิบัติตาม วิธีการที่กฎหมายกําหนดนั้น ข้อกล่าวอ้างกรณีนี้ของนายบีจึงรับฟังได้

2 การที่นายเอทําสัญญาขายฝากทองรูปพรรณไว้กับนายปีในราคา 19,999 บาท โดยไม่ได้ กําหนดจํานวนสินไถ่ไว้นั้น นายเอย่อมสามารถไถ่ทองรูปพรรณคืนในกําหนดเวลาได้โดยต้องนําเงินจํานวน 19,999 บาท ซึ่งเท่ากับราคาที่ขายฝากมาไถ่คืนจึงจะถือว่านายเอได้ใช้สิทธิโดยชอบตามมาตรา 499 วรรคหนึ่ง ดังนั้น การที่นายที่อ้างว่าหากนายเอประสงค์จะไถ่ทองรูปพรรณกลับคืนจริงก็สามารถไถ่ได้ในราคา 31,000 บาท ต่อหนึ่งบาททองคําตามกําหนดราคาทองคําที่ประกาศโดยสมาคมค้าทองคํา ประจําวันที่ 11 มิถุนายน 2555 ซึ่ง เป็นวันที่ขอไถ่ถอนนั้น ข้อกล่าวอ้างกรณีนี้ของนายบีจึงไม่อาจรับฟังได้

สรุป
ข้อกล่าวอ้างของนายปีในส่วนของการขยายกําหนดเวลาไถ่รับฟังได้ แต่ข้อกล่าวอ้างของ นายปีในส่วนที่เกี่ยวกับสินไถ่นั้นรับฟังไม่ได้

การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2564
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2105 (LAW 2005) ป.พ.พ.ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยน ให้

คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ

ข้อ 1 นายแดงตกลงซื้อขายที่ดินจากนายดําในราคา 1 ล้านบาท โดยในวันที่ตกลงซื้อขายกัน นายแดง ได้ชําระเงินไว้ 2 แสนบาท และทั้งคู่ตกลงกันว่าค่าธรรมเนียมโอนให้ออกคนละครึ่ง หลังจากนั้น นายดําขายที่ดินให้นายขาวในราคา 1 ล้าน 5 แสนบาท โดยไปจดทะเบียนโอนให้ทันที กรณีดังกล่าว สัญญาซื้อขายระหว่างนายแดงกับนายดําเป็นสัญญาซื้อขายประเภทใด และสัญญาซื้อขายระหว่าง นายดํากับนายขาวเป็นสัญญาซื้อขายประเภทใด มีผลทางกฎหมายอย่างไร และระหว่างนายแดง กับนายขาว ใครมีสิทธิในที่ดินดีกว่ากัน

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 453 “อันว่าซื้อขายนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลฝ่ายหนึ่งเรียกว่า ผู้ขาย โอนกรรมสิทธิ์แห่ง ทรัพย์สินให้แก่บุคคลอีกฝ่ายหนึ่งเรียกว่า ผู้ซื้อ และผู้ซื้อตกลงว่าจะใช้ราคาทรัพย์สินนั้นให้แก่ผู้ขาย”

มาตรา 456 “การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงาน เจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าตันขึ้นไป ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย

สัญญาจะขายหรือจะซื้อหรือคํามั่นในการซื้อขายทรัพย์สินตามที่ระบุไว้ในวรรคหนึ่ง ถ้ามิได้มีหลักฐาน เป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสําคัญ หรือได้วางประจําไว้ หรือได้ชําระหนี้
บางส่วนแล้ว จะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่

บทบัญญัติที่กล่าวมาในวรรคก่อนนี้ ให้ใช้บังคับถึงสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ซึ่งตกลงกัน เป็นราคาสองหมื่นบาท หรือกว่านั้นขึ้นไปด้วย”

มาตรา 457 “ค่าฤชาธรรมเนียมทําสัญญาซื้อขายนั้น ผู้ซื้อผู้ขายจึงออกใช้เท่ากันทั้งสองฝ่าย”

มาตรา 458 “กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินที่ขายนั้น ย่อมโอนไปยังผู้ซื้อตั้งแต่ขณะเมื่อได้ทําสัญญาซื้อขายกัน”

วินิจฉัย

จากบทบัญญัติมาตรา 456 วรรคหนึ่ง จะเห็นได้ว่า การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์และสังหาริมทรัพย์ ชนิดพิเศษ ได้แก่ เรือมีระวางตั้งแต่ 5 ต้นขึ้นไป แพ และสัตว์พาหนะ จะต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อ พนักงานเจ้าหน้าที่ มิฉะนั้นตกเป็นโมฆะ

แต่ถ้าเป็นเพียงสัญญาจะซื้อจะขายทรัพย์สินตามมาตรา 456 วรรคหนึ่ง หรือเป็นสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ทั่ว ๆ ไป ไม่ต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่แต่อย่างใด เพียงแต่ถ้าจะ ฟ้องร้องบังคับคดีกันเกี่ยวกับสัญญาจะซื้อจะขาย หรือสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ที่มีราคาตั้งแต่ 20,000 บาท ขึ้นไป จะต้องมีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสําคัญ หรือมีการวางประจํา (มัดจํา) ไว้ หรือได้มีการชําระหนี้กันบางส่วนแล้ว (มาตรา 456 วรรคสองและวรรคสาม)

กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้

1 สัญญาซื้อขายระหว่างนายแดงกับนายดํา

การที่นายแดงได้ตกลงซื้อขายที่ดินจากนายดําในราคา 1 ล้านบาท โดยทั้งคู่ตกลงกันว่าค่าธรรมเนียมโอนให้ออกคนละครึ่งนั้น ถือว่านายแดงและนายดําได้แสดงเจตนาทําสัญญาซื้อขายทรัพย์สินซึ่ง เป็นอสังหาริมทรัพย์ตามมาตรา 453 และการที่ทั้งสองได้มีข้อตกลงกันว่าค่าธรรมเนียมโอนให้ออกคนละครึ่ง ตามมาตรา 457 นั้น แสดงให้เห็นว่าคู่สัญญายังมิได้มีเจตนาที่จะโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้แก่กันในขณะ ทําสัญญาซื้อขาย แต่มีข้อตกลงกันว่าจะมีการโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้แก่กันเมื่อได้ไปกระทําตามแบบที่
กฎหมายกําหนดไว้ให้เสร็จสิ้นอีกครั้งหนึ่ง ดังนั้น สัญญาซื้อขายที่ดินระหว่างนายแดงและนายดําจึงเป็นสัญญา จะซื้อจะขายตามมาตรา 456 วรรคสอง และมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมายแม้ทั้งสองจะมิได้ทําสัญญากันเป็นหนังสือ และสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินระหว่างนายแดงและนายดํานั้นเป็นสัญญาจะซื้อจะขายที่มีหลักฐานในการฟ้องร้อง บังคับคดีตามมาตรา 456 วรรคสอง เพราะการที่นายแดงได้ชําระเงินไว้ 2 แสนบาทนั้นถือเป็นการชําระหนี้บางส่วน

2 สัญญาซื้อขายระหว่างนายดํากับนายขาว

การที่นายดําได้ขายที่ดินให้นายขาวในราคา 1 ล้าน 5 แสนบาท และได้ไปจดทะเบียนโอนกัน ทันทีนั้น ถือเป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาด และเมื่อทั้งสองได้ทําสัญญาซื้อขายที่ดินซึ่งเป็นอสังหาริมทรัพย์ โดยการทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ สัญญาซื้อขายดังกล่าว จึงมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมาย มาตรา 456 วรรคหนึ่ง และจะมีผลทําให้กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินที่ซื้อขายกันคือที่ดินได้โอนไปเป็นของนายขาว ตั้งแต่ที่ได้ทําสัญญาซื้อขายกันโดยถูกต้องตามกฎหมายตามมาตรา 458

ดังนั้น ระหว่างนายแดงกับนายขาว นายขาวจึงมีสิทธิในที่ดินดีกว่านายแดง เพราะเป็นผู้รับ โอนสิทธิในที่ดินถูกต้องตามแบบที่กฎหมายกําหนด ส่วนนายแดงมีสิทธิแต่เพียงการฟ้องให้นายดําผู้ขายคืนเงิน ให้แก่ตนพร้อมดอกเบี้ยรวมทั้งค่าปรับตามสัญญา (ถ้ามี) ได้เท่านั้น

สรุป

สัญญาซื้อขายระหว่างนายแดงกับนายดําเป็นสัญญาจะซื้อจะขายและมีผลสมบูรณ์ ส่วนสัญญาซื้อขายระหว่างนายดํากับนายขาวเป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาดและมีผลสมบูรณ์เช่นเดียวกัน
และนายขาวจะมีสิทธิในที่ดินดีกว่านายแดง

ข้อ 2 นายเอกนํารถยนต์ของตนออกขายทอดตลาดโดยมีนายสองเป็นผู้ซื้อ หลังจากนายสองได้รถยนต์มา
ก็นําไปขายต่อให้กับนางสวย โดยนายสองรู้อยู่แล้วว่ารถยนต์ที่ตนซื้อมานั้นระบบเบรกมีปัญหาโดยในการขายนายสองทําข้อตกลงกับนางสวยว่าตนจะไม่ขอรับผิดหากมีความชํารุดบกพร่องเกิดขึ้น หลังจากนางสวยได้รถไปก็พบว่าระบบเบรกมีปัญหา จึงไปเรียกให้นายสองผู้ขายรับผิดใน ความชํารุดบกพร่องดังกล่าว นายสองต่อสู้ว่าทรัพย์นี้ตนซื้อมาจากการขายทอดตลาดประกอบกับ มีข้อตกลงว่าจะไม่ต้องรับผิด คนจึงไม่ต้องรับผิดในความชํารุดบกพร่องดังกล่าว

ให้ท่านวินิจฉัยว่า ข้อต่อสู้ของนายสองฟังขึ้นหรือไม่ แล้วนายสองจะฟ้องนายเอกให้รับผิดในความ ชํารุดบกพร่องได้หรือไม่ อย่างไร จงอธิบาย

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 472 “ในกรณีที่ทรัพย์สินซึ่งขายนั้นชํารุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใด อันเป็นเหตุให้เสื่อม ราคาหรือเสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันมุ่งจะใช้เป็นปกติก็ดี ประโยชน์ที่มุ่งหมายโดยสัญญาก็ดี ท่านว่า
ผู้ขายต้องรับผิด

ความที่กล่าวมาในมาตรานี้ย่อมใช้ได้ ทั้งที่ผู้ขายรู้อยู่แล้วหรือไม่รู้ว่าความชํารุดบกพร่องมีอยู่”

มาตรา 473 “ผู้ขายย่อมไม่ต้องรับผิดในกรณีดังจะกล่าวต่อไปนี้ คือ

(3) ถ้าทรัพย์สินนั้นได้ขายทอดตลาด”

มาตรา 483 “คู่สัญญาซื้อขายจะตกลงกันว่าผู้ขายจะไม่ต้องรับผิดเพื่อความชํารุดบกพร่องหรือ เพื่อการรอนสิทธิก็ได้”

มาตรา 485 “ข้อสัญญาว่าจะไม่ต้องรับผิดนั้น ไม่อาจคุ้มความรับผิดของผู้ขายในผลของการ อันผู้ขายได้กระทําไปเอง หรือผลแห่งข้อความจริงอันผู้ขายได้รู้อยู่แล้วและปกปิดเสีย”

วินิจฉัย

ความรับผิดในความชํารุดบกพร่องของทรัพย์สินที่ขายตามมาตรา 472 นั้น ผู้ขายต้องรับผิด ถ้าทรัพย์สินที่ขายชํารุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใดเป็นเหตุให้เสื่อมราคาหรือเสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์
อันมุ่งจะใช้เป็นปกติ หรือประโยชน์ที่มุ่งหมายโดยสัญญา

อย่างไรก็ดีผู้ขายก็ไม่จําต้องรับผิดในความชํารุดบกพร่องนั้น หากเข้าข้อยกเว้นตามมาตรา 473
เช่น ถ้าทรัพย์สินนั้นได้ขายทอดตลาด เป็นต้น

ตามอุทาหรณ์ การที่นายเอกนํารถยนต์ของตนออกขายทอดตลาดโดยมีนายสองเป็นผู้ซื้อ ต่อมานายสองได้นํารถยนต์คันดังกล่าวขายต่อให้นางสวย โดยนายสองรู้อยู่แล้วว่าระบบเบรกของรถที่ตนซื้อมานั้นมีปัญหา แต่ปกปิดไม่บอกให้นางสวยทราบ ซึ่งหลังจากนางสวยได้รถไปแล้วก็พบว่าระบบเบรกมีปัญหา การที่ระบบเบรก มีปัญหาถือเป็นกรณีที่ทรัพย์สินซึ่งขายนั้นมีความชํารุดบกพร่องอันเป็นเหตุให้เสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์ อันมุ่งจะใช้เป็นปกติ ดังนั้น นายสองผู้ขายจึงต้องรับผิดต่อนางสวยผู้ซื้อตามมาตรา 472 โดยนายสองจะต่อสู้ว่า ทรัพย์นี้ตนซื้อมาจากการขายทอดตลาดอันจะเข้าข้อยกเว้นความรับผิดตามมาตรา 473 (3) ไม่ได้ เพราะในการ ซื้อขายระหว่างนายสองและนางสวยนั้นไม่ใช่การซื้อขายจากการขายทอดตลาดแต่อย่างใด เป็นเพียงการซื้อขายปกติเท่านั้น และนายสองจะต่อสู้ว่าตนได้ทําข้อตกลงกับนางสวยว่าตนจะไม่ต้องรับผิดหากมีความชํารุดบกพร่อง เกิดขึ้นตามมาตรา 483 ก็ไม่ได้เช่นกัน เนื่องจากข้อตกลงว่าผู้ขายจะไม่ต้องรับผิดเพื่อความชํารุดบกพร่องนั้น ไม่อาจคุ้มความรับผิดของผู้ขายในผลแห่งข้อความจริงอันผู้ขายได้รู้อยู่แล้วและปกปิดเสียตามมาตรา 485 ดังนั้น นายสองจึงต้องรับผิดในความชํารุดบกพร่องที่เกิดขึ้นต่อนางสวย และข้อต่อสู้ทั้ง 2 กรณีของนายสองฟังไม่ขึ้น
ส่วนการที่นายสองได้ซื้อรถยนต์จากนายเอกนั้น เมื่อเป็นการซื้อขายจากการขายทอดตลาด ดังนั้นแม้จะมีความชํารุดบกพร่องเกิดขึ้น นายเอกผู้ขายก็ไม่ต้องรับผิดต่อนายสองเพราะเข้าข้อยกเว้นตามมาตรา 473 (3) นายสองจึงฟ้องให้นายเอกรับผิดชอบในความชํารุดบกพร่องนั้นไม่ได้

