การสอบไล่ภาค 2 ปีการศึกษา 2560

ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2010 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยค้ำประกัน ฯลฯ

คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ (คะแนนเต็มข้อละ 25 คะแนน)

ข้อ 1. แดงกู้เงินเหลือง 5 แสนบาท โดยมีหลักฐานถูกต้อง เหลืองขอให้แดงหาผู้ค้ำประกันมาด้วย แดงจึงไปหาเขียวขอให้เป็นผู้ค้ำประกันหนี้รายนี้ เขียวตกลงกับแดงว่า หากแดงชําระหนี้ไม่ได้เขียวจะรับ ชําระหนี้แทนแดงเพียงจํานวน 2 แสนบาท และได้มีการทําหลักฐานลงลายมือชื่อทั้งแดงและเขียว อยากทราบว่า สัญญาดังกล่าวเป็นสัญญาค้ำประกันหรือไม่ ยกหลักกฎหมายประกอบให้ชัดเจน

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 680 “อันว่าค้ำประกันนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลภายนอกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้ค้ำประกัน ผูกพันตนต่อเจ้าหนี้คนหนึ่งเพื่อชําระหนี้ในเมื่อลูกหนี้ไม่ชําระหนี้นั้น

อนึ่งสัญญาค้ำประกันนั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ค้ำประกัน เป็นสําคัญ ท่านว่าจะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่”

มาตรา 681 วรรคหนึ่ง “อันค้ำประกันนั้นจะมีได้แต่เฉพาะเพื่อหนี้อันสมบูรณ์”

วินิจฉัย

ตามมาตรา 680 วรรคหนึ่ง การค้ำประกันนั้นจะต้องเป็นกรณีที่บุคคลภายนอกมาทําสัญญา กับเจ้าหนี้ว่า หากลูกหนี้ไม่ชําระหนี้ ผู้ค้ำประกันจะชําระหนี้นั้นแทนลูกหนี้

กรณีตามอุทาหรณ์ แม้หนี้เงินกู้ยืมระหว่างแดงกับเหลืองจะเป็นหนี้ที่สมบูรณ์และสามารถ ทําสัญญาค้ำประกันได้ตามมาตรา 681 วรรคหนึ่ง แต่การที่เขียวได้ตกลงกับแดงว่าหากแดงชําระหนี้ไม่ได้ ตนจะ เป็นผู้ชําระหนี้แทนนั้น ถือเป็นการตกลงกันระหว่างเขียวบุคคลภายนอกกับแดงซึ่งเป็นลูกหนี้ กรณีจึงไม่ต้องด้วย หลักเกณฑ์ตามมาตรา 680 วรรคหนึ่ง ดังนั้น สัญญาระหว่างเขียวกับแดงจึงไม่เป็นสัญญาค้ำประกัน เพราะมิใช่ สัญญาที่บุคคลภายนอกได้ทํากับเจ้าหนี้เพื่อชําระหนี้ในเมื่อลูกหนี้ไม่ชําระหนี้นั้น

สรุป

สัญญาระหว่างเขียวกับแดงดังกล่าวไม่เป็นสัญญาค้ำประกัน

ข้อ 2. นาย ก. ยืมเงินนาย ข. 1 ล้านบาท โดยคิดดอกเบี้ยร้อยละ 10 ต่อมา นาย ค. นําที่ดินของตนมาจํานองประกันหนี้รายนี้ 10 เดือนต่อมาลูกหนี้ผิดนัดและไม่ชําระหนี้ต่อเนื่องกันเป็นเวลา 1 ปี ทั้งเจ้าหนี้ก็ไม่ยอมฟ้องโดยอ้างว่าไม่มีเวลา ดังนี้ นาย ค. เกรงว่าหากปล่อยให้เวลาเนิ่นนานไป หนี้ก็จะเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ไม่มีหยุด จึงมาปรึกษานักศึกษา ๆ จะให้ความเห็นกับ นาย ค. ว่าอย่างไร

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 729/1 วรรคหนึ่งและวรรคสอง “เวลาใด ๆ หลังจากที่หนี้ถึงกําหนดชําระ ถ้าไม่มี การจํานองรายอื่นหรือบุริมสิทธิ์อื่นอันได้จดทะเบียนไว้เหนือทรัพย์สินอันเดียวกันนี้ ผู้จํานองมีสิทธิแจ้งเป็นหนังสือ ไปยังผู้รับจํานองเพื่อให้ผู้รับจํานองดําเนินการให้มีการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานองโดยไม่ต้องฟ้องเป็นคดี ต่อศาล โดยผู้รับจํานองต้องดําเนินการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานองภายในเวลาหนึ่งปีนับแต่วันที่ได้รับ หนังสือแจ้งนั้น ทั้งนี้ให้ถือว่าหนังสือแจ้งของผู้จํานองเป็นหนังสือยินยอมให้ขายทอดตลาด

ในกรณีที่ผู้รับจํานองไม่ได้ดําเนินการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานองภายในระยะเวลาที่ กําหนดไว้ในวรรคหนึ่ง ให้ผู้จํานองพ้นจากความรับผิดในดอกเบี้ยและค่าสินไหมทดแทนซึ่งลูกหนี้ค้างชําระ ตลอดจนค่าภาระติดพันอันเป็นอุปกรณ์แห่งหนี้รายนั้นบรรดาที่เกิดขึ้นภายหลังวันที่พ้นกําหนดเวลาดังกล่าว”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นาย ก. ยืมเงินนาย ข. 1 ล้านบาท โดยมีนาย ค. นําที่ดินของตน มาจํานองประกันหนี้รายนี้ และต่อมาลูกหนี้ผิดนัดและไม่ชําระหนี้ต่อเนื่องกันเป็นเวลา 1 ปี ทั้งเจ้าหนี้ก็ไม่ยอมฟ้อง โดยอ้างว่าไม่มีเวลานั้น ดังนี้ เมื่อนาย ค. เกรงว่าหากปล่อยให้เวลาเนิ่นนานไปหนี้ก็จะเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ไม่มีหยุด และได้มาปรึกษากับข้าพเจ้า ข้าพเจ้าจะแนะนําแก่นาย ค. ตามมาตรา 729/1 ดังนี้คือ

ถ้าที่ดินที่นาย.ค. นําไปจํานองเพื่อประกันหนี้ดังกล่าวไม่มีการจํานองรายอื่น หรือบุริมสิทธิ์อื่น อันได้จดทะเบียนไว้เหนือทรัพย์สินอันเดียวกันนี้ นาย ค. ผู้จํานองมีสิทธิแจ้งเป็นหนังสือไปยังนาย ข. ผู้รับจํานอง เพื่อให้นาย ข. ผู้รับจํานองดําเนินการให้มีการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานองโดยไม่ต้องฟ้องเป็นคดีต่อศาล ซึ่ง ผู้รับจํานองต้องดําเนินการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานองภายในเวลา 1 ปีนับแต่วันที่ได้รับหนังสือแจ้งนั้น ทั้งนี้ ให้ถือว่าหนังสือแจ้งของผู้จํานองเป็นหนังสือยินยอมให้ขายทอดตลาดได้ (มาตรา 729/1 วรรคหนึ่ง)

และหากนาย ข. ผู้รับจํานองไม่ดําเนินการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานองภายในระยะเวลา ที่กําหนด ให้นาย ค. ผู้จํานองพ้นจากความรับผิดในดอกเบี้ยและค่าสินไหมทดแทนซึ่งลูกหนี้ค้างชําระ ตลอดจน ค่าภาระติดพันอันเป็นอุปกรณ์แห่งหนี้รายนั้นบรรดาที่เกิดขึ้นภายหลังวันที่พ้นกําหนดเวลาดังกล่าว (มาตรา 729/1 วรรคสอง)

สรุป

เมื่อนาย ค. มาปรึกษาข้าพเจ้า ข้าพเจ้าจะให้ความเห็นและแนะนํากับนาย ค. ดังกล่าว ข้างต้น

ข้อ 3. แดงเป็นหนี้ดํา 200,000 บาท แดงจํานําใบหุ้นและวัวท้องแก่หนึ่งตัวไว้กับดําโดยชอบด้วยกฎหมาย ต่อมาแดงไม่ชําระหนี้ตามกําหนด ดํายังคงต้องการบังคับชําระหนี้จากทรัพย์สินข้างต้น ในขณะนั้น ใบหุ้นเป็นเงิน 100,000 บาท มีเงินปันผล 2,000 บาท ส่วนแม่วัวตกลูกออกมาหนึ่งตัว แม่วัวราคา 60,000 บาท ลูกวัวราคา 20,000 บาท ดังนี้ ให้ท่านวินิจฉัยว่า

(ก) ดําสามารถบังคับชําระหนี้จากทรัพย์สินใดได้บ้าง เพราะเหตุใด

(ข) ดําสามารถบังคับชําระหนี้จากทรัพย์สินที่บังคับได้โดยวิธีใด เพราะเหตุใด

(ค) ดําจะได้รับชําระหนี้เท่าใด และแดงต้องรับผิดอย่างไรต่อไป เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 747 “อันว่าจํานํานั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่ง เรียกว่าผู้จํานํา ส่งมอบสังหาริมทรัพย์ สิ่งหนึ่งให้แก่บุคคลอีกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้รับจํานํา เพื่อเป็นประกันการชําระหนี้”

มาตรา 761 “ถ้ามิได้กําหนดไว้เป็นอย่างอื่นในสัญญา หากมีดอกผลนิตินัยงอกจาก ทรัพย์สินนั้นอย่างไร ท่านให้ผู้รับจํานําจัดสรรใช้เป็นค่าดอกเบี้ยอันค้างชําระแก่ตน และถ้าไม่มีดอกเบี้ยค้างชําระ ท่านให้จัดสรรใช้ต้นเงินแห่งหนี้อันได้จํานําทรัพย์สินเป็นประกันนั้น”

มาตรา 764 “เมื่อจะบังคับจํานํา ผู้รับจํานําต้องบอกกล่าวเป็นหนังสือไปยังลูกหนี้ก่อนว่า ให้ชําระหนี้และอุปกรณ์ภายในเวลาอันควรซึ่งกําหนดให้ในคําบอกกล่าวนั้น

ถ้าลูกหนี้ละเลยไม่ปฏิบัติตามคําบอกกล่าว ผู้รับจํานําชอบที่จะเอาทรัพย์สินซึ่งจํานําออกขายได้แต่ต้องขายทอดตลาด

อนึ่งผู้รับจํานําต้องมีจดหมายบอกกล่าวไปยังผู้จํานําบอกเวลาและสถานที่ซึ่งจะขายทอดตลาดด้วย”

มาตรา 767 “เมื่อบังคับจํานําได้เงินจํานวนสุทธิเท่าใด ท่านว่าผู้รับจํานําต้องจัดสรรชําระหนี้ และอุปกรณ์เพื่อให้เสร็จสิ้นไป และถ้ายังมีเงินเหลือก็ต้องส่งคืนให้แก่ผู้จํานํา หรือแก่บุคคลผู้ควรจะได้เงินนั้น

ถ้าได้เงินน้อยกว่าจํานวนค้างชําระ ท่านว่าลูกหนี้ก็ยังคงต้องรับใช้ในส่วนที่ขาดอยู่นั้น”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่แดงเป็นหนี้ดํา 200,000 บาท แดงได้จํานําใบหุ้นและวัวท้องแก่ หนึ่งตัวไว้กับดําโดยชอบด้วยกฎหมายนั้น ต่อมาเมื่อแดงไม่ชําระหนี้ตามกําหนด ดํายังคงต้องการบังคับชําระหนี้ จากทรัพย์สินดังกล่าว ในขณะนั้นใบหุ้นเป็นเงิน 100,000 บาท มีเงินปันผล 2,000 บาท ส่วนแม่วัวตกลูกออกมา หนึ่งตัวโดยแม่วัวราคา 60,000 บาท และลูกวัวราคา 20,000 บาท ดังนี้