สรุป

ข้อต่อสู้ของนายสองทั้ง 2 กรณีฟังไม่ขึ้น และนายสองจะฟ้องนายเอกให้รับผิดในความชํารุดบกพร่องไม่ได้

ข้อ 3 จําเลยทําสัญญาเป็นหนังสือจดทะเบียนขายฝากที่ดินแปลงหนึ่งของจําเลยไว้กับโจทก์ ในราคา 500,000 บาท ไม่ได้กําหนดค่าสินไถ่ กําหนดเวลาไถ่คืน 4 ปี ขายฝากที่ดินไปได้ 2 ปี จําเลยกับ โจทก์ได้ทําบันทึกข้อตกลงเป็นหนังสือลงลายมือชื่อทั้งโจทก์และจําเลยว่าโจทก์ยินยอมให้จําเลยไถ่ที่ดินที่ขายฝากหลังจากครบกําหนดเวลาไถ่ตามสัญญาแล้ว แต่ไม่ได้กําหนดเวลาขยายต่อไปอีกกี่ปี เมื่อขายฝากไปได้ 5 ปี จําเลยได้นําเงินสดจํานวน 500,000 บาท มาขอไถ่ที่ดินแปลงนั้นคืนจากโจทก์ แต่โจทก์ไม่ยอมให้จําเลยไถ่ที่ดินแปลงนั้นคืน โดยอ้างว่าเลยกําหนดเวลาไถ่ตามสัญญา 4 ปีแล้ว และการตกลงให้ขยายกําหนดเวลาไถ่ก็ไม่ได้กําหนดเวลาขยายไว้ว่ากี่ปี การขยายกําหนดเวลาไถ่ จึงใช้บังคับโจทก์ไม่ได้ และค่าสินไถ่ก็ไม่ครบถ้วน ยังขาดดอกเบี้ยอีกร้อยละ 15 เปอร์เซ็นต์ต่อปีจากราคาขายฝาก

ให้ท่านวินิจฉัยว่า จําเลยได้ใช้สิทธิไถ่ที่ดินแปลงนั้นคืนแล้วหรือยัง ข้ออ้างของโจทก์ที่ว่าการขยาย เวลาไม่ใช้บังคับไม่ได้ จํานวนสินไถ่ไม่ถูกต้อง ใช้ได้หรือไม่เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 456 วรรคหนึ่ง “การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อ พนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าต้นขึ้นไป ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย”

มาตรา 491 “อันว่าขายฝากนั้น คือสัญญาซื้อขายซึ่งกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินตกไปยังผู้ซื้อ โดยมี ข้อตกลงกันว่าผู้ขายอาจไถ่ทรัพย์นั้นคืนได้”

มาตรา 492 วรรคหนึ่ง “ในกรณีที่มีการไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากภายในเวลาที่กําหนดไว้ในสัญญา หรือภายในเวลาที่กฎหมายกําหนด หรือผู้ไถ่ได้วางทรัพย์อันเป็นสินไถ่ต่อสํานักงานวางทรัพย์ภายในกําหนดเวลาไถ่
โดยสละสิทธิ์ถอนทรัพย์ที่ได้วางไว้ให้ทรัพย์สินซึ่งขายฝากตกเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ไถ่ตั้งแต่เวลาที่ผู้ไม่ได้ชําระสินไถ่หรือวางทรัพย์อันเป็นสินไถ่ แล้วแต่กรณี”

มาตรา 494 “ท่านห้ามมิให้ใช้สิทธิไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากเมื่อพ้นเวลาดังจะกล่าวต่อไปนี้ (1) ถ้าเป็นอสังหาริมทรัพย์ กําหนดสิบปีนับแต่เวลาซื้อขาย

(2) ถ้าเป็นสังหาริมทรัพย์ กําหนดสามปีนับแต่เวลาซื้อขาย

มาตรา 496 “กําหนดเวลาไถ่นั้น อาจทําสัญญาขยายกําหนดเวลาไม่ได้ แต่กําหนดเวลาไถ่รวมกัน ทั้งหมด ถ้าเกินกําหนดเวลาตามมาตรา 494 ให้ลดลงมาเป็นกําหนดเวลาตามมาตรา 494

การขยายกําหนดเวลาไถ่ตามวรรคหนึ่งอย่างน้อยต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อผู้รับไถ่…”

มาตรา 498 “สิทธิในการไถ่ทรัพย์สินนั้นจะพึงใช้ได้เฉพาะต่อบุคคลเหล่านั้น คือ

(1) ผู้ขายเดิมหรือทายาทของผู้ขายเดิม….”

มาตรา 499 วรรคหนึ่ง “สินไถ่นั้น ถ้าไม่ได้กําหนดกันไว้ว่าเท่าใดไซร้ ท่านให้ไถ่ตามราคาที่ขายฝาก”

วินิจฉัย

สัญญาขายฝาก เป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาดอย่างหนึ่ง ซึ่งมีข้อตกลงกันว่าผู้ขายอาจไถ่ทรัพย์นั้น คืนได้ เมื่อเป็นสัญญาซื้อขาย จึงต้องนําบทบัญญัติว่าด้วยซื้อขายมาใช้บังคับด้วยโดยอนุโลม ดังนั้น การขายฝาก อสังหาริมทรัพย์และสังหาริมทรัพย์ชนิดพิเศษ เช่น เรือมีระวางตั้งแต่ 5 ต้นขึ้นไป แพที่อยู่อาศัยและสัตว์พาหนะ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ย่อมตกเป็นโมฆะตามมาตรา 491 ประกอบมาตรา 456 วรรคหนึ่ง

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่จําเลยทําสัญญาเป็นหนังสือจดทะเบียนขายฝากที่ดินแปลงหนึ่งของจําเลย ไว้กับโจทก์ในราคา 500,000 บาท แต่ไม่ได้กําหนดค่าสินไถ่ไว้ โดยกําหนดเวลาไถ่คืน 4 ปีนั้น สัญญาขายฝาก ดังกล่าวย่อมมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมายตามมาตรา 491 ประกอบมาตรา 456 วรรคหนึ่ง และกําหนดเวลาไถ่คืน ก็ไม่เกินจากที่กฎหมายได้กําหนดไว้ตามมาตรา 494 (1)

หลังจากขายฝากที่ดินไปได้ 2 ปี การที่จําเลยกับโจทก์ได้ทําบันทึกข้อตกลงเป็นหนังสือลงลายมือชื่อ
ทั้งโจทก์และจําเลยว่าโจทก์ยินยอมให้จําเลยไถ่ที่ดินที่ขายฝากหลังจากครบกําหนดเวลาไถ่ตามสัญญาแล้วนั้น ถือได้ว่าบันทึกข้อตกลงดังกล่าวเป็นสัญญาขยายกําหนดเวลาไถ่ แม้จะมิได้จดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ก็มีผล บังคับให้ผูกพันโจทก์ผู้มีหน้าที่รับไถ่ตามมาตรา 498 (1) ซึ่งได้ลงลายมือชื่อในสัญญาดังกล่าวตามมาตรา 496 วรรคสองที่ต้องปฏิบัติตาม และเมื่อสัญญาขยายกําหนดเวลาไถ่มิได้กําหนดเวลาไว้จึงต้องบังคับตามมาตรา 494 (1) กล่าวคือ จําเลยย่อมมีสิทธิไถ่ที่ดินที่ขายฝากได้ภายในกําหนด 10 ปีนับแต่วันทําสัญญาขายฝาก เมื่อขายฝาก ไปได้ 5 ปี จําเลยนําเงินสดจํานวน 500,000 บาท มาขอไถ่ที่ดินแปลงนี้คืนจากโจทก์ การใช้สิทธิไถ่ที่ดินแปลงนี้ ของจําเลยจึงสมบูรณ์ใช้บังคับได้ และเมื่อถือว่าจําเลยได้ไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากภายในเวลาที่กฎหมายกําหนด กรรมสิทธิ์ในที่ดินแปลงนี้จึงโอนกลับมาเป็นของจําเลยแล้วตามมาตรา 492 วรรคหนึ่ง ส่วนจํานวนเงินสินไถ่ เมื่อไม่ได้กําหนดจํานวนไว้ว่าเท่าใด จําเลยจึงสามารถไถ่ได้ตามราคาที่ขายฝากคือ 500,000 บาท ตามมาตรา 499 วรรคหนึ่ง ดังนั้น ข้ออ้างของโจทก์ที่ว่าการขยายเวลาไม่ใช้บังคับไม่ได้ และจํานวนสินไถ่ไม่ถูกต้องนั้นจึงไม่ชอบ ด้วยกฎหมาย

สรุป ข้ออ้างของโจทก์ที่ว่าการขยายเวลาไม่ใช้บังคับไม่ได้ จํานวนสินไถ่ไม่ถูกต้อง จึงใช้ไม่ได้

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2563
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2105 (LAW 2005) ป.พ.พ.ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยน ให้
คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ

ข้อ 1 นายไก่ตกลงขายบ้านและที่ดินให้นายไข่ในราคา 1 ล้านบาท แต่นายไข่ไม่มีเงินสดครบจํานวน นายไก่และนายไข่จึงตกลงกันว่า ให้นายไข่ผ่อนชําระเดือนละ 1 แสนบาท เป็นเวลา 10 เดือน เมื่อชําระครบนายไก่ต้องไปโอนบ้านและที่ดินให้แก่นายไข่ โดยทําสัญญาด้วยวาจา นายไก่ส่งมอบ บ้านและที่ดินให้แก่นายไข่เมื่อนายไข่ชําระเงินงวดแรกคือ 1 แสนบาท หลังจากนั้นนายไข่ก็ไม่ยอมผ่อนชําระเงินตามที่ได้ตกลงกันไว้

(1) สัญญาที่ทําขึ้นระหว่างนายไก่และนายไข่เป็นสัญญาซื้อขายประเภทใด
(2) นายไก่จะฟ้องนายไข่ว่าผิดสัญญาได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 456 วรรคหนึ่งและวรรคสอง “การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและ จดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าตันขึ้นไป ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย

สัญญาจะขายหรือจะซื้อ หรือคํามั่นในการซื้อขายทรัพย์สินตามที่ระบุไว้ในวรรคหนึ่ง ถ้ามิได้มี หลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสําคัญ หรือได้วางประจําไว้ หรือได้ชําระหนี้ บางส่วนแล้ว จะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่

วินิจฉัย

“สัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาด” (หรือสัญญาซื้อขายสําเร็จบริบูรณ์) หมายถึง สัญญาซื้อขาย ที่คู่กรณีคือผู้ซื้อและผู้ขายได้ตกลงทําสัญญาซื้อขายกันเสร็จสิ้นเรียบร้อยแล้ว โดยผู้ขายตกลงที่จะโอนกรรมสิทธิ์ ในทรัพย์สินให้แก่ผู้ซื้อ และผู้ซื้อได้ตกลงที่จะชําระราคาทรัพย์สินนั้นให้แก่ผู้ชายแล้ว โดยไม่ต้องคํานึงว่าในขณะที่ ตกลงทําสัญญาซื้อขายกันนั้น ได้มีการส่งมอบทรัพย์สินหรือได้มีการชําระราคากันแล้วหรือไม่

“สัญญาจะซื้อขาย” คือ สัญญาซื้อขายอสังหาริมทรัพย์หรือสังหาริมทรัพย์ชนิดพิเศษที่คู่กรณี ยังมิได้มีเจตนาที่จะโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้แก่กันในขณะที่ทําสัญญาซื้อขาย แต่มีข้อตกลงกันว่าจะมีการโอน กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้แก่กันก็ต่อเมื่อได้ไปกระทําตามแบบพิธีที่กฎหมายได้กําหนดไว้ในภายหน้า คือ เมื่อได้ไป ทําสัญญาซื้อขายเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่แล้วนั่นเอง

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายไก่ตกลงขายบ้านและที่ดินให้นายไข่ในราคา 1 ล้านบาท แต่นายไข่ ไม่มีเงินสดครบจํานวน นายไก่และนายไข่จึงตกลงกันว่าให้นายไข่ผ่อนชําระเดือนละ 1 แสนบาท เป็นเวลา 10 เดือน เมื่อชําระครบนายไก่ต้องไปโอนบ้านและที่ดินให้แก่นายไข่ โดยทําสัญญากันด้วยวาจา และนายไก่ส่งมอบบ้าน และที่ดินให้แก่นายไข่เมื่อนายไข่ได้ชําระเงินงวดแรกคือ 1 แสนบาทแล้วนั้น สัญญาซื้อขายบ้านและที่ดิน ระหว่างนายไก่และนายไข่เป็นสัญญาจะซื้อขาย (จะซื้อจะขาย) อสังหาริมทรัพย์ เพราะเป็นสัญญาที่คู่กรณียัง มิได้มีเจตนาที่จะโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้แก่กันในขณะทําสัญญาซื้อขาย แต่มีข้อตกลงกันว่าจะมีการโอน กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้แก่กันเมื่อได้ไปกระทําตามแบบที่กฎหมายกําหนดในภายหน้า และสัญญาจะซื้อขายดังกล่าว

แม้จะตกลงกันด้วยวาจาก็มีผลสมบูรณ์ เพราะสัญญาจะซื้อขายนั้นกฎหมายไม่ได้กําหนดแบบไว้แต่อย่างใด

สัญญาจะซื้อขายบ้านและที่ดินระหว่างนายไก่และนายไข่นั้น แม้จะไม่ได้ทําสัญญากันเป็นหนังสือ หรือมีหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดก็ตาม แต่เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่าสัญญาจะซื้อขาย ระหว่างนายไก่และนายไข่มีหลักฐานในการฟ้องร้องบังคับคดีตามมาตรา 456 วรรคสอง คือได้มีการชําระหนี้ บางส่วนกันแล้ว โดยนายไก่ได้ส่งมอบบ้านและที่ดินให้แก่นายไข่แล้ว และนายไข่ก็ได้ชําระหนี้ให้แก่นายไก่ ไปแล้วบางส่วนคือ 1 แสนบาท ดังนั้น เมื่อนายไข่ไม่ยอมผ่อนชําระเงินตามที่ตกลงกันไว้ นายไก่ย่อมสามารถฟ้อง นายไข่ว่าผิดสัญญาได้ เพราะมีหลักฐานในการฟ้องร้องบังคับคดีคือการชําระหนี้บางส่วน

สรุป

(1) สัญญาที่ทําขึ้นระหว่างนายไก่และนายไข่ เป็นสัญญาจะซื้อขายอสังหาริมทรัพย์

(2) นายไก่สามารถฟ้องนายไข่ว่าผิดสัญญาได้

ข้อ 2 นายโจ้เป็นพ่อค้าขายรถสปอร์ตหรูใช้แล้วนําเข้าจากต่างประเทศ แต่วิธีการขายจะเป็นการขาย แบบขายทอดตลาดทุกครั้ง ครั้งละ 5 คัน นายหนึ่งประมูลได้ไปหนึ่งคันในราคา 10 ล้านบาท หลังจากชําระราคาส่งมอบรถกันเรียบร้อยแล้ว ปรากฏว่านายหนึ่งใช้รถที่ประมูลซื้อมาได้ประมาณ หนึ่งเดือน เครื่องยนต์ขัดข้องอยู่บ่อยครั้งไม่สมราคา 10 ล้านบาท แจ้งให้นายโจ้แก้ไขความชํารุด บกพร่องที่เกิดขึ้น นายโจ้ปฏิเสธ นายหนึ่งจะฟ้องให้นายโจ้รับผิดชอบในความชํารุดบกพร่องที่ เกิดขึ้นได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 472 “ในกรณีที่ทรัพย์สินซึ่งขายนั้นชํารุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใด อันเป็นเหตุให้ เสื่อมราคาหรือเสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันมุ่งจะใช้เป็นปกติก็ดี ประโยชน์ที่มุ่งหมายโดยสัญญาก็ดี ท่านว่าผู้ขายต้องรับผิด

ความที่กล่าวมาในมาตรานี้ย่อมใช้ได้ ทั้งที่ผู้ขายรู้อยู่แล้วหรือไม่รู้ว่าความชํารุดบกพร่องมีอยู่

มาตรา 473 “ผู้ขายย่อมไม่ต้องรับผิดในกรณีดังจะกล่าวต่อไปนี้ คือ

(3) ถ้าทรัพย์สินนั้นได้ขายทอดตลาด”

วินิจฉัย

ความรับผิดในความชํารุดบกพร่องของทรัพย์สินที่ขายตามมาตรา 472 นั้น ผู้ขายต้องรับผิด ถ้าทรัพย์สินที่ขายชํารุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใดเป็นเหตุให้เสื่อมราคาหรือเสื่อมความเหมาะสมอย่างใดอย่างหนึ่ง
และต้องเกิดขึ้นก่อนที่กรรมสิทธิ์จะตกเป็นของผู้ซื้อ

อย่างไรก็ดีผู้ขายก็ไม่จําต้องรับผิดในความชํารุดบกพร่องนั้น หากเข้าข้อยกเว้นตามมาตรา 473
เช่น ถ้าทรัพย์สินนั้นได้ขายทอดตลาด เป็นต้น

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายหนึ่งได้ประมูลรถสปอร์ตหรูใช้แล้วนําเข้าจากต่างประเทศจากการ ขายทอดตลาดของนายโจ้ซึ่งเป็นพ่อค้าไปหนึ่งคันในราคา 10 ล้านบาท หลังจากชําระราคาและส่งมอบรถกัน

เรียบร้อยแล้ว ปรากฏว่านายหนึ่งใช้รถที่ประมูลซื้อมาได้ประมาณหนึ่งเดือน เครื่องยนต์ขัดข้องอยู่บ่อยครั้งไม่สมราคา 10 ล้านบาทนั้น ย่อมถือว่ามีความชํารุดบกพร่องเกิดขึ้นกับทรัพย์สินที่นายหนึ่งได้ซื้อมาจากนายโจอันเป็นเหตุให้ทรัพย์สินนั้นเสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันจะมุ่งใช้เป็นปกติ ซึ่งโดยหลักแล้วนายโจ้ผู้ขายจะต้องรับผิด ในความชํารุดบกพร่องนั้น ไม่ว่านายโจ้ผู้ขายจะได้รู้ถึงความชํารุดบกพร่องนั้นหรือไม่ก็ตาม ตามมาตรา 472

แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อรถสปอร์ตหรูคันดังกล่าวที่นายหนึ่งได้ซื้อมาจากนายโจ้นั้น เป็นการซื้อมาจากการขายทอดตลาด จึงเข้าข้อยกเว้นที่นายโจ้ผู้ขายไม่ต้องรับผิดในความชํารุดบกพร่องที่เกิดขึ้นนั้นตามมาตรา 473 (3) ดังนั้น การที่นายหนึ่งได้แจ้งให้นายโจ้แก้ไขความชํารุดบกพร่องที่เกิดขึ้น แต่นายโจ้ปฏิเสธ นายหนึ่งจะฟ้องให้นายโจ้รับผิดชอบในความชํารุดบกพร่องที่เกิดขึ้นไม่ได้

สรุป นายหนึ่งจะฟ้องให้นายโจ้รับผิดชอบในความชํารุดบกพร่องที่เกิดขึ้นไม่ได้

ข้อ 3 นายสองนําควายไปทําเป็นหนังสือจดทะเบียนขายฝากไว้กับนายสามจํานวน 10 ตัว ในราคาตัวละ 5 หมื่นบาท ไถ่คืนภายในกําหนด 1 ปี ในราคาตัวละ 3 หมื่นบาท เมื่อรับซื้อฝากไว้เพียงเดือนเดียว ควายที่รับซื้อฝากไว้ถูกฟ้าผ่าตายไป 5 ตัว ก่อนครบ 1 ปี นายสองมาขอใช้สิทธิในการไถ่ควายคืน จากนายสามพร้อมเงินสินไถ่ตัวละ 3 หมื่นบาท นายสามปฏิเสธไม่ให้ไม่โดยอ้างว่า ยังไม่ครบ 1 ปี สินไถ่ต้องตัวละ 5 หมื่นบาทจึงจะให้ไถ่ คําปฏิเสธของนายสามรับฟังได้หรือไม่ และนายสองจะ ฟ้องเรียกค่าเสียหายควายถูกฟ้าผ่าตายจากนายสามตัวละ 5 พันบาทได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 456 วรรคหนึ่ง “การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อ พนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าต้นขึ้นไป ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย”

มาตรา 491 “อันว่าขายฝากนั้น คือสัญญาซื้อขายซึ่งกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินตกไปยังผู้ซื้อ โดยมี ข้อตกลงกันว่าผู้ขายอาจไถ่ทรัพย์นั้นคืนได้”

มาตรา 494 “ท่านห้ามมิให้ใช้สิทธิไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากเมื่อพ้นเวลาดังจะกล่าวต่อไปนี้ (1) ถ้าเป็นอสังหาริมทรัพย์ กําหนดสิบปีนับแต่เวลาซื้อขาย (2) ถ้าเป็นสังหาริมทรัพย์ กําหนดสามปีนับแต่เวลาซื้อขาย

มาตรา 499 “สินไถ่นั้น ถ้าไม่ได้กําหนดกันไว้ว่าเท่าใดไซร้ ท่านให้ไถ่ตามราคาที่ขายฝาก ถ้าปรากฏในเวลาไถ่ว่าสินไถ่หรือราคาขายฝากที่กําหนดไว้สูงกว่าราคาขายฝากที่แท้จริงเกินอัตราร้อยละสิบห้าต่อปี ให้ไม่ได้ตามราคาขายฝากที่แท้จริงรวมประโยชน์ตอบแทนร้อยละสิบห้าต่อปี”

มาตรา 501 “ทรัพย์สินซึ่งไถ่นั้น ท่านว่าต้องส่งคืนตามสภาพที่เป็นอยู่ในเวลาไถ่ แต่ถ้าหากว่า ทรัพย์สินนั้นถูกทําลายหรือทําให้เสื่อมเสียไปเพราะความผิดของผู้ซื้อไซร้ ท่านว่าผู้ซื้อจะต้องใช้ค่าสินไหมทดแทน”

วินิจฉัย

สัญญาขายฝาก เป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาดอย่างหนึ่ง ซึ่งมีข้อตกลงกันว่าผู้ขายอาจไถ่ทรัพย์นั้น คืนได้ เมื่อเป็นสัญญาซื้อขาย จึงต้องนําบทบัญญัติว่าด้วยซื้อขายมาใช้บังคับด้วยโดยอนุโลม ดังนั้น การขายฝาก อสังหาริมทรัพย์และสังหาริมทรัพย์ชนิดพิเศษ เช่น เรือมีระวางตั้งแต่ 5 ต้นขึ้นไป แพที่อยู่อาศัยและสัตว์พาหนะ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ย่อมตกเป็นโมฆะตามมาตรา 491 ประกอบมาตรา 456 วรรคหนึ่ง

กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้

1 การที่นายสองนําควายซึ่งเป็นสังหาริมทรัพย์ชนิดพิเศษไปทําเป็นหนังสือจดทะเบียนขายฝาก ไว้กับนายสามจํานวน 10 ตัว ในราคาตัวละ 5 หมื่นบาท ตกลงไถ่คืนภายในกําหนด 1 ปีนั้น สัญญาขายฝากดังกล่าว ย่อมมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมาย ตามมาตรา 491 ประกอบมาตรา 456 วรรคหนึ่ง และกําหนดเวลาไถ่คืนก็ไม่เกิน ตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา 494 (2)

2 ก่อนครบกําหนด 1 ปี การที่นายสองมาขอใช้สิทธิในการไถ่ควายคืนจากนายสามนั้น นายสองย่อมสามารถทําได้ เพราะเป็นสิทธิของนายสองผู้ขายฝากแต่เพียงฝ่ายเดียวที่จะเลือกไถ่เมื่อใดก็ได้ภายใน กําหนด 1 ปี ตามมาตรา 491 และมาตรา 494. ดังนั้น การที่นายสามปฏิเสธไม่ให้ไถ่โดยอ้างว่ายังไม่ครบ 1 ปีนั้น คําปฏิเสธของนายสามจึงรับฟังไม่ได้

3 การที่นายสองขายฝากควายไว้ในราคาตัวละ 5 หมื่นบาท และตกลงว่าจะไม่คืนในราคาตัวละ 3 หมื่นบาทนั้น จะเห็นได้ว่าสินไถ่ที่กําหนดไว้นั้นแม้จะต่ํากว่าราคาที่รับซื้อฝากก็ตาม แต่คู่กรณีย่อมสามารถที่จะ ตกลงกันได้ตามมาตรา 499 วรรคหนึ่ง ดังนั้น เมื่อนายสองจะใช้สิทธิไถ่ควายคืนในราคาตัวละ 3 หมื่นบาท ตามที่ ตกลง นายสามจะปฏิเสธไม่ให้ไถ่โดยอ้างว่านายสองจะต้องใช้สินไถ่ตัวละ 5 หมื่นบาทนั้น คําปฏิเสธของนายสามจึงรับฟังไม่ได้

4 การที่นายสองนําควายไปขายฝากไว้กับนายสาม 10 ตัว หลังจากนั้นอีก 1 เดือน ควายที่ นายสามรับซื้อฝากไว้นั้นถูกฟ้าผ่าตายไป 5 ตัว การที่ควายตายไป 5 ตัวนั้น ถือเป็นความสูญเสียที่เกิดขึ้นจาก ภัยธรรมชาติ มิได้เกิดขึ้นเพราะความผิดของนายสามผู้ซื้อฝากแต่อย่างใด ดังนั้น นายสองจะฟ้องเรียกค่าเสียหาย เนื่องจากการที่ควายถูกฟ้าผ่าตายจากนายสามตัวละ 5 พันบาท ตามมาตรา 501 ไม่ได้

สรุป การที่นายสามปฏิเสธไม่ให้นายสองไถ่ควายคืนโดยอ้างว่ายังไม่ครบ 1 ปี และสินไถ่ต้อง ตัวละ 5 หมื่นบาทนั้น รับฟังไม่ได้ และนายสองจะฟ้องเรียกค่าเสียหายที่ควายถูกฟ้าผ่าตาย 5 ตัว จากนายสาม ตัวละ 5 พันบาทไม่ได้

การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2563
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2005 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยน ให้
คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ

ข้อ 1 นายแดงตกลงด้วยวาจาซื้อบ้านราคา 1 ล้านบาท และโทรศัพท์หนึ่งเครื่องราคา 20,000 บาท จากนายฟ้า กําหนดชําระเงินภายใน 1 เดือน นายฟ้าได้ส่งมอบบ้านและโทรศัพท์ให้นายแดงแล้วหลังจากตกลงกันเพียง 1 สัปดาห์ นายแดงแจ้งให้นายฟ้าทราบว่าไม่ต้องการซื้อบ้านและโทรศัพท์แล้ว ให้วินิจฉัยว่า นายฟ้าจะฟ้องบังคับให้นายแดงชําระค่าบ้านและค่าโทรศัพท์ได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 453 “อันว่าซื้อขายนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลฝ่ายหนึ่งเรียกว่า ผู้ขาย โอนกรรมสิทธิ์แห่ง ทรัพย์สินให้แก่บุคคลอีกฝ่ายหนึ่งเรียกว่า ผู้ซื้อ และผู้ซื้อตกลงว่าจะใช้ราคาทรัพย์สินนั้นให้แก่ผู้ขาย”

มาตรา 456 “การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงาน เจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่หาตันขึ้นไป ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย

สัญญาจะขายหรือจะซื้อหรือคํามั่นในการซื้อขายทรัพย์สินตามที่ระบุไว้ในวรรคหนึ่ง ถ้ามิได้มีหลักฐาน เป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสําคัญ หรือได้วางประจําไว้ หรือได้ชําระหนี้ บางส่วนแล้ว จะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่

บทบัญญัติที่กล่าวมาในวรรคก่อนนี้ให้ใช้บังคับถึงสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ซึ่งตกลงกันเป็น
ราคาสองหมื่นบาท หรือกว่านั้นขึ้นไปด้วย”

วินิจฉัย

จากบทบัญญัติมาตรา 456 วรรคหนึ่ง จะเห็นได้ว่า การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์และสังหาริมทรัพย์ ชนิดพิเศษ ได้แก่ เรือมีระวางตั้งแต่ 5 ตันขึ้นไป แพ และสัตว์พาหนะ จะต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อ พนักงานเจ้าหน้าที่ มิฉะนั้นตกเป็นโมฆะ