(ก) ดําย่อมสามารถบังคับชําระหนี้ได้จากใบหุ้นและแม่วัวซึ่งเป็นทรัพย์สินที่แดงได้จํานําไว้ กับดําตามมาตรา 747 ประกอบมาตรา 764 วรรคสอง และดํายังสามารถบังคับชําระหนี้ได้จากเงินปันผลซึ่งเป็น ตอกผลนิตินัยได้ตามมาตรา 761 แต่จะบังคับชําระหนี้เอาจากลูกวัวไม่ได้เพราะลูกวัวเป็นดอกผลธรรมดา

(ข) ดําสามารถบังคับชําระหนี้จากใบหุ้นและแม่วัวซึ่งเป็นทรัพย์สินที่จํานําได้โดยการนํา ออกขายทอดตลาดตามมาตรา 747 ประกอบมาตรา 764 วรรคสอง ส่วนเงินปันผลซึ่งเป็นดอกผลนิตินัยนั้น ดําสามารถบังคับชําระหนี้ได้โดยการจัดสรรชําระหนี้ตามมาตรา 761 การโอนเอง

(ค) ดําจะได้รับชําระหนี้จากใบหุ้นเป็นเงิน 100,000 บาท เงินปันผล 2,000 บาท และจาก แม่วัวเป็นเงิน 60,000 บาท รวมเป็นเงินทั้งหมด 162,000 บาท ซึ่งจะได้เงินน้อยกว่าหนี้ที่ค้างชําระอีก 38,000 บาท ดังนั้น จํานวนหนี้ที่เหลืออีก 38,000 บาทซึ่งเป็นหนี้สามัญ แดงจึงต้องรับผิดชดใช้ให้แก่ดําตามมาตรา 767 วรรคสอง

สรุป

(ก) สามารถบังคับชําระหนี้ได้จากใบหุ้น แม่วัว และเงินปันผล

(ข) ดําสามารถบังคับชําระหนี้จากใบหุ้นและแม่วัวโดยการนําออกขายทอดตลาด

และสามารถบังคับชําระหนี้จากเงินปันผลโดยการจัดสรรชําระหนี้

(ค) ดําจะได้รับชําระหนี้ทั้งหมด 162,000 บาท และแดงต้องรับผิดใช้เงินส่วนที่ขาดอีกจํานวน 38,000 บาท ให้แก่ดํา

การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2560

ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2010 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยค้ำประกัน ฯลฯ

คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ (คะแนนเต็มข้อละ 25 คะแนน)

ข้อ 1. แดงกู้เงินเขียว 5,000 บาท มีหลักฐานถูกต้องและมีเหลืองเป็นผู้ค้ำประกัน มีหลักฐานการค้ำประกันเป็นหนังสือแต่ลงลายมือชื่อเหลืองคนเดียว เมื่อหนี้ถึงกําหนดชําระ แดงชําระหนี้ไม่ได้ เขียวจึงส่งหนังสือไปให้เหลืองชําระหนี้แทนภายใน 60 วัน นับแต่วันผิดนัด เหลืองสืบทราบว่าแท้จริงแล้ว แดงยังมีสร้อยข้อมือทองคําวางเป็นประกันกับเขียวอยู่ ดังนี้ เหลืองจึงไม่ยอมชําระโดยอ้างว่าสัญญาค้ำประกันไม่สมบูรณ์ เพราะลงลายมือชื่อเหลืองคนเดียว และเขียวมีสร้อยข้อมือทองคํา ขอให้ไปบังคับจากสร้อยข้อมือของแดงอยากทราบว่า ข้ออ้างของเหลืองทั้ง 2 ข้อ รับฟังได้หรือไม่ เพราะเหตุใด ยกหลักกฎหมายประกอบ

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 680 “อันว่าค้ำประกันนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลภายนอกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้ค้ำประกัน ผูกพันตนต่อเจ้าหนี้คนหนึ่งเพื่อชําระหนี้ในเมื่อลูกหนี้ไม่ชําระหนี้นั้น

อนึ่งสัญญาค้ำประกันนั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ค้ำประกัน เป็นสําคัญ ท่านว่าจะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่”

มาตรา 681 วรรคหนึ่ง “อันค้ำประกันนั้นจะมีได้แต่เฉพาะเพื่อหนี้อันสมบูรณ์”

มาตรา 686 วรรคหนึ่ง “เมื่อลูกหนี้ผิดนัด ให้เจ้าหนี้มีหนังสือบอกกล่าวไปยังผู้ค้ำประกัน ภายในหกสิบวันนับแต่วันที่ลูกหนี้ผิดนัด และไม่ว่ากรณีจะเป็นประการใดเจ้าหนี้จะเรียกให้ผู้ค้ำประกันชําระหนี้ ก่อนที่หนังสือบอกกล่าวจะไปถึงผู้ค้ำประกันมิได้ แต่ไม่ตัดสิทธิผู้ค้ำประกันที่จะชําระหนี้เรือหนี้ถึงกําหนดชําระ”

มาตรา 690 “ถ้าเจ้าหนี้มีทรัพย์ของลูกหนี้ยึดถือไว้เป็นประกันไซร้ เมื่อผู้ค้ำประกันร้องขอ ท่านว่าเจ้าหนี้จะต้องให้ชําระหนี้เอาจากทรัพย์ซึ่งเป็นประกันนั้นก่อน”

วินิจฉัย

ในกรณีที่การกู้เงินและการค้ําประกันนั้นได้กระทําถูกต้องตามกฎหมาย และมีหลักฐานในการฟ้องร้องบังคับคดี หากลูกหนี้ผิดนัดชําระหนี้ ย่อมก่อให้เกิดสิทธิแก่เจ้าหนี้ในการบังคับการชําระหนี้เอาจากลูกหนี้ และผู้ค้ำประกันได้ตามมาตรา 680 และมาตรา 686 และในส่วนของผู้ค้ำประกันอาจจะบ่ายเบี่ยงขอให้เจ้าหนี้ บังคับเอาจากลูกหนี้ก่อนได้ตามมาตรา 690 คือ เมื่อเจ้าหนี้มีทรัพย์ของลูกหนี้ยึดไว้เป็นประกัน และการประกันนั้น ได้กระทําถูกต้องตามกฎหมาย

กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้

1 การที่แดงกู้เงินเขียว 5,000 บาท โดยมีหลักฐานถูกต้องและแดงเด้นําสร้อยข้อมือทองคํา วางเป็นประกันกับเขียวไว้ และมีเหลืองเป็นผู้ค้ำประกันโดยทําหลักฐานค้ำประกันเป็นหนังสือแต่ลงลายมือชื่อเหลือง เพียงคนเดียวนั้น สัญญาค้ำประกันระหว่างเหลืองผู้ค้ำประกันและเขียวเจ้าหนี้ย่อมมีผลสมบูรณ์ใช้บังคับคดีกันได้

ตามมาตรา 680 และมาตรา 681 วรรคหนึ่ง เพราะสัญญาค้ำประกันนั้น กฎหมายกําหนดให้องลายมือชื่อผู้ค้ำประกัน เป็นสําคัญ ส่วนเจ้าหนี้และลูกหนี้จะลงลายมือชื่อในสัญญาค้ำประกันด้วยหรือไม่ไม่สําคัญ และเมื่อเขียวได้ปฏิบัติ ถูกต้องตามมาตรา 686 วรรคหนึ่งแล้ว กล่าวคือ เมื่อหนี้ถึงกําหนดชําระแดงลูกหนี้ไม่ชําระหนี้ เขียวเจ้าหนี้จึงได้ มีหนังสือบอกกล่าวไปให้เหลืองผู้ค้ำประกันชําระหนี้นั้นภายในกําหนด 60 วันนับแต่วันที่ลูกหนี้ผิดนัดแล้ว ดังนั้น เหลืองจึงต้องชําระหนี้ให้แก่เขียว การที่เหลืองไม่ยอมชําระหนี้โดยอ้างว่าสัญญาค้ําประกันไม่สมบูรณ์ เพราะ ลงลายมือชื่อเหลืองคนเดียว ข้ออ้างของเหลืองกรณีนี้จึงรับฟังไม่ได้

2 เมื่อแดงได้นําสร้อยข้อมือทองคําของตนวางเป็นประกันกับเขียวไว้ ย่อมถือว่าเจ้าหนี้ มีทรัพย์ของลูกหนี้ยึดถือไว้เป็นประกัน ดังนั้น เมื่อเขียวเจ้าหนี้เรียกให้เหลืองผู้ค้ำประกันชําระหนี้ แต่เหลือง ไม่ยอมชําระโดยได้บ่ายเบี่ยงให้เขียวไปบังคับเอาจากสร้อยข้อมือของแดงก่อนนั้น ข้ออ้างของเขียวกรณีนี้จึงรับฟังได้ ตามมาตรา 690

สรุป

ข้ออ้างของเหลืองที่ว่าสัญญาค้ำประกันไม่สมบูรณ์รับฟังไม่ได้ ส่วนข้ออ้างของเหลือง ที่ให้เขียวไปบังคับเอาจากสร้อยข้อมือของแดงก่อนรับฟังได้

ข้อ 2 นายแก้วกู้เงินนายนพ 1,000,000 บาท มีหลักฐานการกู้ถูกต้อง และนายแก้วได้นําที่ดินราคา 1,000,000 บาท มาจดทะเบียนจํานองเป็นประกัน ต่อมานายแก้วอนุญาตเป็นหนังสือให้นายแหวน มีสิทธิครอบครองและใช้ประโยชน์บนที่ดินแปลงดังกล่าวจนถึงวันที่ 10 มกราคม 2570 โดยไม่แจ้งให้นายนพทราบ

ดังนี้ การกระทําของนายแก้วกระทบสิทธิของนายนพหรือไม่ และนายนพต้องดําเนินการกับสิทธิ ดังกล่าวอย่างไร จงอธิบายพร้อมยกหลักกฎหมายประกอบ

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 722 “ถ้าทรัพย์สินได้จํานองแล้ว และภายหลังที่จดทะเบียนจํานองมีจดทะเบียน ภาระจํายอมหรือทรัพยสิทธิอย่างอื่น โดยผู้รับจํานองมิได้ยินยอมด้วยไซร้ ท่านว่าสิทธิจํานองย่อมเป็นใหญ่กว่า ภาระจํายอมหรือทรัพยสิทธิอย่างอื่นนั้น หากว่าเป็นที่เสื่อมเสียแก่สิทธิของผู้รับจํานองในเวลาบังคับจํานองก็ให้ ลบสิทธิที่กล่าวหลังนั้นเสียจากทะเบียน

วินิจฉัย

ตามบทบัญญัติมาตรา 722 เป็นบทบัญญัติคุ้มครองสิทธิของผู้รับจํานอง กล่าวคือ ถ้าหาก ภายหลังที่ได้จดทะเบียนจํานองแล้ว ผู้จํานองได้ไปก่อตั้งภาระจํายอมหรือจดทะเบียนทรัพยสิทธิในทรัพย์สิน ที่จํานองขึ้นโดยผู้รับจํานองมิได้ยินยอมด้วย กฎหมายให้ถือว่าสิทธิจํานองย่อมเป็นใหญ่กว่าสิทธิอื่น ๆ ที่ผู้จํานอง ได้ก่อขึ้นนั้น และเมื่อในขณะบังคับจํานอง ภาระจํายอมหรือทรัพยสิทธิที่ผู้จํานองได้ก่อนนั้นจะเป็นที่เสื่อมเสีย แก่สิทธิของผู้รับจํานอง ผู้รับจํานองมีสิทธิที่จะให้ลบทรัพยสิทธิเหล่านั้นได้

กรณีตามอุทาหรณ์

การที่นายแก้วกู้เงินนายนพและได้นําที่ดินของตนมาจดทะเบียนจํานอง เป็นประกัน และต่อมานายแก้วอนุญาตเป็นหนังสือให้นายแหวนมีสิทธิครอบครองและใช้ประโยชน์บนที่ดินแปลง ดังกล่าวจนถึงวันที่ 10 มกราคม 2570 โดยไม่แจ้งให้นายนพทราบนั้น การกระทําของนายเก้วย่อมไม่กระทบสิทธิ ของนายนพแต่อย่างใด เพราะการกระทําของนายแก้วมิใช่เป็นการจดทะเบียนภาระจํายอมหรือทรัพยสิทธิใน ทรัพย์สินที่จํานอง แต่เป็นเพียงการให้สิทธิครอบครองและใช้ประโยชน์บนที่ดินแปลงดังกล่าว ซึ่งเป็นเพียงบุคคลสิทธิ ระหว่างนายแก้วและนายแหวนเท่านั้น อีกทั้งถ้าหากมีการบังคับจํานอง สิทธิของนายนพผู้รับจํานองก็มิได้เสื่อมเสีย แต่อย่างใด ดังนั้น นายนพจึงไม่ต้องดําเนินการกับสิทธิดังกล่าวแต่อย่างใด