แต่ถ้าเป็นเพียงสัญญาจะซื้อจะขายทรัพย์สินตามมาตรา 456 วรรคหนึ่ง หรือเป็นสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ทั่ว ๆ ไป ไม่ต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่แต่อย่างใด เพียงแต่ถ้าจะ ฟ้องร้องบังคับคดีกันเกี่ยวกับสัญญาจะซื้อจะขาย หรือสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ที่มีราคาตั้งแต่ 20,000 บาท ขึ้นไป จะต้องมีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสําคัญ หรือมีการวางประจํา (มัดจํา) ไว้ หรือได้มีการชําระหนี้กันบางส่วนแล้ว (มาตรา 456 วรรคสองและวรรคสาม)
กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้

(1) กรณีการซื้อบ้าน การที่นายแดงตกลงด้วยวาจาซื้อบ้านราคา 1 ล้านบาท จากนายฟ้า กําหนดชําระเงินภายใน 1 เดือน โดยนายฟ้าได้ส่งมอบบ้านให้นายแดงผู้ซื้อแล้วนั้น เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่าผู้ซื้อ กับผู้ขายไม่ได้มีการตกลงกันไว้ว่าจะไปโอนบ้านหรือจะไปทําสัญญาซื้อขายให้ถูกต้องตามแบบในภายหลัง สัญญา ซื้อขายบ้านซึ่งเป็นอสังหาริมทรัพย์ดังกล่าว จึงเป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาด และเมื่อไม่มีการทําเป็นหนังสือ และจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ สัญญาซื้อขายบ้านดังกล่าวจึงมีผลเป็นโมฆะ ตามมาตรา 456 วรรคหนึ่ง

และเมื่อสัญญาซื้อขายบ้านระหว่างนายแดงกับนายฟ้าตกเป็นโมฆะ ดังนั้น เมื่อนายแดงได้แจ้งให้ นายฟ้าทราบว่าตนไม่ต้องการซื้อบ้านหลังดังกล่าวแล้ว นายฟ้าจะฟ้องบังคับให้นายแดงชําระค่าบ้านไม่ได้
(แต่ชอบที่จะเรียกเอาบ้านคืนจากนายแดงตามบทบัญญัติแห่งกฎหมายว่าด้วยลาภมิควรได้เท่านั้น)

(2) กรณีการซื้อขายโทรศัพท์ การที่นายแดงได้ตกลงด้วยวาจาซื้อโทรศัพท์หนึ่งเครื่องราคา
20,000 บาท จากนายฟ้า และนายฟ้าได้ส่งมอบโทรศัพท์ให้แก่นายแดงแล้วนั้น เมื่อเป็นการซื้อขายทรัพย์สินที่ เป็นสังหาริมทรัพย์ธรรมดา สัญญาซื้อขายโทรศัพท์ดังกล่าวระหว่างนายแดงและนายฟ้า จึงเป็นสัญญาซื้อขาย เสร็จเด็ดขาดและมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมาย โดยไม่ต้องกระทําตามแบบตามที่กําหนดไว้ตามมาตรา 456 วรรคหนึ่ง แต่อย่างใด

แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อเป็นการซื้อขายสังหาริมทรัพย์ที่มีราคา 20,000 บาท จึงต้องด้วยบทบัญญัติ มาตรา 456 วรรคสองและวรรคสาม กล่าวคือ ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อ ฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสําคัญ หรือได้วางประจําไว้ หรือได้ชําระหนี้บางส่วนแล้ว ก็จะฟ้องร้องบังคับคดีกันไม่ได้ เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า นายฟ้าได้ส่งมอบโทรศัพท์ให้แก่นายแดงแล้ว ย่อมถือว่าผู้ขายได้มีการชําระหนี้บางส่วนแล้ว ดังนั้น เมื่อต่อมานายแดงได้แจ้งให้นายฟ้าทราบว่าตนไม่ต้องการซื้อโทรศัพท์ดังกล่าวแล้ว นายฟ้าจึงสามารถฟ้องบังคับให้นายแดงชําระค่าโทรศัพท์ได้

สรุป นายฟ้าจะฟ้องบังคับให้นายแดงชําระค่าบ้านไม่ได้ แต่สามารถฟ้องบังคับให้นายแดงชําระค่าโทรศัพท์ได้

ข้อ 2 บริษัทแห่งหนึ่งต้องการนํารถยนต์ของบริษัทบางคันที่เก่าแล้วออกประมูลขายทอดตลาด จึงได้จ้าง บริษัทขายทอดตลาดที่ได้รับใบอนุญาตถูกต้อง ให้เป็นผู้ดําเนินการประมูลขายทอดตลาด โดยบริษัทก็ทราบว่ารถยนต์ของบริษัททุกคันที่นํามาประมูลขายทอดตลาดนั้นเป็นรถที่เก่าและชํารุดประมูลซื้อรถยนต์จากการขายทอดตลาดครั้งนั้นได้คันหนึ่ง เมื่อดํานํารถคันนั้นออกใช้จึงรู้ว่า รถยนต์มีความชํารุดมากถ้าจะซ่อมต้องเสียค่าซ่อมมาก จึงได้นํารถยนต์คันนั้นออกขายต่อให้แดง

ดังนี้ อยากทราบว่าดําจะเรียกร้องให้บริษัทเจ้าของรถยนต์ที่นําออกขายรับผิดได้หรือไม่ และแดง จะเรียกร้องให้รับผิดได้หรือไม่ เพราะเหตุใด อายุความเท่าใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 472 “ในกรณีที่ทรัพย์สินซึ่งขายนั้นชํารุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใด อันเป็นเหตุให้ เสื่อมราคาหรือเสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันมุ่งจะใช้เป็นปกติก็ดี ประโยชน์ที่มุ่งหมายโดยสัญญาก็ดี ท่านว่า
ผู้ขายต้องรับผิด

ความที่กล่าวมาในมาตรานี้ย่อมใช้ได้ ทั้งที่ผู้ขายรู้อยู่แล้วหรือไม่รู้ว่าความชํารุดบกพร่องมีอยู่ มาตรา 473 “ผู้ขายย่อมไม่ต้องรับผิดในกรณีดังจะกล่าวต่อไปนี้ คือ

(1) ถ้าผู้ซื้อได้รู้อยู่แล้วแต่ในเวลาซื้อขายว่ามีความชํารุดบกพร่อง หรือควรจะได้รู้เช่นนั้นหากได้ใช้ ความระมัดระวังอันจะพึงคาดหมายได้แต่วิญญูชน

(2) ถ้าความชํารุดบกพร่องนั้นเป็นอันเห็นประจักษ์แล้วในเวลาส่งมอบ และผู้ซื้อรับเอาทรัพย์สินนั้นไว้โดยมิได้อิดเอื้อน

(3) ถ้าทรัพย์สินนั้นได้ขายทอดตลาด”

วินิจฉัย

ความรับผิดในความชํารุดบกพร่องของทรัพย์สินที่ขายตามมาตรา 472 นั้น ผู้ขายต้องรับผิด ถ้าทรัพย์สินที่ขายชํารุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใดเป็นเหตุให้เสื่อมราคาหรือเสื่อมความเหมาะสมอย่างใดอย่างหนึ่ง
และต้องเกิดขึ้นก่อนที่กรรมสิทธิ์จะตกเป็นของผู้ซื้อ

อย่างไรก็ดี ผู้ขายก็ไม่จําต้องรับผิดในความชํารุดบกพร่องนั้น หากเข้าข้อยกเว้นตามมาตรา 473 เช่น ถ้าผู้ซื้อได้รู้อยู่แล้วแต่ในเวลาซื้อขายว่ามีความชํารุดบกพร่องหรือควรจะได้รู้เช่นนั้น หากได้ใช้ความระมัดระวัง อันจะพึงคาดหมายได้แต่วิญญูชน หรือถ้าทรัพย์สินนั้นได้มาจากการขายทอดตลาด เป็นต้น

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่บริษัทแห่งหนึ่งต้องการนํารถยนต์ของบริษัทบางคันที่เก่าแล้วออกประมูล ขายทอดตลาด จึงได้จ้างบริษัทขายทอดตลาดที่ได้รับใบอนุญาตถูกต้องให้เป็นผู้ดําเนินการประมูลขายทอดตลาด
โดยบริษัทก็ทราบว่ารถยนต์ของบริษัททุกคันที่นํามาประมูลขายทอดตลาดนั้น เป็นรถที่เก่าและชํารุด และดําได้ ประมูลซื้อรถยนต์จากการขายทอดตลาดครั้งนั้นได้หนึ่งคัน และเมื่อดําได้นํารถยนต์คันนั้นออกใช้จึงรู้ว่ารถยนต์ มีความชํารุดมาก ถ้าจะซ่อมต้องเสียค่าซ่อมมากนั้น กรณีดังกล่าวดําจะเรียกร้องให้บริษัทเจ้าของรถยนต์ที่นํา ออกขายรับผิดเพื่อความชํารุดบกพร่องไม่ได้ เพราะเข้าข้อยกเว้นตามมาตรา 473 (3) คือเป็นทรัพย์สินที่ดําได้ซื้อ มาจากการขายทอดตลาด ดังนั้น แม้ทรัพย์ที่ซื้อมาจะชํารุดบกพร่องก็ตาม ผู้ขายก็ไม่ต้องรับผิด

ส่วนการที่ดําได้นํารถยนต์คันนั้นออกขายต่อให้แดง ถ้าแดงไม่ทราบว่ารถยนต์คันนั้นชํารุดบกพร่อง และแดงได้ใช้ความระมัดระวังในการรับมอบทรัพย์สินในระดับวิญญูชน และความชํารุดบกพร่องนั้นไม่สามารถ เห็นประจักษ์ได้ในเวลาส่งมอบ อีกทั้งสัญญาซื้อขายระหว่างดําและแดงก็มิใช่เป็นการขายทอดตลาด กรณีจึง ไม่เข้าข้อยกเว้นตามมาตรา 473 ดังนั้น แดงจึงสามารถเรียกร้องให้ตํารับผิดเพื่อความชํารุดบกพร่องได้ สรุป ดําจะเรียกร้องให้บริษัทเจ้าของรถยนต์ที่นําออกขายรับผิดไม่ได้ แต่แดงสามารถเรียกร้องให้ตํารับผิดเพื่อความชํารุดบกพร่องได้

ข้อ 3 โจทก์ทําสัญญาขายฝากที่ดินแปลงหนึ่งไว้กับจําเลย โดยทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนกับพนักงานเจ้าหน้าที่ กําหนดสินไถ่ไว้ 300,000 บาท โดยในสัญญาไม่ได้กําหนดเวลาไถ่คืน ขายฝากไปได้ 1 ปี โจทก์ได้มาหาจําเลยที่บ้านเพื่อจะขอไถ่ และนําเงินสินไถ่ 300,000 บาท มาให้จําเลยที่บ้าน แต่จําเลยปฏิเสธไม่รับโดยอ้างว่าเป็นวันหยุดไม่มีธนาคารแห่งไหนเปิดทําการ จึงไม่อยากเก็บเงินไว้ที่บ้าน แต่โจทก์ไม่ยอม ได้วางเงินสินไถ่ทั้งหมดไว้ที่บ้านจําเลย แล้วบอกจําเลยว่าจะโทร มานัดวันให้จําเลยไปจดทะเบียนไถ่คืนที่ดินที่สํานักงานที่ดินกันอีกที่หนึ่ง ให้นักศึกษาอธิบายว่า โจทก์ได้ไถ่คืนที่ดินแปลงนั้นแล้วหรือยัง กรรมสิทธิ์ที่ดินแปลงนั้นเป็นของใคร ระหว่างโจทก์กับจําเลย และถ้าจําเลยไม่ยอมไปจดทะเบียนไถ่คืนที่ดินแปลงนั้นให้โจทก์ โจทก์จะฟ้องจําเลยให้ไปจดทะเบียนไถ่คืนที่ดินแปลงนั้นได้หรือไม่ และภายในอายุความเท่าใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 193/30 “อายุความนั้น ถ้าประมวลกฎหมายนี้หรือกฎหมายอื่นมิได้บัญญัติไว้โดยเฉพาะ
ให้มีกําหนดสิบปี”

มาตรา 492 วรรคหนึ่ง “ในกรณีที่มีการไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากภายในเวลาที่กําหนดไว้ในสัญญา หรือภายในเวลาที่กฎหมายกําหนด หรือผู้ไถ่ได้วางทรัพย์อันเป็นสินไถ่ต่อสํานักงานวางทรัพย์ภายในกําหนดเวลาไถ่
โดยสละสิทธิ์ถอนทรัพย์ที่ได้วางไว้ให้ทรัพย์สินซึ่งขายฝากตกเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ไถ่ตั้งแต่เวลาที่ผู้ไถ่ได้ชําระสินไถ่หรือวางทรัพย์อันเป็นสินไถ่ แล้วแต่กรณี

มาตรา 494 “ท่านห้ามมิให้ใช้สิทธิไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากเมื่อพ้นเวลาดังจะกล่าวต่อไปนี้
(1) ถ้าเป็นอสังหาริมทรัพย์ กําหนดสิบปีนับแต่เวลาซื้อขาย

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่โจทก์ทําสัญญาขายฝากที่ดินแปลงหนึ่งไว้กับจําเลย โดยทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนกับพนักงานเจ้าหน้าที่ กําหนดสินไถ่ไว้ 300,000 บาท แต่ในสัญญาไม่ได้กําหนดเวลาไถ่คืนไว้ ดังนี้ ถ้าโจทก์จะไถ่คืนโจทก์ย่อมมีสิทธิไถ่คืนได้ภายในกําหนด 10 ปีนับแต่เวลาขายฝากตามมาตรา 494 (1) และ ใช้สินไถ่จํานวน 300,000 บาท ตามที่ตกลงกันไว้

เมื่อขายฝากได้ 1 ปี การที่โจทก์ได้มาหาจําเลยที่บ้านเพื่อจะขอไถ่และนําเงินสินไถ่ 300,000 บาท มาให้จําเลยที่บ้าน แต่จําเลยปฏิเสธไม่รับโดยอ้างว่าเป็นวันหยุดไม่มีธนาคารแห่งไหนเปิดทําการ จึงไม่อยากเก็บเงินไว้ที่บ้าน แต่โจทก์ไม่ยอมได้วางเงินสินไถ่ทั้งหมดไว้ที่บ้านจําเลย แล้วบอกจําเลยว่าจะโทรมานัดวันให้จําเลย ไปจดทะเบียนไถ่คืนที่ดินที่สํานักงานที่ดินกันอีกทีหนึ่งนั้น การกระทําของโจทก์ดังกล่าว ถือได้ว่าโจทก์ได้ใช้สิทธิไถ่ ภายในกําหนดเวลาตามาตรา 494 (1) และได้ใช้สินไถ่ครบถ้วนแล้ว ดังนั้น จึงมีผลตามมาตรา 492 วรรคหนึ่ง กล่าวคือ ทําให้ทรัพย์สินซึ่งขายฝากตกเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ไถคือโจทก์แล้วตั้งแต่วันที่ผู้ไถ่ได้ชําระเงินสินไถ่ แม้จะยังไม่ได้จดทะเบียนการไถ่คืนก็ตาม

ส่วนการจดทะเบียนไถ่คืนทรัพย์สินซึ่งขายฝากนั้น กฎหมายไม่ได้บัญญัติว่า จะต้องดําเนินการ ให้แล้วเสร็จภายในกําหนดเวลาไถ่ทรัพย์สินคืน และเมื่อโจทก์ได้ไถ่ที่ดินแปลงนั้นคืนแล้ว กรรมสิทธิ์ในที่ดินแปลงนั้น ย่อมตกเป็นของโจทก์ตามมาตรา 492 ดังนั้น ถ้าจําเลยไม่ยอมไปจดทะเบียนไถ่ที่ดินคืนให้โจทก์ โจทก์สามารถ ฟ้องให้จําเลยไปจดทะเบียนไก่ที่ดินแปลงนั้นคืนได้ภายในอายุความ 10 ปี ตามาตรา 193/30 ในฐานะเจ้าของ ผู้ทรงกรรมสิทธิ์ติดตามเอาทรัพย์สินของตนนับแต่เวลาใช้สิทธิไถ่คืน ตามมาตรา 492
สรุป โจทก์ได้ใช้สิทธิไถ่ที่ดินแปลงนั้นแล้ว กรรมสิทธิ์ในที่ดินแปลงนั้นเป็นของโจทก์ และถ้าจําเลย ไม่ยอมไปจดทะเบียนไถ่คืนที่ดินแปลงนั้นให้โจทก์ โจทก์ก็สามารถฟ้องให้จําเลยไปจดทะเบียนไถ่คืนที่ดินแปลงนั้น ได้ภายในอายุความ 10 ปีนับแต่วันที่ใช้สิทธิไถ่คืน

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2562 ข้อสอบกระบวนวิชา
LAW 2005 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยน ให้
คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ

ข้อ 1 นายไก่ตกลงขายที่ดิน 1 แปลงให้นายไข่ในราคา 1 ล้านบาท โดยยอมให้นายไข่ผ่อนชําระราคาที่ดิน ได้เป็น 10 งวด ๆ ละ 1 แสนบาท โดยนายไก่ส่งมอบที่ดินให้แก่นายไข่ได้ครอบครองเรียบร้อยแล้ว และจะทําการโอนให้เมื่อนายไข่ชําระราคาครบถ้วน 1 ล้านบาท และนายไก่ได้ตกลงขายกวางดาว จํานวน 4 ตัวให้แก่นายเป็ดในราคาตัวละ 5 พันบาท โดยมีการส่งมอบกวางดาว และนายเป็ดชําระ ราคาครบถ้วน 2 หมื่นบาทถ้วนเป็นที่เรียบร้อยแล้ว

(1) สัญญาซื้อขายระหว่างนายไก่และนายไข่ นายไก่และนายเป็ดเป็นสัญญาซื้อขายประเภทไหน และมีผลในทางกฎหมายอย่างไร

(2) หากนายไข่ผ่อนค่าซื้อไปแค่ 2 งวดแล้วไม่ยอมผ่อนต่ออีกเลย นายไก่จะฟ้องนายไข่ได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 453 “อันว่าซื้อขายนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลฝ่ายหนึ่งเรียกว่า ผู้ขาย โอนกรรมสิทธิ์แห่ง ทรัพย์สินให้แก่บุคคลอีกฝ่ายหนึ่งเรียกว่า ผู้ซื้อ และผู้ซื้อตกลงว่าจะใช้ราคาทรัพย์สินนั้นให้แก่ผู้ขาย”

มาตรา 456 “การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงาน เจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าต้นขึ้นไป ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย

สัญญาจะขายหรือจะซื้อหรือคํามั่นในการซื้อขายทรัพย์สินตามที่ระบุไว้ในวรรคหนึ่ง ถ้ามิได้มีหลักฐาน
เป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสําคัญ หรือได้วางประจําไว้ หรือได้ชําระหนี้
บางส่วนแล้ว จะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่

บทบัญญัติที่กล่าวมาในวรรคก่อนนี้ ให้ใช้บังคับถึงสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ซึ่งตกลงกัน เป็นราคาสองหมื่นบาท หรือกว่านั้นขึ้นไปด้วย”

วินิจฉัย

จากบทบัญญัติมาตรา 456 วรรคหนึ่ง จะเห็นได้ว่า การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์และสังหาริมทรัพย์ ชนิดพิเศษ ได้แก่ เรือมีระวางตั้งแต่ 5 ต้นขึ้นไป แพ และสัตว์พาหนะ จะต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อ พนักงานเจ้าหน้าที่ มิฉะนั้นตกเป็นโมฆะ

แต่ถ้าเป็นเพียงสัญญาจะซื้อจะขายทรัพย์สินตามมาตรา 456 วรรคหนึ่ง หรือเป็นสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ทั่ว ๆ ไป ไม่ต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่แต่อย่างใด เพียงแต่ถ้าจะ ฟ้องร้องบังคับคดีกันเกี่ยวกับสัญญาจะซื้อจะขาย หรือสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ที่มีราคาตั้งแต่ 20,000 บาท ขึ้นไป จะต้องมีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสําคัญ หรือมีการวางประจํา (มัดจํา) ไว้ หรือได้มีการชําระหนี้กันบางส่วนแล้ว (มาตรา 456 วรรคสองและวรรคสาม)

กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้

(1) กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายไก่ตกลงขายที่ดิน 1 แปลงให้นายไข่ในราคา 1 ล้านบาท โดยยอมให้นายไข่ผ่อนชําระราคาที่ดินได้เป็น 10 งวด ๆ ละ 1 แสนบาท โดยนายไก่ส่งมอบที่ดินให้แก่นายไข่ได้ ครอบครองเรียบร้อยแล้ว และจะทําการโอนให้เมื่อนายไข่ชําระราคาครบถ้วน 1 ล้านบาทนั้น ถือว่าสัญญาซื้อขาย ที่ดินระหว่างนายไก่และนายไข่เป็นสัญญาจะซื้อขาย (จะซื้อจะขาย) อสังหาริมทรัพย์ เพราะเป็นสัญญาที่คู่กรณี ยังมิได้มีเจตนาที่จะโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้แก่กันในขณะทําสัญญาซื้อขาย แต่มีข้อตกลงกันว่าจะมีการโอน กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้แก่กันเมื่อได้ไปกระทําตามแบบที่กฎหมายได้กําหนดไว้ในภายหน้า คือ เมื่อได้ไปทําเป็น หนังสือสัญญาซื้อขายและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่นั่นเอง และสัญญาจะซื้อขายดังกล่าวถือเป็นสัญญาที่ สมบูรณ์แม้จะตกลงกันด้วยวาจา เพราะในทางกฎหมายนั้น สัญญาจะซื้อขายเป็นสัญญาที่ไม่มีแบบแต่อย่างใด ส่วนการที่นายไก่ได้ตกลงขายกวางดาวจํานวน 4 ตัวให้แก่นายเป็ดในราคาตัวละ 5 พันบาท

โดยมีการส่งมอบกวางดาว และนายเป็ดชําระราคาครบถ้วน 2 หมื่นบาทถ้วนเป็นที่เรียบร้อยแล้วนั้น สัญญาซื้อขาย กวางดาวระหว่างนายไก่และนายเป็ดเป็นสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ทั่วไป มิใช่เป็นการซื้อขายสังหาริมทรัพย์ ชนิดพิเศษ จึงเป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาดหรือสัญญาซื้อขายสําเร็จบริบูรณ์ตามมาตรา 453 และมีผลสมบูรณ์ เพราะเป็นสัญญาซื้อขายที่ไม่อยู่ภายใต้บังคับของมาตรา 456 วรรคหนึ่ง ที่จะต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่แต่อย่างใด

(2) แม้สัญญาซื้อขายที่ดินระหว่างนายไก่และนายไข่จะมิได้ทําเป็นหนังสือหรือมีหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อนายไข่ซึ่งเป็นฝ่ายที่จะต้องรับผิดก็ตาม เมื่อสัญญาซื้อขายดังกล่าวมีผลสมบูรณ์ และเมื่อ ตามข้อเท็จจริงปรากฏว่า สัญญาจะซื้อขายดังกล่าวมีหลักฐานในการฟ้องร้องบังคับคดีกันตามมาตรา 456 วรรคสอง คือได้มีการชําระหนี้บางส่วนแล้ว โดยนายไข่ชําระราคาค่าซื้อที่ดินแล้ว 2 งวด และนายไก่ได้ส่งมอบ ที่ดินให้นายไข่ได้ครอบครองแล้ว ดังนั้น เมื่อนายไข่ผิดสัญญาไม่ยอมผ่อนค่าซื้อที่ดินอีกเลย นายไก่จึงสามารถฟ้อง
นายไข่ได้

สรุป

(1) สัญญาซื้อขายที่ดินระหว่างนายไก่และนายไข่เป็นสัญญาจะซื้อขายอสังหาริมทรัพย์และมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมาย ส่วนสัญญาซื้อขายกวางดาวระหว่างนายไก่และนายเป็ดเป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาดหรือสัญญาซื้อขายสําเร็จบริบูรณ์ และมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมาย

(2) หากนายไข่ผ่อนค่าซื้อที่ดินไปแค่ 2 งวดแล้วไม่ยอมผ่อนต่ออีกเลยนั้น นายไก่สามารถฟ้องนายไข่ได้

ข้อ 2 นายนกตกลงขายรถยนต์ใช้แล้วซึ่งนายนกไปขโมยรถยนต์ของนายหนูมาแล้วเอามาขายต่อให้นายหมู
ในราคาพิเศษโดยนายหมูทราบดีว่าเป็นรถยนต์ที่นายนกขโมยมาขาย ต่อมานายหนูติดตามเอารถยนต์ ของตนเองคืนจากนายหมูพร้อมแสดงพยานหลักฐานความเป็นเจ้าของอย่างชัดเจน นายหมูจึงคืน
รถยนต์ให้นายหนูไป นายหมูจะฟ้องให้นายนกรับผิดว่าตนถูกรอนสิทธิได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 475 “หากว่ามีบุคคลผู้ใดมาก่อการรบกวนขัดสิทธิของผู้ซื้อในอันจะครองทรัพย์สินโดยปกติสุข เพราะบุคคลผู้นั้นมีสิทธิเหนือทรัพย์สินที่ได้ซื้อขายกันนั้นอยู่ในเวลาซื้อขายก็ดี เพราะความผิดของ ผู้ขายก็ดี ท่านว่าผู้ขายจะต้องรับผิดในผลอันนั้น”

มาตรา 476 “ถ้าสิทธิของผู้ก่อการรบกวนนั้น ผู้ซื้อรู้อยู่แล้วในเวลาซื้อขาย ท่านว่าผู้ขายไม่ต้องรับผิด”

วินิจฉัย

กรณีการรอนสิทธินั้นตามมาตรา 475 วางหลักไว้ว่า ผู้ขายจะต้องรับผิดในการรอนสิทธิถ้าผู้ซื้อ ไม่สามารถครอบครองทรัพย์สินที่ซื้อมาได้โดยปกติสุข เพราะมีบุคคลอื่นที่มีสิทธิเหนือทรัพย์สินที่ซื้อขายกันนั้น อยู่ในเวลาซื้อขายมาก่อการรบกวนขัดสิทธิของผู้ซื้อ แต่ถ้าสิทธิของผู้ก่อการรบกวนนั้น ผู้ซื้อได้รู้อยู่แล้วในเวลา ซื้อขาย ผู้ขายก็ไม่ต้องรับผิดในการรอนสิทธินั้น (มาตรา 476)

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายหมูได้ซื้อรถยนต์ใช้แล้วจากนายนก และต่อมาได้ถูกนายหนูเจ้าของ รถยนต์ที่แท้จริงที่ถูกนายนกขโมยไปได้ติดตามเอารถยนต์ของตนเองคืนจากนายหมูพร้อมแสดงพยานหลักฐาน ความเป็นเจ้าของอย่างชัดเจน ทําให้นายหมูต้องคืนรถยนต์ให้แก่นายหนูไปนั้น กรณีเช่นนี้ถือว่านายหมูผู้ซื้อ ถูกรอนสิทธิแล้วตามมาตรา 475 ซึ่งโดยหลักแล้วนายนกผู้ขายจะต้องรับผิดต่อนายหมู

แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า ในขณะที่ทําสัญญาซื้อขายรถยนต์กันนั้น นายหมูได้รู้ถึง สิทธิของผู้ก่อการรบกวนนั้นแล้ว คือนายหมูได้รู้อยู่แล้วว่ารถยนต์ที่ตนได้ซื้อจากนายนกนั้นเป็นรถยนต์ที่นายนก ได้ขโมยมาขาย จึงเข้าข้อยกเว้นตามมาตรา 476 ที่นายนกผู้ขายไม่ต้องรับผิดในกรณีที่นายหมูถูกรอนสิทธิ ดังนั้น นายหมูจะฟ้องให้นายนกรับผิดว่าตนถูกรอนสิทธิไม่ได้

สรุป
นายหมูจะฟ้องให้นายนกรับผิดในกรณีที่ตนถูกรอนสิทธิไม่ได้

ข้อ 3 นายมวงนําช้างแม่ลูกไปทําเป็นหนังสือขายฝากนายครามไว้ ช้างแม่ในราคา 5 แสนบาท ช้างลูก ในราคา 2 แสนบาท มีกําหนดไถ่คืนภายในเวลา 1 ปี ไถ่คืนในราคาเดิม เมื่อขายฝากไปได้เพียง 5 เดือน เกิดโรคระบาดโควิด 19 นายครามกลัวช้างตายจึงไปบังคับให้นายม่วงมาไถ่ช้างคืน และต้องนําเงินมา 7 แสนบาท บวกประโยชน์ที่ตนควรจะได้อีก 15%

(1) สัญญาขายฝากช้างแม่และช้างลูกระหว่างนายม่วงและนายครามมีผลในทางกฎหมายอย่างไร

(2) นายครามจะบังคับให้นายม่วงมาไถ่ช้างคืนก่อนครบกําหนด 1 ปีได้หรือไม่ นายม่วงจะปฏิเสธ
ได้หรือไม่