สรุป

การกระทําของนายแก้วไม่กระทบสิทธิของนายนพ และนายนพไม่ต้องดําเนินการกับ สิทธิดังกล่าวแต่อย่างใด

ข้อ 3 หนึ่งกู้เงินสอง 100,000 บาท โดยนําแม่โคพ่อโคไปจํานําเป็นประกันหนี้ โดยมิรู้ ว่าแม่โคมีลูกติดท้องไปด้วย ต่อมาหนึ่งได้ติดค้างดอกเบี้ยแก่สองมาหลายเดือน และแม่โคได้ตกลูกออกมาที่บ้านของสอง นั่นเอง สองจึงนําลูกโคไปขายและนําเงินมาชําระค่าดอกเบี้ยที่หนึ่งค้างชําระอยู่ ดังนี้ ให้ทานวินิจฉัยว่า

1 สองมีอํานาจนําลูกโคไปขายเพื่อนําเงินมาชําระค่าดอกเบี้ยที่หนึ่งค้างซิ” ระหรือไม่ เพราะเหตุใด

2 สิทธิของสองในฐานะเจ้าหนี้จํานํามีสิทธิที่จะทําอะไรได้บ้าง

3 ผู้ใดเป็นเจ้าของลูกโคที่แท้จริง มีสิทธิติดตามเอาทรัพย์คืนได้หรือไม่ และต้องเสียค่าไถ่หรือไม่ เพราะอะไร

(ทุกข้อที่ตอบต้องใส่หลักกฎหมายมาให้ครบทุกประเด็น)

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 747 “อันว่าจํานํานั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่ง เรียกว่าผู้จํานํา ส่งมอบสังหาริมทรัพย์ สิ่งหนึ่งให้แก่บุคคลอีกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้รับจํานํา เพื่อเป็นประกันการชําระหนี้”

มาตรา 758 “ผู้รับจํานําชอบที่จะยึดของจํานําไว้ได้ทั้งหมดจนกว่าจะได้รับชําระหนี้และค่า อุปกรณ์ครบถ้วน”

มาตรา 761 “ถ้ามิได้กําหนดไว้เป็นอย่างอื่นในสัญญา หากมีดอกผลนิตินัยงอกจาก ทรัพย์สินนั้นอย่างไร ท่านให้ผู้รับจํานําจัดสรรใช้เป็นค่าดอกเบี้ยอันค้างชําระแก่ตน และถ้าไม่มีดอกเบี้ยค้างชําระ ท่านให้จัดสรรใช้ต้นเงินแห่งหนี้อันได้จํานําทรัพย์สินเป็นประกันนั้น”

มาตรา 764 “เมื่อจะบังคับจํานํา ผู้รับจํานําต้องบอกกล่าวเป็นหนังสือไปยังลูกหนี้ก่อนว่า ให้ชําระหนี้และอุปกรณ์ภายในเวลาอันควรซึ่งกําหนดให้ในคําบอกกล่าวนั้น

ถ้าลูกหนี้ละเลยไม่ปฏิบัติตามคําบอกกล่าว ผู้รับจํานําชอบที่จะเอาทรัพย์สินซึ่งจํานําออกขายได้ แต่ต้องขายทอดตลาด

อนึ่งผู้รับจํานําต้องมีจดหมายบอกกล่าวไปยังผู้จํานําบอกเวลาและสถานที่ซึ่งจะขาย ทอดตลาดด้วย”

มาตรา 1336 “ภายในบังคับแห่งกฎหมาย เจ้าของทรัพย์สินมีสิทธิใช้สอยและจําหน่ายทรัพย์สิน ของตนและได้ซึ่งดอกผลแห่งทรัพย์สินนั้น กับทั้งมีสิทธิติดตามและเอาคืนซึ่งทรัพย์สินของตนจากบุคคลผู้ไม่มีสิทธิ จะยึดถือไว้ และมีสิทธิขัดขวางมิให้ผู้อื่นสอดเข้าเกี่ยวข้องกับทรัพย์สินนั้นโดยมิชอบด้วยกฎหมาย”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้

1 การที่หนึ่งกู้เงินสอง 100,000 บาท โดยนําแม่โคพ่อโคไปจํานําเป็นประกันหนี้ สัญญาจํานํา ระหว่างหนึ่งและสองมีผลสมบูรณ์ตามมาตรา 747 ต่อมาหนึ่งได้ติดค้างดอกเบี้ยแก่สองมาหลายเดือน และแม่โคซึ่งมี ลูกติดท้องไปด้วยได้ตกลูกออกมาที่บ้านของสอง เมื่อแมโคเป็นทรัพย์สินของหนึ่งที่นําไปส่งมอบเพื่อประกันหนี้เงินกู้ แก่สอง กรรมสิทธิ์ในแม่โคจึงยังเป็นของหนึ่งและเมื่อแม่โคออกลูกมาลูกโคจึงเป็นกรรมสิทธิ์ของหนึ่ง ดังนั้น สอง ซึ่งมิใช่เจ้าของลูกโคจึงไม่มีสิทธินําลูกโคไปขายเพื่อนําเงินมาชําระหนี้ที่หนึ่งค้างชําระ อีกทั้งลูกโคก็ถือว่าเป็น ดอกผลธรรมดามิใช่ดอกผลนิตินัย ดังนั้น สองจึงไม่มีสิทธินําลูกโคไปขายเพื่อนําเงินมาจัดสรรใช้เป็นค่าดอกเบี้ยที่ หนึ่งค้างชําระแก่สองตามมาตรา 761

2 สิทธิของสองในฐานะเจ้าหนี้ผู้รับจํานํานั้น ย่อมมีสิทธิที่จะทําได้ตามมาตรา 747 ประกอบมาตรา 758 คือมีสิทธิที่จะยึดหน่วงทรัพย์สินที่หนึ่งได้จํานําไว้กับสองทั้งหมดคือพ่อโคและแม่โค จนกว่าจะได้รับชําระหนี้และดอกเบี้ยจนครบถ้วน รวมทั้งเมื่อสองจะบังคับจํานําและสองได้บอกกล่าวเป็นหนังสือ ไปยังหนึ่งลูกหนี้ให้ชําระหนี้และดอกเบี้ยแล้ว แต่หนึ่งละเลยไม่ปฏิบัติตามคําบอกกล่าวคือไม่ยอมชําระหนี้ สองผู้รับจํานํามีสิทธิที่จะเอาทรัพย์สินที่จํานําคือพ่อโคและแม่โคนั้นออกขายทอดตลาดเพื่อนําเงินมาชําระหนี้ได้ ตามมาตรา 764

3 เมื่อแม่โคเป็นของหนึ่ง ดังนั้น หนึ่งจึงเป็นเจ้าของลูกโคที่แท้จริงและมีสิทธิติดตามเอา ทรัพย์สินคือลูกโคคืนจากสองได้ โดยไม่ต้องเสียค่าไถ่ตามมาตรา 1336

สรุป

1 สองไม่มีสิทธินําลูกโคไปขายเพื่อนําเงินมาชําระค่าดอกเบี้ยที่หนึ่งค้างชําระ

2 สองมีสิทธิยึดพ่อโคและแม่โคไว้ได้จนกว่าจะได้รับชําระหนี้ รวมทั้งมีสิทธินําพ่อโค และแม่โคออกขายทอดตลาดเพื่อนําเงินมาชําระหนี้ได้

3 หนึ่งเป็นเจ้าของลูกโค จึงมีสิทธิติดตามเอาลูกโคคืนจากสองได้โดยไม่ต้องเสียค่าไถ่

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2559

ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2010 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยค้ำประกัน ฯลฯ

คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ (คะแนนเต็มข้อละ 25 คะแนน)

ข้อ 1. แดงกู้เงินดํา 50,000 บาท มีหลักฐานถูกต้อง และแดงนําที่ดินราคา 100,000 บาท ของแดงมาจดทะเบียนจํานองแต่ก็ขอให้แดงหาผู้ค้ำประกันมาให้ด้วย แดงจึงไปหาเขียว เขียวตกลงกับดํา ว่าหากแดงชําระหนี้เงินกู้ไม่ได้ตนจะชําระหนี้แทนและทําหลักฐานเป็นหนังสือแต่ลงลายมือชื่อเขียว คนเดียวเท่านั้น ต่อมาหนี้ถึงกําหนดชําระ คําขอให้แดงชําระหนี้ แดงไม่มีเงินจะชําระหนี้ ดําจึงไป หาเขียว ขอให้เขียวชําระหนี้ตามสัญญาค้ำประกัน เขียวต่อสู้ว่า

1 หลักฐานการค้ำประกันไม่ถูกต้องเพราะแดงและดําไม่ได้ลงลายมือชื่อ

2 หากต้องชําระก็ขอให้ไปบังคับจากที่ดินของแดงก่อน อยากทราบว่า ข้ออ้างของเขียวทั้ง 2 ข้อ รับฟังได้หรือไม่ เพราะเหตุใด ยกหลักกฎหมายประกอบ

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 680 “อันว่าค้ําประกันนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลภายนอกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้ค้ำประกัน ผูกพันตนต่อเจ้าหนี้คนหนึ่งเพื่อชําระหนี้ในเมื่อลูกหนี้ไม่ชําระหนี้นั้น

อนึ่งสัญญาค้ำประกันนั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ค้ำประกัน เป็นสําคัญ ท่านว่าจะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่”

มาตรา 690 “ถ้าเจ้าหนี้มีทรัพย์ของลูกหนี้ยึดถือไว้เป็นประกันไซร้ เมื่อผู้ค้ำประกันร้องขอ ท่านว่าเจ้าหนี้จะต้องให้ชําระหนี้เอาจากทรัพย์ซึ่งเป็นประกันนั้นก่อน”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้

1 การที่แดงกู้เงินดํา 50,000 บาท โดยมีหลักฐานถูกต้อง และแดงได้นําที่ดินราคา 100,000 บาท ของแดงมาจดทะเบียนจํานองไว้ และมีเขียวตกลงกับคําว่าหากแดงชําระหนี้เงินกู้ไม่ได้ตนจะ ชําระหนี้แทนและทําหลักฐานเป็นหนังสือโดยมีการลงลายมือชื่อเขียวเพียงคนเดียวนั้น ข้อตกลงระหว่างเขียว บุคคลภายนอกกับดําเจ้าหนี้ย่อมเป็นสัญญาค้ำประกัน และสัญญาค้ำประกันดังกล่าวย่อมมีผลสมบูรณ์ ใช้บังคับคดีกันได้ตามมาตรา 680 เพราะสัญญาค้ำประกันนั้น กฎหมายกําหนดให้ลงลายมือชื่อผู้ค้ำประกัน เป็นสําคัญ ส่วนเจ้าหนี้และลูกหนี้หาจําต้องลงลายมือชื่อในสัญญาค้ำประกันด้วยไม่ ดังนั้นการที่เขียวต่อสู้ว่า หลักฐานการค้ําประกันไม่ถูกต้องเพราะแดงและดําไม่ได้ลงลายมือชื่อด้วยนั้น จึงรับฟังไม่ได้

2 เมื่อแดงได้นําที่ดินของตนมาจดทะเบียนจํานองเพื่อประกันหนี้ไว้ ย่อมถือว่าเจ้าหนี้ มีทรัพย์ของลูกหนี้ยึดถือไว้เป็นประกัน ดังนั้น เมื่อดําเจ้าหนี้ขอให้เขียวชําระหนี้และเขียวผู้ค้ำประกันต่อสู้ว่า หากจะให้เขียวชําระ ก็ขอให้เจ้าหนี้ไปบังคับเอาจากที่ดินของแดงก่อนนั้น ข้อต่อสู้หรือข้ออ้างของเขียวกรณีนี้ ย่อมรับฟังได้ตามมาตรา 690