(3) นายครามให้นายม่วงน้ําเงินสินไถ่จํานวน 7 แสนบาท บวกประโยชน์อีก 15% เป็นสิทธิโดย ชอบด้วยกฎหมายของนายครามหรือไม่ นายม่วงจะนําเงินมาไถ่เพียง 7 แสนบาทได้หรือไม่เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 456 วรรคหนึ่ง “การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อ พนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าต้นขึ้นไป ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย”

มาตรา 491 “อันว่าขายฝากนั้น คือสัญญาซื้อขายซึ่งกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินตกไปยังผู้ซื้อ โดยมี ข้อตกลงกันว่าผู้ขายอาจไถ่ทรัพย์นั้นคืนได้”

มาตรา 494 “ท่านห้ามมิให้ใช้สิทธิไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากเมื่อพ้นเวลาดังจะกล่าวต่อไปนี้
(1) ถ้าเป็นอสังหาริมทรัพย์ กําหนดสิบปีนับแต่เวลาซื้อขาย
(2) ถ้าเป็นสังหาริมทรัพย์ กําหนดสามปีนับแต่เวลาซื้อขาย

มาตรา 499 “สินไถ่นั้น ถ้าไม่ได้กําหนดกันไว้ว่าเท่าใดไซร้ ท่านให้ไถ่ตามราคาที่ขายฝาก ถ้าปรากฏในเวลาไถ่ว่าสินไถ่หรือราคาขายฝากที่กําหนดไว้สูงกว่าราคาขายฝากที่แท้จริงเกินอัตราร้อยละสิบห้าต่อปี ให้ไม่ได้ตามราคาขายฝากที่แท้จริงรวมประโยชน์ตอบแทนร้อยละสิบห้าต่อปี”

วินิจฉัย

สัญญาขายฝาก เป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาดอย่างหนึ่ง ซึ่งมีข้อตกลงกันว่าผู้ขายอาจไถ่ทรัพย์นั้น คืนได้ เมื่อเป็นสัญญาซื้อขาย จึงต้องนําบทบัญญัติว่าด้วยซื้อขายมาใช้บังคับด้วยโดยอนุโลม ดังนั้น การขายฝาก อสังหาริมทรัพย์และสังหาริมทรัพย์ชนิดพิเศษ เช่น เรือมีระวางตั้งแต่ 5 ตันขึ้นไป แพที่อยู่อาศัยและสัตว์พาหนะ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ย่อมตกเป็นโมฆะตามมาตรา 491 ประกอบมาตรา 456 วรรคหนึ่ง

กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉันได้ดังนี้

(1) การที่นายม่วงได้นําช้างแม่ไปทําเป็นหนังสือขายฝากไว้กับนายครามไว้นั้น สัญญาขายฝากช้างแม่ระหว่างนายม่วงและนายครามย่อมตกเป็นโมฆะ เพราะการขายฝากช้างแม่ซึ่งเป็นสัตว์พาหนะและเป็น
สังหาริมทรัพย์ชนิดพิเศษนั้นจะต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ตามมาตรา 491 ประกอบมาตรา 456 วรรคหนึ่ง เมื่อคู่สัญญาได้ทําสัญญาขายฝากเป็นหนังสือแต่ไม่ได้จดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ จึงเป็นโมฆะ เปรียบเสมือนคู่สัญญาไม่ได้ทําสัญญาขายฝากช้างแม่กันแต่อย่างใดเลย ดังนั้น นายครามจึงต้องส่งคืน ช้างแม่ให้แก่นายม่วง และนายม่วงก็จะต้องคืนเงิน 5 แสนบาทให้แก่นายครามในฐานลาภมิควรได้

ส่วนสัญญาขายฝากช้างลูกนั้น เมื่อช้างลูกถือเป็นสังหาริมทรัพย์ทั่วไปยังไม่ใช่สัตว์พาหนะ การทําสัญญาขายฝากจึงไม่ตกอยู่ภายใต้บังคับของมาตรา 491 ประกอบมาตรา 456 วรรคหนึ่งที่จะต้องทําเป็น หนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ดังนั้น สัญญาขายฝากช้างลูกซึ่งคู่สัญญาได้ทําเป็นหนังสือนั้น
จึงมีผลสมบูรณ์

(2) การขายฝากสังหาริมทรัพย์นั้น ตามมาตรา 494 (2) คู่สัญญาสามารถกําหนดเวลาไถ่คืนได้ ไม่เกิน 3 ปี ดังนั้นเมื่อคู่สัญญาได้กําหนดเวลาในการไถ่คืนไว้เพียง 1 ปี จึงถูกต้องตามกฎหมายและมีผลทําให้ นายม่วงต้องไถ่ช้างลูกคืนภายในกําหนด : ปีนับแต่เวลาขายฝาก หรือนายม่วงอาจจะใช้สิทธิไถ่คืนก่อนครบกําหนด 1 ปีก็ได้ซึ่งเป็นสิทธิของนายม่วงที่เป็นฝ่ายเลือกว่าจะไถ่คืนเมื่อใดก็ได้ภายในกําหนด 1 ปี นายครามจะบังคับให้ นายม่วงมาไถ่ช้างคืนก่อนครบกําหนด 1 ปีไม่ได้

(3) สินไถ่นั้นคู่สัญญาจะตกลงกันอย่างไรก็ได้ แต่ต้องไม่สูงกว่าราคาขายฝากที่แท้จริงเกินอัตรา ร้อยละ 15 ต่อปี (มาตรา 499) แต่เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่าคู่สัญญาได้ตกลงให้ไถ่คืนตามราคาเดิมคือ 5 แสนบาท และ 2 แสนบาท ก็ต้องเป็นไปตามนั้นจะมาคิดประโยชน์ในภายหลังไม่ได้ ดังนั้น นายม่วงสามารถนําเงินมาไถ่ช้างคืน ได้เพียง 7 แสนบาท นายครามจะบังคับให้นายม่วงน้ําเงินสินไถ่จํานวน 7 แสนบาท บวกประโยชน์ตอบแทนอีก 15 % ไม่ได้ เพราะถือเป็นสิทธิที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายของนายคราม

สรุป

(1) สัญญาขายฝากช้างแม่ระหว่างนายม่วงและนายครามเป็นโมฆะ ส่วนสัญญาขายฝาก
ช้างลูกมีผลสมบูรณ์

(2) นายครามจะบังคับให้นายม่วงไถ่ช้างคืนก่อนครบกําหนด 1 ปีไม่ได้

(3) นายครามจะให้นายม่วงน้ําเงินสินไถ่จํานวน 7 แสนบาท บวกประโยชน์อีก 15 % นั้น เป็นสิทธิโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย นายม่วงสามารถนําเงินมาไถ่ได้ในจํานวน 7 แสนบาท

การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2562
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2005 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยน ให้
คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ

ข้อ 1 เมื่อวันที่ 10 มีนาคม 2560 นายสมศักดิ์ตกลงทําสัญญาขายบ้านของตนหลังหนึ่งให้แก่นายคําแพง ในราคา 1,000,000 บาท โดยมีข้อตกลงกันว่า ให้นายสมศักดิ์มอบบ้านให้นายคําแพงในวันทําสัญญาดังกล่าวและนายคําแพงจะชําระราคาให้ในวันที่ 1 เมษายน 2560 ส่วนค่าฤชาธรรมเนียมนั้น ให้นายสมศักดิ์เป็นผู้เสีย และทั้งคู่มิได้ทําสัญญากันเป็นหนังสือ นายคําแพงอยู่ในบ้านหลังนี้มาจนถึง วันที่ 25 มีนาคม 2560 ก็เกิดไฟไหม้บ้านข้างเคียงและลุกลามมาไหม้บ้านหลังดังกล่าว

ดังนี้ให้นักศึกษาวินิจฉัยว่า สัญญานี้เป็นสัญญาซื้อขายประเภทใด และถึงวันกําหนดชําระราคา นายคําแพงไม่ยอมชําระราคา นายสมศักดิ์จะมีสิทธิฟ้องบังคับให้นายคําแพงชําระราคา 1,000,000 บาท ได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 456 วรรคหนึ่งและวรรคสอง “การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าตันขึ้นไป ทั้งซื้อขายแพและ
สัตว์พาหนะด้วย

สัญญาจะขายหรือจะซื้อ หรือคํามั่นในการซื้อขายทรัพย์สินตามที่ระบุไว้ในวรรคหนึ่ง ถ้ามิได้มี หลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสําคัญ หรือได้วางประจําไว้ หรือได้ชําระหนี้ บางส่วนแล้ว จะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่”

มาตรา 458 “กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินที่ขายนั้น ย่อมโอนไปยังผู้ซื้อตั้งแต่ขณะเมื่อได้ทําสัญญาซื้อขายกัน”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายสมศักดิ์ตกลงทําสัญญาขายบ้านของตนหลังหนึ่งให้แก่นายคําแพง ในวันที่ 10 มีนาคม 2560 ในราคา 1,000,000 บาท โดยมีข้อตกลงกันว่า ให้นายสมศักดิ์ส่งมอบบ้านให้นายคําแพง ในวันทําสัญญาและนายคําแพงจะชําระราคาให้ในวันที่ 1 เมษายน 2560 ส่วนค่าฤชาธรรมเนียมนั้นให้นายสมศักดิ์ ถือว่านายสมศักดิ์กับนายคําแพงได้แสดงเจตนาทําสัญญาซื้อขายทรัพย์สินซึ่งเป็นอสังหาริมทรัพย์ และ
เป็นผู้เสียนั้น

การที่ทั้งสองมีข้อตกลงกันว่าค่าฤชาธรรมเนียมให้นายสมศักดิ์เป็นผู้เสียนั้น แสดงให้เห็นว่าคู่สัญญายังมิได้มีเจตนา ที่จะโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้แก่กันในขณะทําสัญญาซื้อขาย แต่มีข้อตกลงกันว่าจะมีการโอนกรรมสิทธิ์ ในทรัพย์สินให้แก่กันเมื่อได้ไปกระทําตามแบบที่กฎหมายได้กําหนดไว้ให้เสร็จสิ้นอีกครั้งหนึ่ง ดังนั้น สัญญา ซื้อขายบ้านระหว่างนายสมศักดิ์กับนายคําแพงจึงเป็นสัญญาจะซื้อขายตามมาตรา 456 วรรคสอง และแม้ว่า ทั้งสองจะมิได้ทําสัญญากันเป็นหนังสือ สัญญาจะซื้อขายดังกล่าวก็มีผลสมบูรณ์ เพราะสัญญาจะซื้อขายนั้น กฎหมายไม่ได้กําหนดแบบไว้แต่อย่างใด

และเมื่อสัญญาซื้อขายบ้านระหว่างนายสมศักดิ์กับนายคําแพงเป็นสัญญาจะซื้อขายมิใช่สัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาด ดังนั้น จะถือว่ากรรมสิทธิ์ในบ้านหลังดังกล่าวได้โอนไปเป็นของนายคําแพงผู้ซื้อแล้วตามมาตรา 458 ไม่ได้ กรรมสิทธิ์ในบ้านหลังนี้จึงยังไม่โอนไปยังนายคําแพงผู้ซื้อในเวลาซื้อขายแต่ยังคงเป็นกรรมสิทธิ์ ของนายสมศักดิ์ผู้ขาย และเมื่อได้เกิดไฟไหม้บ้านหลังดังกล่าวในขณะที่กรรมสิทธิ์ยังเป็นของนายสมศักดิ์และจะโทษ นายคําแพงไม่ได้ บาปเคราะห์จึงตกแก่นายสมศักดิ์เจ้าของกรรมสิทธิ์ ดังนั้น แม้สัญญาจะซื้อขายดังกล่าวจะมีหลักฐานในการฟ้องร้องบังคับคดีเนื่องจากได้มีการชําระหนี้บางส่วนคือได้มีการส่งมอบบ้านให้แก่กันแล้วก็ตาม นายสมศักดิ์ก็จะฟ้องบังคับให้นายคําแพงชําระราคา 1,000,000 บาทไม่ได้ เพราะนายสมศักดิ์ไม่มีบ้านที่จะโอนให้แก่นายคําแพงนั่นเอง

สรุป สัญญาซื้อขายระหว่างนายสมศักดิ์กับนายคําแพงเป็นสัญญาจะซื้อขาย และนายสมศักดิ์ จะฟ้องบังคับให้นายคําแพงชําระราคา 1,000,000 บาทไม่ได้

ข้อ 2 นายทองซื้อมือถือใช้แล้วจากการขายทอดตลาดเครื่องหนึ่งของนายเงินในราคา 20,000 บาท เมื่อนายทองใช้มือถือเครื่องนั้นไประยะหนึ่งพบว่ามือถือเครื่องนั้นมีปัญหาชํารุดอยู่ภายในเครื่อง ซ่อมแล้วแก้ไม่หาย นายทองจึงได้ขายมือถือเครื่องนั้นต่อให้นายนาคโดยตกลงว่านายทองจะไม่รับผิดต่อนายนาคในความชํารุดบกพร่อง และการรอนสิทธิใด ๆ ที่เกิดขึ้นกับมือถือเครื่องนั้น เมื่อนายนาคซื้อมาได้เพียงหนึ่งเดือนนายดินได้พาเจ้าพนักงานตํารวจมายึดมือถือเครื่องนั้นไปเพราะเป็นของนายดินที่หายไปและได้แจ้งความกับเจ้าพนักงานตํารวจไว้แล้ว นายนาคจะฟ้องร้องต่อศาลให้นายทองรับผิด ในการรอนสิทธิและในความชํารุดบกพร่องได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 472 “ในกรณีที่ทรัพย์สินซึ่งขายนั้นชํารุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใด อันเป็นเหตุให้เสื่อมราคาหรือเสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันมุ่งจะใช้เป็นปกติก็ดี ประโยชน์ที่มุ่งหมายโดยสัญญาก็ดีท่านว่าผู้ขายต้องรับผิด

ความที่กล่าวมาในมาตรานี้ย่อมใช้ได้ ทั้งที่ผู้ขายรู้อยู่แล้วหรือไม่รู้ว่าความชํารุดบกพร่องมีอยู่”

มาตรา 475 “หากว่ามีบุคคลผู้ใดมาก่อการรบกวนขัดสิทธิของผู้ซื้อในอันจะครองทรัพย์สิน โดยปกติสุข เพราะบุคคลผู้นั้นมีสิทธิเหนือทรัพย์สินที่ได้ซื้อขายกันนั้นอยู่ในเวลาซื้อขายก็ดี เพราะความผิดของ ผู้ขายก็ดี ท่านว่าผู้ขายจะต้องรับผิดในผลอันนั้น”

มาตรา 479 “ถ้าทรัพย์สินซึ่งซื้อขายกันหลุดไปจากผู้ซื้อทั้งหมดหรือแต่บางส่วนเพราะเหตุการรอนสิทธิก็ดี หรือว่าทรัพย์สินนั้นตกอยู่ในบังคับแห่งสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใดซึ่งเป็นเหตุให้เสื่อมราคา หรือเสื่อม ความเหมาะสมแก่การที่จะใช้ หรือเสื่อมความสะดวกในการใช้สอย หรือเสื่อมประโยชน์อันจะพึงได้แต่ทรัพย์สินนั้น และซึ่งผู้ซื้อหาได้รู้ในเวลาซื้อขายไม่ก็ดี ท่านว่าผู้ขายต้องรับผิด”

มาตรา 483 “คู่สัญญาซื้อขายจะตกลงกันว่าผู้ขายจะไม่ต้องรับผิดเพื่อความชํารุดบกพร่องหรือ เพื่อการรอนสิทธิก็ได้”

มาตรา 485 “ข้อสัญญาว่าจะไม่ต้องรับผิดนั้น ไม่อาจคุ้มความรับผิดของผู้ขายในผลของการอัน ผู้ขายได้กระทําไปเอง หรือผลแห่งข้อความจริงอันผู้ขายได้รู้อยู่แล้วและปกปิดเสีย”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายทองซื้อมือถือใช้แล้วจากการขายทอดตลาดเครื่องหนึ่งของนายเงิน ในราคา 20,000 บาท เมื่อนายทองใช้มือถือเครื่องนั้นไประยะหนึ่งพบว่ามือถือเครื่องนั้นมีปัญหาชํารุดอยู่ภายในเครื่อง ซ่อมแล้วแก้ไม่หาย นายทองจึงได้ขายมือถือเครื่องนั้นต่อให้นายนาคโดยตกลงกันว่านายทองจะไม่รับผิดต่อนายนาค ในความชํารุดบกพร่องและการรอนสิทธิใด ๆ ที่เกิดขึ้นกับมือถือเครื่องนั้น และเมื่อนายนาคซื้อมาได้เพียงหนึ่งเดือน นายดินได้พาเจ้าพนักงานตํารวจมายึดมือถือเครื่องนั้นไปเพราะเป็นของนายดินที่หายไปและได้แจ้งความกับเจ้าพนักงานตํารวจไว้แล้วนั้น เช่นนี้ นายนาคจะฟ้องร้องต่อศาลให้นายทองรับผิดในการรอนสิทธิและในความชํารุด บกพร่องได้หรือไม่ แยกพิจารณาได้ดังนี้

กรณีที่ 1 ความรับผิดในการรอนสิทธิ การที่นายนาคผู้ซื้อได้ถูกรอนสิทธิ คือถูกนายดินเจ้าของที่แท้จริงของมือถือเครื่องดังกล่าวได้พาเจ้าพนักงานตํารวจมายึดมือถือไปนั้น โดยหลักแล้วนายนาคย่อมสามารถ ฟ้องให้นายทองรับผิดในกรณีที่ตนถูกรอนสิทธิได้ตามมาตรา 475 และมาตรา 479 แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อได้มี ข้อตกลงกันไว้ว่านายทองจะไม่รับผิดต่อนายนาคในการรอนสิทธิใด ๆ ตามมาตรา 483 และไม่ปรากฏว่าการที่
นายนาคผู้ซื้อถูกรอนสิทธินั้นเป็นเพราะความผิดของผู้ขายหรือผู้ขายได้รู้ถึงข้อความจริงว่ามือถือนั้นเป็นของนายดิน แต่ได้ปกปิดเสียตามมาตรา 485 แต่อย่างใด ดังนั้น นายนาคจะฟ้องให้นายทองรับผิดในการรอนสิทธิไม่ได้

กรณีที่ 2 ความรับผิดในความชํารุดบกพร่อง การที่มือถือที่นายนาคได้ซื้อไปจากนายทองนั้นมีปัญหา ชํารุดบกพร่องภายในเครื่องซึ่งซ่อมแล้วก็ไม่หายนั้น ถือว่านายทองผู้ขายจะต้องรับผิดในความชํารุดบกพร่องนั้น ต่อนายนาคตามมาตรา 472 และมาตรา 479 และแม้ว่าจะได้มีข้อตกลงกันไว้ว่านายทองจะไม่รับผิดต่อนายนาคในความชํารุดบกพร่องที่เกิดขึ้นกับมือถือเครื่องนั้นตามมาตรา 483 ก็ตาม แต่เมื่อปรากฏว่าการที่มือถือมีความ ชํารุดบกพร่องนั้น นายทองผู้ขายได้รู้อยู่แล้วแต่ได้ปกปิดไม่บอกให้นายนาครู้ตามมาตรา 485 ดังนั้น ข้อสัญญา ที่ว่านายทองไม่ต้องรับผิดนั้นจึงไม่คุ้มครองความรับผิดของผู้ขาย นายนาคจึงสามารถฟ้องให้นายทองรับผิดในความชํารุดบกพร่องได้

สรุป นายนาคจะฟ้องให้นายทองรับผิดในการรอนสิทธิไม่ได้ แต่สามารถฟ้องให้นายทองรับผิด
ในความชํารุดบกพร่องได้

ข้อ 3 นายเอกขายพ่อม้าแข่งตัวหนึ่งกับนายโทในราคาหนึ่งแสนบาท โดยทําสัญญาเป็นหนังสือลงลายมือชื่อ ทั้งนายเอกและนายโท และจดทะเบียนไว้กับพนักงานเจ้าหน้าที่ในสัญญาซื้อขายฉบับเดียวกันนั้น มีข้อตกลงให้นายเอกมีสิทธิซื้อพ่อม้าตัวนั้นกลับคืนได้ภายในเวลา 1 ปี ในราคาหนึ่งแสนบาท เท่าราคาขาย ต่อมาเมื่อขายไปได้ 6 เดือน นายโทได้จดทะเบียนขายต่อพ่อม้าตัวนั้นไปให้กับนายตรี โดยนายตรีและนายเอกทราบถึงสัญญาที่นายเอกทําไว้กับนายโท หลังจากที่นายโทขายพ่อม้าให้ นายตรีไป 3 เดือน นายเอกได้โทรศัพท์ขอเลื่อนเวลาซื้อพ่อมาคืนจากนายตรีไปเป็น 2 ปี นายตรี ตอบตกลง เมื่อขายพ่อม้าไปรวมเวลาได้ 1 ปีกับ 2 เดือน นายเอกจึงได้นําเงินหนึ่งแสนบาทมาขอไถ่ พ่อม้าตัวนี้คืนจากนายตรี นายตรีจะไม่ยอมรับไถ่คืนได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 456 วรรคหนึ่ง “การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าต้นขึ้นไป ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย”

มาตรา 491 “อันว่าขายฝากนั้น คือสัญญาซื้อขายซึ่งกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินตกไปยังผู้ซื้อ โดยมีข้อตกลงกันว่าผู้ขายอาจไถ่ทรัพย์นั้นคืนได้”

มาตรา 494 “ท่านห้ามมิให้ใช้สิทธิไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากเมื่อพ้นเวลาดังจะกล่าวต่อไปนี้
(1) ถ้าเป็นอสังหาริมทรัพย์ กําหนดสิบปีนับแต่เวลาซื้อขาย
(2) ถ้าเป็นสังหาริมทรัพย์ กําหนดสามปีนับแต่เวลาซื้อขาย

มาตรา 495 “ถ้าในสัญญามีกําหนดเวลาไถ่เกินไปกว่านั้น ท่านให้ลดลงมาเป็นสิบปีและสามปี
ตามประเภททรัพย์”

มาตรา 496 “กําหนดเวลาไถ่นั้น อาจทําสัญญาขยายกําหนดเวลาไม่ได้ แต่กําหนดเวลาไถ่รวมกัน ทั้งหมด ถ้าเกินกําหนดเวลาตามมาตรา 494 ให้ลดลงมาเป็นกําหนดเวลาตามมาตรา 494

การขยายกําหนดเวลาไถ่ตามวรรคหนึ่งอย่างน้อยต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อผู้รับไถ่…”

วินิจฉัย

สัญญาขายฝาก เป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาดอย่างหนึ่ง ซึ่งมีข้อตกลงกันว่าผู้ขายอาจไถ่ทรัพย์นั้น คืนได้ เมื่อเป็นสัญญาซื้อขาย จึงต้องนําบทบัญญัติว่าด้วยซื้อขายมาใช้บังคับด้วยโดยอนุโลม ดังนั้น การขายฝาก อสังหาริมทรัพย์และสังหาริมทรัพย์ชนิดพิเศษ เช่น เรือมีระวางตั้งแต่ 5 ตันขึ้นไป แพที่อยู่อาศัยและสัตว์พาหนะ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ย่อมตกเป็นโมฆะตามมาตรา 491 ประกอบมาตรา 456 วรรคหนึ่ง

กรณีตามอุทาหรณ์ นายตรีจะไม่ยอมรับไถ่คืนได้หรือไม่ แยกพิจารณาได้ดังนี้

1 การที่นายเอกขายพ่อม้าแข่งตัวหนึ่งให้กับนายโทในราคาหนึ่งแสนบาท โดยทําสัญญา เป็นหนังสือลงลายมือชื่อทั้งนายเอกและนายโท และจดทะเบียนไว้กับพนักงานเจ้าหน้าที่และในสัญญาซื้อขาย ฉบับเดียวกันนั้นมีข้อตกลงให้นายเอกมีสิทธิซื้อพ่อม้าตัวนั้นกลับคืนได้ภายในเวลา 1 ปี ในราคาหนึ่งแสนบาท เท่ากับราคาขายนั้น ถือว่าเป็นสัญญาขายฝากตามมาตรา 491 และมีผลสมบูรณ์ตามมาตรา 456 วรรคหนึ่ง และ กําหนดเวลาไถ่คืนก็ไม่เกินตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา 494 (2) และมาตรา 495

2 ต่อมาเมื่อขายไปได้ 6 เดือน นายโทได้จดทะเบียนขายต่อพ่อม้าตัวนั้นไปให้กับนายตรี โดยนายตรีได้ทราบถึงสัญญาที่นายเอกทําไว้กับนายโท และหลังจากที่นายโทขายพ่อมาให้นายตรีไปได้ 3 เดือน นายเอกได้โทรศัพท์ขอเลื่อนเวลาซื้อพ่อมาคืนจากนายตรีไปเป็น 2 ปี โดยนายตรีตกลงด้วยนั้น ถือเป็นการขยาย กําหนดเวลาไถ่ ซึ่งแม้ว่ากําหนดเวลาไถ่รวมกันทั้งหมดจะไม่เกินกําหนดเวลาตามมาตรา 494 (2) และมาตรา 495 ประกอบมาตรา 496 วรรคหนึ่งก็ตาม แต่ตามมาตรา 496 วรรคสอง ได้กําหนดไว้ว่า การขยายกําหนดเวลาไถ่ อย่างน้อยต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อผู้รับไถ่ เมื่อการขยายเวลาไถ่ระหว่างนายเอกกับนายตรีไม่ได้มีหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อนายตรีผู้รับไถ่ ข้อตกลงของการขยายเวลาไถ่จึงใช้บังคับนายตรีไม่ได้ ดังนั้น เมื่อการขายพ่อม้าไปแล้วรวมเวลาได้ 1 ปีกับ 2 เดือน ซึ่งเกินกําหนดเวลาไถ่คืนคือ 1 ปี การที่นายเอกได้นําเงิน หนึ่งแสนบาทมาขอไถ่พ่อม้าตัวนี้คืนจากนายตรี นายตรีจึงสามารถที่จะปฏิเสธไม่ยอมรับไถ่คืนได้

สรุป เมื่อนายเอกมาขอไถ่พ่อม้าตัวนี้คืนจากนายตรี นายตรีสามารถปฏิเสธไม่ยอมรับไถ่คืนได้

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2561
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2005 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยน ให้
คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ

ข้อ 1 นายหนึ่งตกลงขายบ้านเรือนแพให้แก่นายสองในราคา 8 แสนบาท และเรือแจว 2 ลํา ในราคาลําละ 5 พันบาท เรือสองลํานั้น นายหนึ่งส่งมอบและนายสองชําระราคาครบถ้วน ส่วนบ้านเรือนแพนั้น นายสองขอผ่อนชําระเป็นสองงวด ๆ ละ 4 แสนบาท เมื่อผ่อนครบนายหนึ่งก็จะไปโอนบ้านเรือนแพให้แก่นายสอง

(1) สัญญาซื้อขายเรือนแพและเรือแจวระหว่างนายหนึ่งและนายสองเป็นสัญญาซื้อขายประเภทไหน
และมีผลในทางกฎหมายอย่างไร

(2) หากนายสองผ่อนไป 4 แสนบาท อีก 4 แสนบาทผลัดวันหลายครั้งผิดนัดหลายครา นายหนึ่ง จะฟ้องนายสองให้รับผิดตามสัญญาได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 453 “อันว่าซื้อขายนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลฝ่ายหนึ่งเรียกว่า ผู้ขาย โอนกรรมสิทธิ์แห่ง ทรัพย์สินให้แก่บุคคลอีกฝ่ายหนึ่งเรียกว่า ผู้ซื้อ และผู้ซื้อตกลงว่าจะใช้ราคาทรัพย์สินนั้นให้แก่ผู้ขาย”

มาตรา 456 “การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ถ้ามิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงาน
เจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าต้นขึ้นไป ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย

สัญญาจะขายหรือจะซื้อหรือคํามั่นในการซื้อขายทรัพย์สินตามที่ระบุไว้ในวรรคหนึ่ง ถ้ามิได้มีหลักฐาน

เป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสําคัญ หรือได้วางประจําไว้ หรือได้ชําระหนี้
บางส่วนแล้ว จะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่

บทบัญญัติที่กล่าวมาในวรรคก่อนนี้ ให้ใช้บังคับถึงสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ซึ่งตกลงกัน เป็นราคาสองหมื่นบาท หรือกว่านั้นขึ้นไปด้วย”