สรุป

1 ข้ออ้างของเขียวที่ว่า หลักฐานการค้ำประกันไม่ถูกต้องเพราะแดงและดําไม่ได้ลงลายมือชื่อนั้น รับฟังไม่ได้

2 ข้ออ้างของเขียวที่ขอให้ดําไปบังคับจากที่ดินของแดงก่อน รับฟังได้

ข้อ 2. แดงเช่าซื้อที่ดินจากม่วงหนึ่งแปลงยังขาดส่งค่างวดอีก 4 งวด แดงต้องการเอาเงินไปลงทุนเลี้ยงกุ้ง จึงนําที่ดินแปลงดังกล่าวไปขอกู้เงินจํานวน 200,000 บาท และจะขอจดทะเบียนจํานองที่ดิน แปลงดังกล่าวไว้เป็นประกัน หลังจากตกลงกับม่วงแล้วแดงได้ปลูกโรงเรือนลงในที่ดินจํานวน 2 หลัง ดังนี้ อยากทราบว่า แดงจะจดทะเบียนจํานองที่ดินของตนกับม่วงได้หรือไม่ เพราะเหตุใด และหากมีการจดทะเบียนจะมีผลรวมไปถึงโรงเรือน 2 หลังที่ปลูกสร้างหลังจากตกลงกับม่วงหรือไม่ เพราะเหตุใด ยกหลักกฎหมายประกอบ

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 702 “อันว่าจํานองนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่งเรียกว่าผู้จํานอง เอาทรัพย์สินตราไว้ แก่บุคคลอีกคนหนึ่งเรียกว่าผู้รับจํานอง เป็นประกันการชําระหนี้ โดยไม่ส่งมอบทรัพย์สินนั้นให้แก่ผู้รับจํานอง

ผู้รับจํานองชอบที่จะได้รับชําระหนี้จากทรัพย์สินที่จํานองก่อนเจ้าหนี้สามัญ มิพักต้องพิเคราะห์ ว่ากรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินจะได้โอนไปยังบุคคลภายนอกแล้วหรือหาไม่”

มาตรา 705 “การอํานองทรัพย์สินนั้น นอกจากผู้เป็นเจ้าของในขณะนั้นแล้ว ท่านว่าใครอื่น จะจํานองหาได้ไม่”

มาตรา 719 วรรคหนึ่ง “จํานองที่ดินไม่ครอบไปถึงเรือนโรงอันผู้จํานองปลูกสร้างลงในที่เดิน ภายหลังวันจํานอง เว้นแต่จะมีข้อความกล่าวไว้โดยเฉพาะในสัญญาว่าให้ครอบไปถึง”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้

กรณีที่ 1 การที่แดงเช่าซื้อที่ดินจากม่วงหนึ่งแปลงยังขาดส่งค่างวดอีก 4 งวดนั้น ย่อมถือว่า แดงผู้เช่าซื้อยังมิได้เป็นเจ้าของหรือมีกรรมสิทธิ์ในที่ดินแปลงดังกล่าว ที่ดินยังเป็นของม่วงผู้ให้เช่าซื้อ ดังนั้น แดงจะไปขอกู้เงินจากม่วงและนําที่ดินแปลงดังกล่าวไปจดทะเบียนจํานองไว้เป็นประกันกับม่วงไม่ได้ เพราะตาม มาตรา 705 ได้กําหนดไว้ว่า การที่ผู้จํานองจะนําทรัพย์สินไปจดทะเบียนจํานองเพื่อเป็นหลักประกันการชําระหนี้นั้น บุคคลผู้ที่จะนําทรัพย์สินไปจดทะเบียนจํานองได้จะต้องเป็นเจ้าของทรัพย์สินในขณะที่จํานองนั้นด้วย บุคคลใด ถ้าไม่ใช่เจ้าของทรัพย์สินในขณะที่จํานองจะจํานองทรัพย์สินนั้นหาได้ไม่

กรณีที่ 2 หากมีการจดทะเบียนจํานอง การจํานองย่อมไม่มีผลไปถึงโรงเรือนที่ปลูกสร้าง หลังจากที่ได้ตกลงกับม่วงตามมาตรา 719 วรรคหนึ่ง ซึ่งได้กําหนดไว้ว่า การจํานองที่ดินนั้นย่อมไม่ครอบไปถึง โรงเรือนที่ผู้จํานองปลูกสร้างลงในที่ดินภายหลังวันจํานอง เว้นแต่จะตกลงกันไว้ในสัญญาว่าให้ครอบไปถึง

สรุป แดงจะจดทะเบียนจํานองที่ดินกับม่วงไม่ได้

และหากมีการจดทะเบียนจะไม่มีผลรวมไปถึงโรงเรือน 2 หลังที่ปลูกสร้างภายหลัง จากที่ตกลงกับม่วง

ข้อ 3. ฟ้ากู้เงินดิน 50,000 บาท และได้ส่งมอบแหวนทองคําให้ดินไว้เป็นประกัน แต่หลังจากได้รับเงินกู้แล้ว ฟ้าก็ได้นําแหวนทองคํากลับคืนไปด้วย อยากทราบว่าสัญญาจํานําเกิดขึ้นหรือยังและมีผลประการใด ยกหลักกฎหมายประกอบ

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 747 “อันว่าจํานํานั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่ง เรียกว่าผู้จํานํา ส่งมอบสังหาริมทรัพย์ สิ่งหนึ่งให้แก่บุคคลอีกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้รับจํานํา เพื่อเป็นประกันการชําระหนี้”

วินิจฉัย

สัญญาจํานําตามมาตรา 747 นั้น เป็นสัญญาระหว่างผู้นําจํากับผู้รับจํานํา ซึ่งจะมีผลสมบูรณ์ เป็นสัญญาจํานําที่ถูกต้องตามกฎหมายก็ต่อเมื่อ ผู้จํานําได้ส่งมอบสังหาริมทรัพย์ให้แก่ผู้รับจํานําเพื่อเป็นประกัน การชําระหนี้แล้ว

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่ฟ้ากู้เงินดิน 50,000 บาท และได้ตกลงส่งมอบแหวนทองคําให้ดิน ไว้เป็นประกันการชําระหนี้ แต่เมื่อหลังจากที่ฟ้าได้รับเงินกู้แล้วฟ้าก็ได้นําแหวนทองคํากลับคืนไปด้วยนั้น เป็นกรณีที่ ผู้รับจํานําได้ยินยอมให้ทรัพย์นั้นกลับคืนสู่การครอบครองของผู้จํานํา ดังนั้น กรณีดังกล่าวจึงไม่ถือว่าเป็นการจํานํา เพราะยังถือว่าไม่มีการส่งมอบทรัพย์ให้แก่กันแต่อย่างใด (เทียบคําพิพากษาฎีกาที่ 490/2502 และ 1441/2555)

สรุป

สัญญาจํานําระหว่างฟ้าและดินยังไม่เกิดขึ้น มีผลทําให้สัญญาระหว่างฟ้าและดินเป็น เพียงสัญญากู้ยืมเงินเท่านั้น

การสอบไล่ภาค 2 ปีการศึกษา 2559

ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2010 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยค้ำประกัน ฯลฯ

คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ (คะแนนเต็มข้อละ 25 คะแนน)

ข้อ 1. A กู้เงิน B 100,000 บาท โดยนําโฉนดที่ดินมอบไว้ให้ B ยึดถือไว้เป็นประกันหนี้ โดยมี C ทําหนังสือค้ำประกันไว้โดยระบุในสัญญาว่าขอค้ำประกันแต่เฉพาะเงินต้น 100,000 บาท เท่านั้น ไม่รวมดอกเบี้ย และค่าอุปกรณ์อื่น ๆ อีก ต่อมาเมื่อ A ผิดนัดชําระหนี้ B เจ้าหนี้ได้ทําหนังสือถึง C ผู้ค้ําประกันว่า ลูกหนี้ผิดนัดแล้วให้ C มาชําระหนี้แทน A

ดังนั้นให้ท่านวินิจฉัยว่า C ผู้ค้ําประกันจะเกี่ยงให้ A ชําระหนี้ก่อนได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 680 “อันว่าค้ำประกันนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลภายนอกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้ค้ำประกัน ผูกพันตนต่อเจ้าหนี้คนหนึ่งเพื่อชําระหนี้ในเมื่อลูกหนี้ไม่ชําระหนี้นั้น

อนึ่งสัญญาค้ำประกันนั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ค้ำประกัน เป็นสําคัญ ท่านว่าจะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่”

มาตรา 681 “อันค้ำประกันนั้นจะมีได้แต่เฉพาะเพื่อหนี้อันสมบูรณ์

หนี้ในอนาคตหรือหนี้มีเงื่อนไข จะประกันไว้เพื่อเหตุการณ์ซึ่งหนี้นั้นอาจเป็นผลได้จริง ก็ประกันได้ แต่ต้องระบุวัตถุประสงค์ในการก่อหนี้รายที่ค้ำประกัน ลักษณะของมูลหนี้ จํานวนเงินสูงสุดที่ ค้ำประกัน…”

มาตรา 689 “ถึงแม้จะได้เรียกให้ลูกหนี้ชําระหนี้ดังกล่าวมาในมาตราก่อนนั้นแล้วก็ตาม ถ้าผู้ค้ำประกันพิสูจน์ได้ว่าลูกหนี้นั้นมีทางที่จะชําระหนี้ได้ และการที่จะบังคับให้ลูกหนี้ชําระหนี้นั้นจะไม่เป็นการ ยากไซร้ ท่านว่าเจ้าหนี้จะต้องบังคับการชําระหนี้รายนั้นเอาจากทรัพย์สินของลูกหนี้ก่อน”

มาตรา 690 “ถ้าเจ้าหนี้มีทรัพย์ของลูกหนี้ยึดถือไว้เป็นประกันไซร้ เมื่อผู้ค้ำประกันร้องขอ ท่านว่าเจ้าหนี้จะต้องให้ชําระหนี้เอาจากทรัพย์ซึ่งเป็นประกันนั้นก่อน”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่ A กู้เงิน B 100,000 บาท ต่อมาเมื่อ A ผิดนัดชําระหนี้ B เจ้าหนี้ ได้ทําหนังสือถึง C ผู้ค้ําประกันว่าลูกหนี้ผิดนัดแล้วให้ C มาชําระหนี้แทน A และ C ผู้ค้ำประกันจะเกี่ยงให้ A ชําระหนี้ก่อน (เกี่ยงให้ B เจ้าหนี้บังคับชําระหนี้เอาจาก A ก่อน) ได้หรือไม่ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้

กรณีแรก การที่ A กู้เงิน 8 แล้วนําโฉนดที่ดินมอบไว้ให้ B ยึดถือไว้เป็นประกันหนี้นั้น ไม่ถือว่า เป็นการจํานองตามมาตรา 702 และไม่ถือว่าเป็นการจํานําตามมาตรา 747 แต่อย่างใด กรณีนี้จึงไม่ถือว่า B เป็น เจ้าหนี้มีประกันตามมาตรา 690 กล่าวคือ B เป็นเจ้าหนี้ที่ไม่มีทรัพย์ของลูกหนี้ยึดถือไว้เป็นประกัน ดังนั้น C ผู้ค้ำประกันจะเกี่ยงโดยการร้องขอให้เจ้าหนี้ไปเรียกชําระหนี้เอาจากลูกหนี้ก่อนตามมาตรา 690 ไม่ได้

กรณีที่ 2 ในการที่ A กู้เงิน 8 ครั้งนี้ C ได้ทําหนังสือค้ําประกันไว้โดยระบุไว้ในสัญญาว่า ขอค้ำประกันแต่เฉพาะเงินต้น 100,000 บาทเท่านั้น ไม่รวมดอกเบี้ยและค่าอุปกรณ์อื่น ๆ อีก ซึ่งเป็นการค้ําประกัน อย่างจํากัดความรับผิด และถูกต้องตามมาตรา 680 และ 681 ดังนั้น C ผู้ค้ำประกันจึงมีสิทธิเกี่ยงให้ B เจ้าหนี้ ไปเรียกบังคับชําระหนี้เอาจากทรัพย์สินของลูกหนี้ก่อนได้ตามมาตรา 689 แต่ C ผู้ค้ำประกันจะต้องพิสูจน์ให้ได้ว่า ลูกหนี้นั้นมีทางที่จะชําระหนี้ได้ และการบังคับให้ลูกหนี้ชําระหนี้นั้นไม่เป็นการยาก กล่าวคือ พิสูจน์ให้เห็นว่าลูกหนี้ ยังมีทรัพย์สินอื่นอีกที่เจ้าหนี้สามารถบังคับเพื่อชําระหนี้ได้และการบังคับเอาจากทรัพย์สินเหล่านั้นก็ไม่เป็นการยาก

สรุป

C ผู้ค้ำประกันสามารถเกี่ยงให้ B เจ้าหนี้ไปบังคับชําระหนี้เอาจากทรัพย์สินของ A ลูกหนี้ ก่อนได้ตามมาตรา 689 โดยพิสูจน์ให้ได้ว่า A ลูกหนี้มีทางที่จะชําระหนี้ได้ และการบังคับให้ A ลูกหนี้ชําระหนี้นั้น ไม่เป็นการยาก

ข้อ 2. หากเจ้าหนี้จํานองต้องการบังคับจํานองโดยการขายทอดตลาดจะต้องส่งคําบอกกล่าวไปให้ใครบ้าง และหากเจ้าหนี้ไม่ส่งคําบอกกล่าวไปให้บุคคลที่กฎหมายระบุคนใดคนหนึ่งจะมีผลอย่างไร

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 728 “เมื่อจะบังคับจํานองนั้น ผู้รับจํานองต้องมีจดหมายบอกกล่าวไปยังลูกหนี้ก่อน ว่าให้ชําระหนี้ภายในเวลาอันสมควรซึ่งต้องไม่น้อยกว่าหกสิบวันนับแต่วันที่ลูกหนี้ได้รับคําบอกกล่าวนั้น ถ้าและ ลูกหนี้ละเลยเสียไม่ปฏิบัติตามคําบอกกล่าว ผู้รับจํานองจะฟ้องคดีต่อศาลเพื่อให้พิพากษาสั่งให้ยึดทรัพย์สินซึ่ง จํานองและให้ขายทอดตลาดก็ได้

ในกรณีตามวรรคหนึ่ง ถ้าเป็นกรณีผู้จํานองซึ่งจํานองทรัพย์สินของตนไว้เพื่อประกันหนี้ อันบุคคลอื่นต้องชําระ ผู้รับจํานองต้องส่งหนังสือบอกกล่าวดังกล่าวให้ผู้จํานองทราบภายในสิบห้าวันนับแต่วันที่ ส่งหนังสือแจ้งให้ลูกหนี้ทราบ ถ้าผู้รับจํานองมิได้ดําเนินการภายในกําหนดเวลาสิบห้าวันนั้นให้ผู้จํานองเช่นว่านั้น หลุดพ้นจากความรับผิดในดอกเบี้ยและค่าสินไหมทดแทนซึ่งลูกหนี้ค้างชําระตลอดจนค่าภาระติดพันอันเป็น อุปกรณ์แห่งหนี้รายนั้นบรรดาที่เกิดขึ้นนับแต่วันที่พ้นกําหนดเวลาสิบห้าวันดังกล่าว

ตามบทบัญญัติมาตรา 728 ดังกล่าวข้างต้น เป็นบทบัญญัติที่กล่าวถึงวิธีการในการบังคับจํานอง ซึ่งเป็นบทบัญญัติที่ได้มีการแก้ไขใหม่ โดยหากเจ้าหนี้ซึ่งเป็นผู้รับจํานองต้องการบังคับจํานองโดยการขายทอดตลาด ทรัพย์สินที่จํานอง จะต้องส่งคําบอกกล่าวไปให้ใครบ้าง และหากเจ้าหนี้ไม่ส่งคําบอกกล่าวไปให้บุคคลที่กฎหมาย ระบุแล้วจะมีผลอย่างไรนั้น แยกออกเป็น 2 กรณี คือ

1 ถ้าลูกหนี้เป็นผู้จํานองทรัพย์สินของตนเองไว้เพื่อประกันหนี้ที่ตนต้องชําระ (มาตรา 728 วรรคหนึ่ง)

ในกรณีนี้ เจ้าหนี้ผู้รับจํานองจะต้องมีหนังสือบอกกล่าวไปยังลูกหนี้ก่อนว่า ให้ลูกหนี้ ชําระหนี้ภายในกําหนดเวลาอันสมควรซึ่งต้องไม่น้อยกว่า 60 วันนับแต่วันที่ลูกหนี้ได้รับคําบอกกล่าวนั้น ถ้าและ ลูกหนี้ละเลยเสียไม่ปฏิบัติตามคําบอกกล่าว เจ้าหนี้ย่อมมีสิทธิที่จะฟ้องคดีต่อศาลเพื่อให้ศาลพิพากษาสั่งให้ยึด ทรัพย์สินซึ่งจํานองและให้นําออกขายทอดตลาดได้

แต่ถ้าหากเจ้าหนี้ไม่ปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ดังกล่าวข้างต้น ย่อมมีผลทําให้เจ้าหนี้ ไม่มีอํานาจฟ้องบังคับจํานอง ถ้าเจ้าหนี้ฟ้องบังคับจํานองศาลก็จะไม่รับฟ้อง แต่จะสั่งให้เจ้าหนี้ไปส่งคําบอกกล่าว แก่ลูกหนี้ใหม่

2 ถ้าผู้จํานองเป็นบุคคลอื่นซึ่งได้จํานองทรัพย์สินของตนไว้เพื่อประกันหนี้ที่ลูกหนี้ จะต้องชําระ (มาตรา 728 วรรคสอง)

กรณีนี้ เจ้าหนี้ผู้รับจํานองจะต้องส่งหนังสือบอกกล่าวดังกล่าว (หนังสือบอกกล่าวแก่ ลูกหนี้ตามมาตรา 728 วรรคหนึ่ง) ให้ผู้จํานองทราบภายใน 15 วันนับแต่วันที่ส่งหนังสือแจ้งให้ลูกหนี้ทราบ ถ้าเจ้าหนี้มิได้ดําเนินการภายในกําหนดเวลา 15 วันนั้น ย่อมมีผลทําให้ผู้จํานองหลุดพ้นจากความรับผิดในดอกเบี้ย และค่าสินไหมทดแทนซึ่งลูกหนี้ค้างชําระหนี้ ตลอดจนค่าภาระติดพันอันเป็นอุปกรณ์แห่งหนี้รายนั้นบรรดาที่เกิดขึ้น นับแต่วันที่พ้นกําหนดเวลา 15 วันดังกล่าว

ข้อ 3. นายเพื่อนกู้เงินนายแพง 100,000 บาท มีหลักฐานการกู้ถูกต้อง และเพื่อประกันการชําระหนี้ นายเพื่อนนํานาฬิกาข้อมือราคา 200,000 บาท มาส่งมอบให้นายแพง ต่อมาหนี้ถึงกําหนดชําระ ในวันที่ 16 กุมภาพันธ์ 2560 นายเพื่อนไม่ชําระหนี้ และนายแพงทราบจากนายพันบิดาของ นายเพื่อนว่า นายเพื่อนมีเจ้าหนี้หลายรายไม่มีเงินพอจะชําระหนี้ได้ จึงหลบหนีไปต่างประเทศ ตั้งแต่เดือนมกราคม 2560 ในวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2560 นายแพงจึงลงประกาศขายนาฬิกาเรือนนั้น ทาง Website ในราคา 200,000 บาท โดยมีนายพลตกลงซื้อและชําระเงินในวันที่ 1 มีนาคม 2560 เมื่อได้รับเงินนายแพงจึงหักเงิน 100,000 บาท ชําระหนี้ตน และนํา 100,000 บาท ส่งมอบให้นายพัน ดังนี้ การกระทําของนายแพงชอบด้วยกฎหมายลักษณะจํานําหรือไม่ จงอธิบายพร้อมยกหลักกฎหมาย ประกอบ

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 747 “อันว่าจํานํานั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่ง เรียกว่าผู้จํานํา ส่งมอบสังหาริมทรัพย์ สิ่งหนึ่งให้แก่บุคคลอีกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้รับจํานํา เพื่อเป็นประกันการชําระหนี้”

มาตรา 764 “เมื่อจะบังคับจํานํา ผู้รับจํานําต้องบอกกล่าวเป็นหนังสือไปยังลูกหนี้ก่อนว่า ให้ชําระหนี้และอุปกรณ์ภายในเวลาอันควรซึ่งกําหนดให้ในคําบอกกล่าวนั้น

ถ้าลูกหนี้ละเลยไม่ปฏิบัติตามคําบอกกล่าว ผู้รับจํานําชอบที่จะเอาทรัพย์สินซึ่งจํานําออกขายได้ แต่ต้องขายทอดตลาด

อนึ่งผู้รับจํานําต้องมีจดหมายบอกกล่าวไปยังผู้จํานําบอกเวลาและสถานที่ซึ่งจะขาย ทอดตลาดด้วย”

มาตรา 765 “ถ้าไม่สามารถจะบอกกล่าวก่อนได้ ผู้รับจํานําจะเอาทรัพย์สินจํานําออกขาย ทอดตลาดเสียในเมื่อหนี้ค้างชําระมาล่วงเวลาเดือนหนึ่งแล้วก็ให้ทําได้”

วินิจฉัย

ตามกฎหมายสัญญาจํานํานั้น เป็นสัญญาระหว่างผู้จํานําตกลงกับเจ้าหนี้ โดยส่งมอบ สังหาริมทรัพย์เพื่อประกันการชําระหนี้ไว้กับเจ้าหนี้ ซึ่งผู้จํานําจะเป็นตัวลูกหนี้หรือบุคคลภายนอกก็ได้ แต่บุคคล ผู้เข้าทําสัญญาจํานําต้องเป็นเจ้าของทรัพย์สินนั้น และสัญญาจํานํานั้นกฎหมายมิได้บังคับว่าจะต้องทําเป็นหนังสือ ดังนั้นสัญญาจํานําเพียงแต่ส่งมอบสังหาริมทรัพย์ที่จํานําก็เป็นสัญญาที่สมบูรณ์แล้ว (มาตรา 747)

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายเพื่อนกู้เงินนายแพง 100,000 บาท และได้นํานาฬิกาข้อมือราคา 200,000 บาท ส่งมอบให้แก่นายแพงเพื่อประกันการชําระหนี้นั้น ย่อมเป็นสัญญาจํานําและมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมาย แม้การจํานําจะไม่มีการทําสัญญาจํานําเป็นลายลักษณ์อักษรก็ตาม (มาตรา 747)

และเมื่อหนี้ถึงกําหนดชําระนายเพื่อนลูกหนี้ไม่ชําระ การที่นายแพงต้องการบังคับจํานําคือ ต้องการขายนาฬิกาเพื่อนําเงินมาชําระหนี้นั้น นายแพงผู้รับจํานําย่อมมีสิทธิบังคับจํานําได้แต่จะต้องปฏิบัติตาม มาตรา 764 กล่าวคือ นายแพงจะต้องบอกกล่าวเป็นหนังสือไปยังลูกหนี้ก่อนว่าให้ชําระหนี้ ถ้าลูกหนี้ละเลยไม่ชําระหนี้ ตามคําบอกกล่าว นายแพงสามารถนําทรัพย์สินคือนาฬิกานั้นออกขายทอดตลาดได้ตามมาตรา 764 แต่ถ้าเป็น กรณีที่นายแพงไม่สามารถจะบอกกล่าวเช่นนั้นได้ นายแพงจะนําทรัพย์สินออกขายทอดตลาดได้ก็จะต้องรอให้ หนี้ค้างชําระมาเป็นเวลา 1 เดือนแล้วตามมาตรา 765