วินิจฉัย

จากบทบัญญัติมาตรา 46 วรรคหนึ่ง จะเห็นได้ว่า การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์และสังหาริมทรัพย์ ชนิดพิเศษ ได้แก่ เรือมีระวางตั้งแต่ 5 คนขึ้นไป แพ และสัตว์พาหนะ จะต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อ พนักงานเจ้าหน้าที่ มิฉะนั้นตกเป็นโมฆะ

แต่ถ้าเป็นเพียงสัญญาจะซื้อจะขายทรัพย์สินตามมาตรา 456 วรรคหนึ่ง หรือเป็นสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ทั่ว ๆ ไป ไม่ต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่แต่อย่างใด เพียงแต่ถ้าจะ ฟ้องร้องบังคับคดีกันเกี่ยวกับสัญญาจะซื้อจะขาย หรือสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ที่มีราคาตั้งแต่ 20,000 บาท ขึ้นไป จะต้องมีหลักฐานเป็นหนังสืออย่า หนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสําคัญ หรือมีการวางประจํา (มัดจํา) ไว้ หรือได้มีการชําระหนี้กันบางส่วนแล้ว (มาตรา 456 วรรคสองและวรรคสาม)
กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้

(1) สัญญาซื้อขายเรือแจว 2 ลําระหว่างนายหนึ่งและนายสองซึ่งได้มีการส่งมอบและชําระราคากัน ครบถ้วนแล้วนั้น เป็นการซื้อขายทรัพย์สินที่เป็นสังหาริมทรัพย์ทั่วไป มิใช่เป็นการซื้อขายสังหาริมทรัพย์ชนิดพิเศษ

แต่อย่างใด ดังนั้นสัญญาซื้อขายเรือแจว 2 ลําระหว่างนายหนึ่งและนายสอง จึงเป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาด หรือสัญญาซื้อขายสําเร็จบริบูรณ์ และเมื่อเป็นการซื้อขายสังหาริมทรัพย์ทั่วไปจึงไม่อยู่ภายใต้บังคับที่จะต้องทํา เป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ตามมาตรา 453 ประกอบมาตรา 456 วรรคหนึ่ง สัญญาซื้อขาย เรือแจว 2 ลําดังกล่าวจึงมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมาย

ส่วนสัญญาซื้อขาย เรือนแพระหว่างนายหนึ่งและนายสองราคา 8 แสนบาทนั้น เมื่อมีการ ตกลงกันว่านายสองผู้ซื้อจะขอผ่อนชําระราคาเป็น 2 งวด ๆ ละ 4 แสนบาท และเมื่อผ่อนครบนายหนึ่งจะไปโอน เรือนแพให้แก่นายสองนั้น สัญญาซื้อขายเรือนแพระหว่างนายหนึ่งและนายสองย่อมเป็นสัญญาจะซื้อขาย (จะซื้อจะขาย) เพราะเป็นสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ชนิดพิเศษที่คู่สัญญายังมิได้มีเจตนาที่จะโอนกรรมสิทธิ์
ในทรัพย์สินให้แก่กันในขณะทําสัญญาซื้อขาย แต่มีข้อตกลงกันว่าจะไปโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้แก่กัน เมื่อได้ไปกระทําตามแบบที่กฎหมายได้กําหนดไว้ในภายหน้า

และเมื่อสัญญาซื้อขายเรือนแพระหว่างนายหนึ่งและนายสองเป็นสัญญาจะซื้อขาย จึงไม่อยู่
ในบังคับของมาตรา 456 วรรคหนึ่งที่จะต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ดังนั้นสัญญา จะซื้อขายเรือนแพดังกล่าวจึงมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมาย

(2) การที่นายสองได้ผ่อนชําระราคาไป 4 แสนบาท ส่วนอีก 4 แสนบาทนายสองได้ผลัดวันหลายครั้ง ผิดนัดหลายครานั้น นายหนึ่งย่อมสามารถฟ้องให้นายสองรับผิดตามสัญญาจะซื้อจะขายได้ เพราะสัญญาจะซื้อจะขาย เรือนแพดังกล่าวนั้น มีหลักฐานในการฟ้องร้องบังคับคดีตามมาตรา 456 วรรคสอง คือ ได้มีการชําระหนี้กันแล้ว บางส่วน คือการที่นายสองได้ชําระราคาแล้ว 4 แสนบาทนั่นเอง

สรุป

(1) สัญญาซื้อขายเรือแจว 2 ลําระหว่างนายหนึ่งและนายสองเป็นสัญญาซื้อขายเสร็จ เด็ดขาดและมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมาย ส่วนสัญญาซื้อขายเรือนแพนั้นเป็นสัญญา จะซื้อจะขายและมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมายเช่นเดียวกัน
(2) นายหนึ่งสามารถฟ้องให้นายสองรับผิดตามสัญญาจะซื้อจะขายได้

ข้อ 2 นายสามเปิดร้านขายเครื่องใช้สํานักงานมือสองจะเลิกกิจการจึงประกาศขายของทั้งร้านโดยวิธีการขายทอดตลาด นายสีประมูลได้โต๊ะทํางานไป 3 ตัว เมื่อชําระราคาส่งมอบกันเรียบร้อยแล้วนาย สํารวจโดยละเอียดอีกรอบปรากฏว่าขาโต๊ะ 2 ตัวคลอนแคลนมาบอกให้นายสามเปลี่ยนให้ใหม่ หรือไม่ก็คืนเงินบางส่วน เพราะของชํารุดบกพร่อง แต่นายสามปฏิเสธ คําปฏิเสธของนายสาม รับฟังได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 472 “ในกรณีที่ทรัพย์สินซึ่งขายนั้นชํารุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใด อันเป็นเหตุให้ เสื่อมราคาหรือเสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันมุ่งจะใช้เป็นปกติก็ดี ประโยชน์ที่มุ่งหมายโดยสัญญาก็ดีท่านว่าผู้ขายต้องรับผิด

ความที่กล่าวมาในมาตร นี้ย่อมใช้ได้ ทั้งที่ผู้ขายรู้อยู่แล้วหรือไม่รู้ว่าความชํารุดบกพร่องมีอยู่”

มาตรา 473 “ผู้ขายย่อมไม่ต้องรับผิดในกรณีดังจะกล่าวต่อไปนี้ คือ

(3) ถ้าทรัพย์สินนั้นได้ขายทอดตลาด”

วินิจฉัย

ความรับผิดในความชํารุดบกพร่องของทรัพย์สินที่ขายตามมาตรา 472 นั้น ผู้ขายต้องรับผิด ถ้าทรัพย์สินที่ขายชํารุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใดเป็นเหตุให้เสื่อมราคาหรือเสื่อมความเหมาะสมอย่างใดอย่างหนึ่ง
และต้องเกิดขึ้นก่อนที่กรรมสิทธิ์จะตกเป็นของผู้ซื้อ

อย่างไรก็ดีผู้ขายก็ไม่จําต้องรับผิดในความชํารุดบกพร่องนั้น หากเข้าข้อยกเว้นตามมาตรา 473
เช่น ถ้าทรัพย์สินนั้นได้ขายทอดตลาด เป็นต้น

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายสีได้ประมูลโต๊ะทํางานจากการขายทอดตลาดเครื่องใช้สํานักงาน มือสองจากร้านของนายสามไป 3 ตัว และเมื่อชําระราคาส่งมอบกันเรียบร้อยแล้วปรากฏว่าขาโต๊ะทํางาน 2 ตัว คลอนแคลนนั้น ย่อมถือว่ามีความชํารุดบกพร่องเกิดขึ้นกับทรัพย์สินที่นายสี่ได้ซื้อมาจากนายสามอันเป็นเหตุให้ทรัพย์สินนั้นเสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันจะมุ่งใช้เป็นปกติ ซึ่งโดยหลักแล้วนายสามผู้ขายจะต้องรับผิด ในความชํารุดบกพร่องนั้น ไม่ว่านายสาร จะได้รู้ถึงความชํารุดบกพร่องนั้นหรือไม่ก็ตาม ตามมาตรา 472

แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่าโต๊ะทํางานที่นายสี่ซื้อมาจากนายสามทั้ง 3 ตัวนั้น เป็นการ ซื้อมาจากการขายทอดตลาด จึงเข้าข้อยกเว้นที่นายสามผู้ขายไม่ต้องรับผิดในความชํารุดบกพร่องที่เกิดขึ้นนั้น ตามมาตรา 473 (3) ดังนั้น การที่นายสาม ได้ปฏิเสธไม่รับผิดในความชํารุดบกพร่องดังกล่าว คําปฏิเสธของนายสามจึงรับฟังได้

สรุป คําปฏิเสธของนายสามรับฟังได้

ข้อ 3 นายห้านําบ้านและที่ดินไปทําเป็นหนังสือจดทะเบียนขายฝากนายหกไว้เป็นเวลา 1 ปี ในราคา 1 ล้านบาท ไถ่คืนในราคา 2 ล้านบาท ต่อมานายหกถึงแก่ความตาย บ้านและที่ดินที่ติดสัญญา ขายฝากตกเป็นของนาย จัดทายาท ก่อนครบ 1 ปี นายห้าไปขอไถ่คืน พร้อมเงิน 1 ล้าน 1 แสน 5 หมื่นบาทถ้วน นายเจ็ดปฏิเสธไม่ให้ไปโดยอ้างว่า
(1) ยังไม่ครบ 1 ปี
(2) สินไถ่ไม่ครบต้อง 2 ล้านบาท
(3) นายเจ็ดไม่ใช่คู่สัญญากับนายห้าจึงไม่มีหน้าที่รับไถ่

คําปฏิเสธทั้ง 3 ประการของนายเจ็ดรับฟังได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 491 “อันว่าขายฝากนั้น คือสัญญาซื้อขายซึ่งกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินตกไปยังผู้ซื้อ โดยมีข้อตกลงกันว่าผู้ขายอาจไถ่ทรัพย์นั้นคืนได้”

มาตรา 494 “ท่านห้ามมิให้ใช้สิทธิไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากเมื่อพ้นเวลาดังจะกล่าวต่อไปนี้

(1) ถ้าเป็นอสังหาริมทรัพย์ กําหนดสิบปีนับแต่เวลาซื้อขาย

(2) ถ้าเป็นสังหาริมทรัพย์ กําหนดสามปีนับแต่เวลาซื้อขาย

มาตรา 498 “สิทธิในการไถ่ทรัพย์สินนั้นจะพึงใช้ได้เฉพาะต่อบุคคลเหล่านี้ คือ

(2) ผู้รับโอนทรัพย์สิน หรือรับโอนสิทธิเหนือทรัพย์สินนั้น แต่ในข้อนี้ถ้าเป็นสังหาริมทรัพย์ จะใช้สิทธิได้ต่อเมื่อผู้รับโอนได้รู้ในเวลาโกนว่าทรัพย์สินตกอยู่ในบังคับแห่งสิทธิไถ่คืน”

มาตรา 499 “สินไถ่นั้น ถ้าไม่ได้กําหนดกันไว้ว่าเท่าใดไซร้ ท่านให้ไถ่ตามราคาที่ขายฝาก ถ้าปรากฏในเวลาไถ่ว่าสิน ไก่หรือราคาขายฝากที่กําหนดไว้สูงกว่าราคาขายฝากที่แท้จริงเกินอัตราร้อยละสิบห้าต่อปี ให้ไม่ได้ตามราคาขายฝากที่แท้จริงรวมประโยชน์ตอบแทนร้อยละสิบห้าต่อปี”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายห้านําบ้านและที่ดินไปทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนขายฝากนายหก ไว้ในราคา 1 ล้านบาท และกําหนดไถ่คืนภายในหนึ่งปีในราคา 2 ล้านบาทนั้น

(1) เมื่อสัญญาขายฝากดังกล่าวได้กําหนดเวลาไถ่คืนไว้ 1 ปี ซึ่งไม่เกินกําหนดเวลาตามที่กฎหมาย ได้กําหนดไว้ (มาตรา 494) จึงต้องเป็นไปตามที่ตกลงกันไว้ และเมื่อก่อนครบกําหนด 1 ปี การที่นายห้าได้ใช้สิทธิ ในการขอไถ่บ้านและที่ดินคืน นายห้าย่อมสามารถทําได้ เพราะเป็นสิทธิของนายห้าผู้ขายฝากแต่เพียงฝ่ายเดียว ที่จะเลือกไถ่เมื่อใดก็ได้ภายในกําหนด 1 ปีตามมาตรา 491 และ 494 ดังนั้น การที่นายเจ็ดปฏิเสธโดยอ้างว่า ยังไม่ครบ 1 ปีนั้น คําปฏิเสธของนายเจ็ดจึงรับฟังไม่ได้

(2) การที่นายห้าขายฝากบ้านและที่ดินไว้ในราคา 1 ล้านบาท และตกลงว่าจะไม่คืนในราคา 2 ล้านบาทนั้น จะเห็นได้ว่าสินไถ่ที่กําหนดไว้นั้นสูงกว่าที่กฎหมายกําหนดไว้ ดังนั้น นายห้าสามารถใช้สิทธิไถ่คืน ทรัพย์สินนั้นได้ในราคา 1 ล้านบาทบวกประโยชน์ตอบแทนร้อยละ 15 ต่อปีตามมาตรา 499 กล่าวคือนายห้า สามารถไถ่คืนบ้านและที่ดินได้ในราคา 1,150,000 บาท ดังนั้น การที่นายเจ็ดปฏิเสธโดยอ้างว่าสินไถ่ไม่ครบ 2 ล้านบาทตามสัญญานั้น คําปฏิเสธของนายเจ็ดจึงรับฟังไม่ได้

(3) เมื่อต่อมานายหกผู้รับซื้อฝากถึงแก่ความตาย ทําให้บ้านและที่ดินที่ติดสัญญาขายฝาก ตกเป็นของนายเจ็ดทายาทนั้น ย่อมถือว่านายเจ็ดอยู่ในฐานะผู้รับโอนทรัพย์สินตามมาตรา 498 (2) ดังนั้น ถ้านายห้าไปขอไถ่บ้านและที่ดินคืน นาย ห้าย่อมใช้สิทธิไถ่คืนกับนายเจ็ดซึ่งเป็นทายาทของนายหกได้ตามมาตรา 498 (2) นายเจ็ดจะปฏิเสธว่าตนไม่ใช่คู่สัญญาไม่มีหน้าที่รับไถ่ไม่ได้ ดังนั้น การที่นายเจ็ดปฏิเสธว่าตนไม่ใช่คู่สัญญา ไม่มีหน้าที่รับไถ่ จึงรับฟังไม่ได้

สรุป คําปฏิเสธของนายเจ็ดทั้ง 3 ประการรับฟังไม่ได้