แต่ข้อเท็จจริงตามอุทาหรณ์ เมื่อหนี้ถึงกําหนดชําระในวันที่ 16 กุมภาพันธ์ 2560 และนายเพื่อน ไม่ชําระหนี้นั้น แม้นายแพงจะมีสิทธิบังคับจํานําก็ตาม แต่เมื่อนายแพงไม่ได้ปฏิบัติตามมาตรา 764 และมาตรา 765 กล่าวคือ เมื่อนายแพงไม่สามารถบอกกล่าวแก่นายเพื่อนให้ชําระหนี้ได้ เนื่องจากนายเพื่อนได้หลบหนีไปต่างประเทศ แล้วนั้น นายแพงไม่ได้รอให้หนี้ค้างชําระมาเป็นเวลา 1 เดือนก่อน แต่ได้เอานาฬิกาซึ่งเป็นทรัพย์สินจํานําออก ประกาศขายในวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2560 อีกทั้งนายแพงก็ประกาศขายนาฬิกาเรือนนั้นทาง website มิได้นํา ออกขายทอดตลาด ดังนั้น การกระทําของนายแพงจึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย

สรุป

การบังคับจํานําของนายแพงไม่ชอบด้วยกฎหมาย

การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2559

ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2010 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยค้ำประกัน ฯลฯ

คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ (คะแนนเต็มข้อละ 25 คะแนน)

ข้อ 1. สวยกู้เงินหนุ่ม 5 ล้านบาท เพื่อไปลงทุนโดยมีหลักฐานการกู้ถูกต้อง หนุ่มเกรงว่าสวยจะชําระหนี้ไม่ได้จึงขอให้หาผู้ค้ำประกันมาให้ด้วย สวยไปบอกแก่ซึ่งเป็นเพื่อนของสวยให้มาเป็นผู้ค้ำประกัน แก่ตกลง ยอมเป็นผู้ค้ำประกัน แต่ในวันที่ตกลงทําการค้ำประกันระหว่างหนุ่มและแก่นั้น แก่ขอเป็นผู้ค้ำประกัน เพียง 3 ล้านบาท โดยกําหนดไว้ในหนังสือค้ำประกันและมีการลงลายมือชื่อเฉพาะแก่เท่านั้น เมื่อหนี้ ถึงกําหนดชําระ สวยชําระไม่ได้ หนุ่มจึงทําหนังสือบอกกล่าวไปยังแก่ให้ชําระหนี้ตามกําหนดเวลา ตามกฎหมาย แก่อ้างว่าสัญญาค้ำประกันนี้ไม่สมบูรณ์ เนื่องจากมีแต่แก่เท่านั้นที่ลงลายมือ ส่วน หนุ่มมิได้ลงลายมือชื่อ จึงเป็นสัญญาไม่สมบูรณ์ และหากต้องรับผิดจริง ก็ควรจะต้องรับผิดเพียง 3 ล้านบาทเท่านั้น อยากทราบว่า ข้ออ้างทั้ง 2 ข้อของแก่รับฟังได้หรือไม่ ยกหลักกฎหมายประกอบ

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 680 “อันว่าค้ำประกันนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลภายนอกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้ค้ำประกัน ผูกพันตนต่อเจ้าหนี้คนหนึ่งเพื่อชําระหนี้ในเมื่อลูกหนี้ไม่ชําระหนี้นั้น

อนึ่งสัญญาค้ำประกันนั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ค้ำประกัน เป็นสําคัญ ท่านว่าจะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่”

มาตรา 681 วรรคหนึ่ง “อันค้ำประกันนั้นจะมีได้แต่เฉพาะเพื่อหนี้อันสมบูรณ์”

มาตรา 683 “อันค้ำประกันอย่างไม่มีจํากัดนั้น ย่อมคุ้มถึงดอกเบี้ยและค่าสินไหมทดแทน ซึ่งลูกหนี้ค้างชําระ ตลอดจนค่าภาระติดพันอันเป็นอุปกรณ์แห่งหนี้รายนั้นด้วย”

มาตรา 686 “ลูกหนี้ผิดนัดลงเมื่อใด ท่านว่าเจ้าหนี้ชอบที่จะเรียกให้ผู้ค้ำประกันชําระหนี้ได้แต่นั้น”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ ข้ออ้างทั้ง 2 ข้อของแก่รับฟังได้หรือไม่ เห็นว่า การที่แก่ตกลงยอมเป็น ผู้ค้ำประกันในหนี้ที่สวยกู้เงินหนุ่ม โดยมีการทําหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อเฉพาะแก่คนเดียวนั้น สัญญา ค้ำประกันย่อมมีผลสมบูรณ์ใช้บังคับกันได้ตามมาตรา 680 วรรคสอง เพราะสัญญาค้ำประกันนั้นเพียงแต่ลงลายมือชื่อ ผู้ค้ำประกันเพียงฝ่ายเดียวก็สามารถใช้เป็นหลักฐานฟ้องร้องกันได้แล้ว ดังนั้น เมื่อหนี้ถึงกําหนด สวยลูกหนี้ ชําระหนี้ไม่ได้ หนุ่มย่อมสามารถเรียกให้แก่ชําระหนี้ได้ตามมาตรา 686 ข้ออ้างของแก่ที่ว่า สัญญาค้ำประกันหนี้ เป็นสัญญาที่ไม่สมบูรณ์เนื่องจากมีแต่แก่เท่านั้นที่ลงลายมือชื่อ ส่วนหนุ่มมิได้ลงลายมือชื่อนั้น จึงรับฟังไม่ได้

แต่อย่างไรก็ดี แม้ว่าหนี้ที่สวยกู้จากหนุ่มนั้นจะมีจํานวน 5 ล้านบาท แต่เมื่อแก่ได้ตกลงค้ำประกัน โดยมีการจํากัดความรับผิดไว้เพียง 3 ล้านบาทตามมาตรา 680 และมาตรา 683 ดังนั้น แก่จึงต้องรับผิดต่อหนุ่มเพียง 3 ล้านบาทเท่านั้น ข้ออ้างของแก่ที่ว่า หากต้องรับผิดจริง ก็ควรจะต้องรับผิดเพียง 3 ล้านบาทเท่านั้น จึงรับฟังได้

สรุป

ข้ออ้างของแก่ที่ว่าสัญญาค้ำประกันไม่สมบูรณ์รับฟังไม่ได้ ส่วนข้ออ้างของแก่ที่ว่าแก่ จะต้องรับผิดเพียง 3 ล้านบาทนั้นรับฟังได้

ข้อ 2. จงอธิบายถึงหลักการบังคับจํานองตามมาตรา 729/1 มาโดยสังเขป

ธงคําตอบ

ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 729/1 (ซึ่งได้มีการแก้ไขเพิ่มเติมใหม่ และมีผล ใช้บังคับตั้งแต่วันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2558) ได้บัญญัติไว้ว่า “เวลาใด ๆ หลังจากที่หนี้ถึงกําหนดชําระ ถ้าไม่มีการจํานองรายอื่นหรือบุริมสิทธิ์อื่นอันได้จดทะเบียนไว้เหนือทรัพย์สินอันเดียวกันนี้ ผู้จํานองมีสิทธิแจ้งเป็นหนังสือ ไปยังผู้รับจํานองเพื่อให้ผู้รับจํานองดําเนินการให้มีการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานองโดยไม่ต้องฟ้องเป็นคดีต่อศาล โดยผู้รับจํานองต้องดําเนินการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานองภายในเวลาหนึ่งปีนับแต่วันที่ได้รับหนังสือแจ้งนั้น ทั้งนี้ให้ถือว่าหนังสือแจ้งของผู้จํานองเป็นหนังสือยินยอมให้ขายทอดตลาด

ในกรณีที่ผู้รับจํานองไม่ได้ดําเนินการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานองภายในระยะเวลาที่ กําหนดไว้ในวรรคหนึ่ง ให้ผู้จํานองพ้นจากความรับผิดในดอกเบี้ยและค่าสินไหมทดแทนซึ่งลูกหนี้ค้างชําระ ตลอดจนค่าภาระติดพันอันเป็นอุปกรณ์แห่งหนี้รายนั้นบรรดาที่เกิดขึ้นภายหลังวันที่พ้นกําหนดเวลาดังกล่าว

เมื่อผู้รับจํานองขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานองได้เงินสุทธิจํานวนเท่าใด ผู้รับจํานองต้องจัดสรร ชําระหนี้และอุปกรณ์ให้เสร็จสิ้นไป ถ้ายังมีเงินเหลือก็ต้องส่งคืนให้แก่ผู้จํานอง หรือแก่บุคคลผู้ควรจะได้เงินนั้น แต่ถ้าได้เงินน้อยกว่าจํานวนที่ค้างชําระให้เป็นไปตามที่กําหนดไว้ในมาตรา 733 และในกรณีที่ผู้จํานองเป็นบุคคล ซึ่งจํานองทรัพย์สินเพื่อประกันหนี้อันบุคคลอื่นจะต้องชําระ ผู้จํานองย่อมรับผิดเพียงเท่าที่มาตรา 727/1 กําหนดไว้”

หลักการบังคับจํานองตามกฎหมายใหม่มาตรา 729/1 นั้น กฎหมายได้บัญญัติให้สิทธิแก่ ผู้จํานองมีหนังสือแจ้งไปยังผู้รับจํานองเพื่อให้ผู้รับจํานองเอาทรัพย์สินของตนเองที่จํานองไว้นั้นออกขายทอดตลาด ได้เลยโดยไม่ต้องฟ้องศาล หากทรัพย์สินที่จํานองนั้นไม่มีการจํานองรายอื่น (ไม่มีการจํานองซ้อน) หรือบุริมสิทธิอื่น อันได้จดทะเบียนไว้เหนือทรัพย์สินอันเดียวกันนี้ และผู้รับจํานองต้องดําเนินการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานอง ภายในเวลา 1 ปีนับแต่วันที่ได้รับหนังสือแจ้งนั้น

ถ้าผู้รับจํานองไม่ได้ดําเนินการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานองภายในระยะเวลา 1 ปีดังกล่าว ผู้จํานองย่อมหลุดพ้นจากความรับผิดในดอกเบี้ยและค่าสินไหมทดแทนซึ่งลูกหนี้ค้างชําระตลอดจนค่าภาระติดพัน อันเป็นอุปกรณ์แห่งหนี้รายนั้นที่เกิดขึ้นภายหลังวันที่พ้นกําหนดเวลาดังกล่าว

ตัวอย่าง นาย ก. ได้นําที่ดินซึ่งมีราคา 2 ล้านบาท จํานองไว้กับนาย ข. เป็นเงิน 1 ล้านบาท โดยไม่มีการนําที่ดินแปลงดังกล่าวไปจํานองกับเจ้าหนี้รายอื่นอีก ดังนี้หากนาย ก. คิดว่าตนไม่มีเงินจะไถ่ที่ดินแปลงนี้ คืนจากนาย ข. แน่นอน แต่ต้องการจะจํากัดไม่ให้ดอกเบี้ยและค่าใช้จ่ายอื่น ๆ เพิ่มขึ้น นาย ก. ย่อมสามารถใช้ สิทธิตามกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 729/1 ที่แก้ไขเพิ่มเติมใหม่นี้ได้ โดยการมีหนังสือแจ้งไปยังนาย ข. ผู้รับ จํานองให้นําที่ดินแปลงดังกล่าวออกขายทอดตลาดได้เลย

ถ้านาย ข. ผู้นับจํานองไม่ดําเนินการขายทอดตลาดที่ดินแปลงดังกล่าวภายในเวลา 1 ปี นับแต่ วันที่ได้รับหนังสือแจ้งนั้น นาย ข. จะเรียกร้องให้นาย ก. ผู้จํานองรับผิดในดอกเบี้ยและค่าใช้จ่ายอื่น ๆ ที่เกิดขึ้น ภายหลังวันที่พ้นกําหนด 1 ปีนั้นไม่ได้

ส่วนในวรรคสามของมาตรา 729/1 นั้น ได้กําหนดไว้ว่า เมื่อผู้รับจํานองขายทอดตลาดทรัพย์สิน ที่จํานองได้เงินจํานวนสุทธิเท่าใด ผู้รับจํานองจะต้องนําเงินนั้นมาจัดสรรชําระหนี้และอุปกณ์ให้เสร็จสิ้นไป และ ถ้ายังมีเงินเหลืออีกก็ต้องส่งคืนให้แก่ผู้จํานอง หรือแก่บุคคลผู้ควรจะได้เงินนั้น แต่ถ้าได้เงินน้อยกว่าจํานวนที่

ค้างชําระให้เป็นไปตามที่กําหนดไว้ในมาตรา 733 กล่าวคือ ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดในเงินส่วนที่ขาด เว้นแต่ลูกหนี้ จะได้ตกลงว่าจะรับผิดชอบในส่วนที่ขาดนั้น แต่ถ้าในกรณีที่ผู้จํานองเป็นบุคคลอื่นซึ่งมิใช่ลูกหนี้ แต่ได้เอา ทรัพย์สินมาจํานองเพื่อประกันหนี้อันบุคคลอื่นจะต้องชําระ ดังนี้ผู้จํานองก็ไม่ต้องรับผิดในเงินส่วนที่ขาดเลย (ตามมาตรา 727/1)

ข้อ 3. นางสาวชื่นกู้เงินนางชดช้อย 100,000 บาท มีหลักฐานการกู้ถูกต้อง นางสาวชื่นนําแหวนเพชรหนึ่งวงราคา 100,000 บาท มาส่งมอบให้นางชดช้อยเป็นประกันการชําระหนี้ วันที่ 10 มกราคม 2559 นางชดช้อยนําแหวนวงดังกล่าวออกมาใส่เล่นที่บ้าน และทําแหวนหล่น ทําให้เพชรหลุดหายไป หนึ่งเม็ด แต่นางชดซ้อยไม่ได้แจ้งให้นางสาวชื่นทราบ ต่อมาวันที่ 1 มิถุนายน 2559 หนี้ถึงกําหนดชําระ นางสาวชื่นนําเงินมาชําระหนี้จนครบ และรับมอบแหวนกลับไปโดยไม่ได้ตรวจดู กลับถึงบ้านในวันนั้น จึงเห็นว่าเพชรหายไป นางสาวชื่นจึงมาปรึกษาท่านว่าในกรณีนี้นางสาวชื่นจะเรียกให้นางชดช้อยรับผิดชดใช้ค่าซ่อมแซมแหวนได้หรือไม่ อย่างไร จงอธิบายพร้อมยกหลักกฎหมายประกอบ

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 747 “อันว่าจํานํานั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่งเรียกว่าผู้จํานํา ส่งมอบสังหาริมทรัพย์ สิ่งหนึ่งให้แก่บุคคลอีกคนหนึ่งเรียกว่าผู้รับจํานํา เพื่อเป็นประกันการชําระหนี้”

มาตรา 760 “ถ้าผู้รับจํานําเอาทรัพย์สินซึ่งจํานําออกใช้เองหรือเอาไปให้บุคคลภายนอก ใช้สอยหรือเก็บรักษาโดยผู้จํานํามิได้ยินยอมด้วยไซร้ ท่านว่าผู้รับจํานําจะต้องรับผิดเพื่อที่ทรัพย์สินจํานํานั้นสูญหาย หรือบุบสลายไปอย่างใด ๆ แม้ทั้งเป็นเพราะเหตุสุดวิสัย เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าถึงอย่างไร ๆ ก็คงจะต้องสูญหาย หรือบุบสลายอยู่นั้นเอง”

มาตรา 763 “ท่านห้ามมิให้ฟ้องคดีดังจะกล่าวต่อไปนี้ เมื่อพ้นหกเดือนนับแต่วันส่งคืนหรือ ขายทอดตลาดทรัพย์สินจํานํา คือ

(1) ฟ้องเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อความบุบสลายอันผู้รับจํานําก่อให้เกิดแก่ทรัพย์สินจํานํา”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ นางสาวชื่นจะเรียกให้นางชดช้อยรับผิดชดใช้ค่าซ่อมแซมแหวนได้หรือไม่ อย่างไร เห็นว่า ตามกฎหมายในเรื่องสัญญาจํานํานั้น หากผู้รับจํานําเอาทรัพย์สินซึ่งจํานําออกใช้เองแล้วทรัพย์สินนั้น ได้สูญหายหรือบุบสลายไป ผู้รับจํานําจะต้องรับผิด แม้ความสูญหายหรือบุบสลายไปนั้นจะเกิดเพราะเหตุสุดวิสัย ก็ตาม เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าถึงอย่างไร ๆ ทรัพย์สินนั้นก็คงจะต้องสูญหายอยู่นั่นเอง (มาตรา 760)

ตามข้อเท็จจริง การที่นางสาวชื่นนําแหวนเพชรหนึ่งวงมาส่งมอบให้นางชดช้อยเพื่อเป็นประกัน การชําระหนี้เงินกู้นั้น สัญญาจํานําย่อมเกิดขึ้นแล้วตามมาตรา 747 เพราะการส่งมอบสังหาริมทรัพย์ย่อมถือเป็น ความสมบูรณ์ของสัญญาจํานําโดยมิต้องมีหลักฐานแต่อย่างใด

เมื่อปรากฏข้อเท็จจริงว่า นางชดช้อยนําแหวนดังกล่าวออกมาใส่เล่นที่บ้าน และทําแหวนหล่น ทําให้เพชรหลุดหายไปหนึ่งเม็ด ดังนี้ ถือเป็นกรณีที่ผู้รับจํานําเอาทรัพย์สินที่จํานําออกใช้เอง และทรัพย์สินนั้น ได้บุบสลายไป นางชดช้อยจึงต้องรับผิดในความบุบสลายของแหวนวงที่จํานําตามมาตรา 760 และนางสาวชื่นมีสิทธิ เรียกร้องให้นางชดช้อยรับผิดชดใช้ค่าซ่อมแซมแหวนได้ภายใน 6 เดือน นับแต่วันที่นางชุดช้อยส่งคืนแหวนใน วันที่ 1 มิถุนายน 2559 ตามมาตรา 763 (1)

สรุป

นางสาวชื่นจะเรียกให้นางชดช้อยรับผิดชดใช้ค่าซ่อมแซมแหวนได้ภายใน 6 เดือน นับแต่ วันที่นางชดช้อยส่งคืนแหวน

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2558

ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2010 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยค้ำประกัน ฯลฯ

คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ (คะแนนเต็มข้อละ 25 คะแนน)

ข้อ 1แดงกู้เงินเขียว 5 ล้านบาท แต่ไม่มีหลักฐานการกู้ยืม เขียวขอให้แดงพาผู้ค้ำประกันมาให้ แดงจึงไป หาม่วงให้มาค้ำประกัน โดยม่วงตกลงกับเขียวว่าหากแดงชําระหนี้ไม่ได้ ตนจะเป็นผู้ชําระหนี้แทน หลังจากนั้นได้ทําหลักฐานการค้ำประกันแต่ลงลายมือชื่อม่วงคนเดียวเท่านั้น ต่อมาอีก 2 เดือน แดงไปนําที่ดินของตนไปจํานองกับเขียวเพื่อเป็นหลักประกันเพิ่มอีก ในจํานวน 2 ล้านบาท แดงได้ชําระหนี้ดอกเบี้ยมาโดยตลอด เขียวสงสารแดงจึงปลดจํานองที่ดินของแตงเพื่อแดงจะได้ นําที่ดินไปทํากิจการอย่างอื่นได้ แต่เมื่อหนี้ถึงกําหนดชําระ แดงนําเงินที่ได้ไปลงทุนเพิ่มในที่ดินแปลงนั้น จนทําให้ไม่มีเงินมาชําระหนี้ ให้เขียว 5 ล้านบาท เขียวจึงใช้สิทธิไปบังคับม่วงให้ชําระหนี้แทน ม่วงต่อสู้ว่า สัญญาค้ำประกัน ไม่สมบูรณ์ เพราะเขียวและแดงมิได้ลงลายมือชื่อด้วย และหากต้องชําระก็ขอหักออกจากเงิน 2 ล้านบาทที่เขียวปลดจํานองให้แดง

อยากทราบว่า ข้อต่อสู้ของม่วงทั้ง 2 ข้อ รับฟังได้หรือไม่ เพราะเหตุใด จงอธิบาย พร้อมหลักกฎหมาย

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 680 “อันว่าค้ำประกันนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลภายนอกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้ค้ำประกัน ผูกพันตนต่อเจ้าหนี้คนหนึ่งเพื่อชําระหนี้ในเมื่อลูกหนี้ไม่ชําระหนี้นั้น

อนึ่งสัญญาค้ำประกันนั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ค้ำประกัน เป็นสําคัญ ท่านว่าจะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่”

มาตรา 686 “ลูกหนี้ผิดนัดลงเมื่อใด ท่านว่าเจ้าหนี้ชอบที่จะเรียกให้ผู้ค้ำประกันชําระหนี้ได้ แต่นั้น”

มาตรา 697 “ถ้าเพราะการกระทําอย่างใดอย่างหนึ่งของเจ้าหนี้เอง เป็นเหตุให้ผู้ค้ำประกัน ไม่อาจเข้ารับช่วงได้ทั้งหมดหรือแต่บางส่วนในสิทธิก็ดี จํานองก็ดี จํานําก็ดี และบุริมสิทธิอันได้ให้ไว้แก่เจ้าหนี้แต่ก่อน หรือในขณะทําสัญญาค้ำประกันเพื่อชําระหนี้นั้น ท่านว่าผู้ค้ำประกันย่อมหลุดพ้นจากความรับผิดเพียงเท่าที่ตน ต้องเสียหายเพราะการนั้น”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่ม่วงทําสัญญาค้ำประกันการชําระหนี้ของแดงกับเขียว โดยมีการ ลงลายมือชื่อม่วงเพียงคนเดียวนั้น สัญญาค้ำประกันย่อมมีผลสมบูรณ์ใช้บังคับคดีกันได้ตามมาตรา 680 วรรคสอง เพราะสัญญาค้ำประกันนั้น กฎหมายกําหนดให้ลงลายมือชื่อผู้ค้ำประกันเป็นสําคัญ ส่วนเจ้าหนี้และลูกหนี้

หาจําต้องลงลายมือชื่อในสัญญาค้ำประกันด้วยไม่ ดังนั้น เมื่อหนี้ถึงกําหนดชําระและปรากฏว่าแดงชําระหนี้ไม่ได้ เขียวเจ้าหนี้ย่อมฟ้องเรียกให้ม่วงผู้ค้ําประกันชําระหนี้แทนแดงได้ ตามมาตรา 686 ข้อต่อสู้ของม่วงที่ว่า สัญญาค้ำประกันไม่สมบูรณ์เพราะเขียวและแดงมิได้ลงลายมือชื่อด้วยนั้น จึงรับฟังไม่ได้

และตามมาตรา 697 ได้กําหนดไว้ว่า ถ้าเจ้าหนี้ได้กระทําการอย่างใดอย่างหนึ่งเป็นเหตุให้ ผู้ค้ำประกันไม่อาจเข้ารับช่วงได้ทั้งหมดหรือแต่บางส่วนในสิทธิ จํานอง จํานํา หรือบุริมสิทธิที่ได้ให้ไว้แก่เจ้าหนี้

ก่อนหรือขณะทําสัญญาค้ำประกันเพื่อชําระหนี้นั้น ผู้ค้ำประกันย่อมหลุดพ้นจากความรับผิดเพียงเท่าที่ตนต้อง เสียหายเพราะการกระทําของเจ้าหนี้นั้น ดังนั้น เมื่อปรากฏข้อเท็จจริงว่า การที่เขียวปลดจํานองที่ดินของแดงนั้น เป็นการปลดจํานองที่เกิดมีขึ้นหลังจากมีการค้ําประกันแล้ว ย่อมไม่ทําให้ผู้ค้ำประกันเสียหาย อันจะทําให้ ผู้ค้ำประกันหลุดพ้นจากความรับผิดในส่วนดังกล่าวตามมาตรา 697 แต่อย่างใด ข้อต่อสู้ของม่วงที่ว่า หากต้องชําระ ก็ขอหักออกจากเงิน 2 ล้านบาท ที่เขียวปลดจํานองให้แดง จึงรับฟังไม่ได้เช่นกัน

สรุป

ข้อต่อสู้ของม่วงทั้ง 2 ข้อ รับฟังไม่ได้

ข้อ 2. เหลืองจะรับจํานองที่ดินซึ่งมี น.ส.3 ก. ของฟ้าเพื่อเป็นประกันหนี้เงินกู้ของชมพูที่กู้เงินจากเหลืองไป 10 ล้านบาท อยากทราบว่า การจํานองนี้จะทําได้หรือไม่ อย่างไร จงอธิบาย พร้อมหลักกฎหมาย

ธงคําตอบ :

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 702 “อันว่าจํานองนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่งเรียกว่าผู้จํานอง เอาทรัพย์สินตราไว้ แก่บุคคลอีกคนหนึ่งเรียกว่าผู้รับจํานอง เป็นประกันการชําระหนี้ โดยไม่ส่งมอบทรัพย์สินนั้นให้แก่ผู้รับจํานอง

ผู้รับจํานองชอบที่จะได้รับชําระหนี้จากทรัพย์สินที่จํานองก่อนเจ้าหนี้สามัญ มิพักต้อง พิเคราะห์ว่ากรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินจะได้โอนไปยังบุคคลภายนอกแล้วหรือหาไม่”

มาตรา 703 “อันอสังหาริมทรัพย์นั้นอาจจํานองได้ไม่ว่าประเภทใด ๆ”

มาตรา 705 “การจํานองทรัพย์สินนั้น นอกจากผู้เป็นเจ้าของในขณะนั้นแล้ว ท่านว่าใครอื่น จะจํานองหาได้ไม่”

มาตรา 709 “บุคคลคนหนึ่งจะจํานองทรัพย์สินของตนไว้เพื่อประกันหนี้อันบุคคลอื่นจะต้อง ชําระก็ให้ทําได้”

มาตรา 714 “อันสัญญาจํานองนั้น ท่านว่าต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงาน เจ้าหน้าที่

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่ฟ้าได้นําที่ดินซึ่งมี น.ส.3 ก. ของตนไปจํานองประกันหนี้เงินกู้ของ ชมพูกับเหลืองนั้น การจํานองดังกล่าวถึงแม้จะเป็นที่ดินของฟ้า ซึ่งเป็นบุคคลอื่นที่มิใช่ลูกหนี้ การจํานองดังกล่าว ก็ย่อมกระทําได้ ตามมาตรา 702 มาตรา 703 และมาตรา 709

แต่อย่างไรก็ตาม บทบัญญัติมาตรา 714 ได้กําหนดเอาไว้ว่า การจํานองจะต้องทําเป็นหนังสือ และจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ด้วยจึงจะสมบูรณ์ ดังนั้น บุคคลที่จะนําทรัพย์สินมาจํานองได้ จะต้องเป็น ผู้มีกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินนั้นด้วย ตามมาตรา 705 เมื่อปรากฏข้อเท็จจริงว่า ที่ดินของฟ้าที่จะนํามาจํานองกับเหลือง เพื่อเป็นประกันหนี้เงินกู้ของชมพูนั้น เป็นที่ดินที่มีเพียง น.ส.3 ก. ซึ่งฟ้ามิได้มีกรรมสิทธิ์ที่จะสามารถนําไป จดทะเบียนตามมาตรา 714 ได้แต่อย่างใด ดังนั้น ฟ้าจะนําที่ดิน น.ส.3 ก. ของตนมาจํานองกับเหลืองมิได้

สรุป

เหลืองจะรับจํานองที่ดินซึ่งมี น.ส.3 ก. ของฟ้าไม่ได้ ตามหลักกฎหมายและเหตุผล ดังกล่าวข้างต้น

ข้อ 3. ดินนําสร้อยเพชรราคา 7 แสนบาท ส่งมอบให้น้ำเพื่อเป็นการจํานําในหนี้เงินกู้ 5 แสนบาทโดยมิได้ทําหลักฐานใด ๆ ทั้งสิ้น หลังจากนั้น 3 เดือน น้ำได้รับเชิญให้ไปงานคืนสู่เหย้าของโรงเรียน ที่น้ําเรียนหนังสือจบ น้ำอยากอวดเพื่อน ๆ ว่า บัดนี้ตนได้มีฐานะดีแล้ว จึงนําสร้อยเพชรดังกล่าว ใส่ไปในงานเลี้ยง ปรากฏว่าเกิดอุบัติเหตุในห้องครัวของงานเลี้ยง ทําให้เกิดไฟไหม้ แขกที่มาใน งานเลี้ยงวิ่งหนีกันอลหม่าน ทําให้สร้อยเพชรที่น้ำใส่มาตกหายในงานและหาไม่พบ ดินทราบข่าวจึงขอให้น้ำชดใช้ราคาสร้อยเพชร น้ําต่อสู้ว่า ความเสียหายที่เกิดขึ้นเพราะเป็นอุบัติเหตุ ตนไม่ต้องรับผิด ให้ตกเป็นพับแก่คู่กรณี

อยากทราบว่า ข้ออ้างของน้ำรับฟังได้หรือไม่ เพราะเหตุใด ยกหลักกฎหมายประกอบให้ชัดเจน

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 747 “อันว่าจํานํานั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่งเรียกว่าผู้จํานํา ส่งมอบสังหาริมทรัพย์ สิ่งหนึ่งให้แก่บุคคลอีกคนหนึ่งเรียกว่าผู้รับจํานํา เพื่อเป็นประกันการชําระหนี้”

มาตรา 760 “ถ้าผู้รับจํานําเอาทรัพย์สินซึ่งจํานําออกใช้เองหรือเอาไปให้บุคคลภายนอก ใช้สอยหรือเก็บรักษาโดยผู้จํานํามิได้ยินยอมด้วยไซร้ ท่านว่าผู้รับจํานําจะต้องรับผิดเพื่อที่ทรัพย์สินจํานํานั้นสูญหาย หรือบุบสลายไปอย่างใด ๆ แม้ทั้งเป็นเพราะเหตุสุดวิสัย เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าถึงอย่างไร ๆ ก็คงจะต้องสูญหาย หรือบุบสลายอยู่นั้นเอง”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ ข้ออ้างของน้ำรับฟังได้หรือไม่ เห็นว่า ตามกฎหมาย ในเรื่องสัญญาจํานํานั้น หากผู้รับจํานําเอาทรัพย์สินซึ่งจํานําออกใช้เองแล้วทรัพย์สินนั้นได้สูญหายไป ผู้รับจํานําจะต้องรับผิด แม้ความสูญหาย จะเกิดเพราะเหตุสุดวิสัยก็ตาม เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าถึงอย่างไร ๆ ทรัพย์สินนั้นก็คงจะต้องสูญหายอยู่นั่นเอง (มาตรา 760)

ตามข้อเท็จจริง การที่ดินนําสร้อยเพชรส่งมอบให้น้ำเพื่อเป็นการจํานําในหนี้เงินกู้ 5 แสนบาท นั้น สัญญาจํานําย่อมเกิดขึ้นแล้วตามมาตรา 747 เพราะการส่งมอบสังหาริมทรัพย์ย่อมถือเป็นความสมบูรณ์ ของสัญญาจํานําโดยมิต้องมีหลักฐานแต่อย่างใด

เมื่อปรากฏข้อเท็จจริงว่า น้ำได้นําสร้อยเพชรดังกล่าวใส่ไปในงานเลี้ยง และปรากฏว่าได้เกิด อุบัติเหตุในห้องครัวของงานเลี้ยงทําให้เกิดไฟไหม้ จนทําให้สร้อยเพชรที่น้ำใส่มาตกหายในงานและหาไม่พบ ดังนี้ ถือเป็นกรณีที่ผู้รับจํานําเอาทรัพย์สินที่จํานําออกใช้เอง และทรัพย์สินนั้นได้สูญหายไป น้ำจึงต้องรับผิด ในความสูญหายที่เกิดขึ้น แม้ว่าเหตุไฟไหม้จะเป็นเหตุสุดวิสัยก็ตาม ตามมาตรา 760 ดังนั้น ข้ออ้างของน้ำที่ว่า ความเสียหายที่เกิดขึ้นเป็นเพราะอุบัติเหตุ ตนไม่ต้องรับผิด ให้ตกเป็นพับแก่คู่กรณี จึงรับฟังไม่ได้

สรุป

ข้ออ้างของน้ำรับฟังไม่ได้ และน้ำต้องชดใช้ราคาสร้อยเพชรให้แก่ดิน

การสอบไล่ภาค 2 ปีการศึกษา 2558

ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2010 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยค้ําประกัน ฯลฯ

คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ (คะแนนเต็มข้อละ 25 คะแนน)

ข้อ 1. นายแดงเป็นหนี้นายกรุงเทพ 5 ล้านบาท มีหลักฐานถูกต้อง และนายแดงได้นําโฉนดที่ดินของตนมามอบให้นายกรุงเทพเพื่อเป็นประกันการชําระหนี้ แต่นายกรุงเทพขอให้นายแดงหาผู้ค้ำประกันมาให้ด้วย นายแดงจึงขอให้นายเหลืองและนายม่วงทั้ง 2 คน มาเป็นผู้ค้ำประกันโดยการให้ไปตกลงกับนายกรุงเทพ รวมทั้งมีการทําหลักฐานการค้ำประกัน แต่ในวันทําสัญญานายเหลืองติดราชการไป ต่างประเทศจึงมิได้ลงลายมือชื่อ เมื่อหนี้ถึงกําหนดชําระนายแดงชําระหนี้ไม่ได้ นายกรุงเทพได้ส่ง จดหมายไปยังนายเหลืองและนายม่วงให้ชําระหนี้แทนภายในระยะเวลา 15 วัน นับแต่วันที่ลูกหนี้ ผิดนัด ปรากฏว่านายนายม่วงได้ขอให้นายกรุงเทพเรียกการชําระหนี้จากนายนายเหลืองก่อน หากไม่ได้ขอให้บังคับการชําระหนี้จากที่ดินที่นายแดงนําโฉนดมามอบให้นายกรุงเทพ

ดังนี้อยากทราบว่า นายกรุงเทพจะฟ้องร้องบังคับให้ทั้งนายเหลืองและนายม่วงชําระหนี้ได้หรือไม่และจะไปบังคับการชําระหนี้จากโฉนดที่ดินตามที่นายม่วงกล่าวอ้างได้หรือไม่ เพราะเหตุใด จงอธิบาย

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 680 “อันว่าค้ำประกันนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลภายนอกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้ค้ำประกัน ผูกพันตนต่อเจ้าหนี้คนหนึ่งเพื่อชําระหนี้ในเมื่อลูกหนี้ไม่ชําระหนี้นั้น

อนึ่งสัญญาค้ำประกันนั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ค้ำประกัน เป็นสําคัญ ท่านว่าจะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่”

มาตรา 681 วรรคหนึ่ง “อันค้ำประกันนั้นจะมีได้แต่เฉพาะเพื่อหนี้อันสมบูรณ์”

มาตรา 686 “ลูกหนี้ผิดนัดลงเมื่อใด ท่านว่าเจ้าหนี้ชอบที่จะเรียกให้ผู้ค้ำประกันชําระหนี้ได้ แต่นั้น”

มาตรา 690 “ถ้าเจ้าหนี้มีทรัพย์ของลูกหนี้ยึดถือไว้เป็นประกันไซร้ เมื่อผู้ค้ำประกันร้องขอ ท่านว่าเจ้าหนี้จะต้องให้ชําระหนี้เอาจากทรัพย์ซึ่งเป็นประกันนั้นก่อน”

มาตรา 714 “อันสัญญาจํานองนั้น ท่านว่าต้องทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงาน เจ้าหน้าที่”

วินิจฉัย

ในกรณีที่การกู้เงินและการค้ำประกันนั้นได้กระทําถูกต้องตามกฎหมาย และมีหลักฐานใน การฟ้องร้องบังคับคดี หากลูกหนี้ผิดนัดชําระหนี้ ย่อมก่อให้เกิดสิทธิแก่เจ้าหนี้ในการบังคับการชําระหนี้เอาจากลูกหนี้ และผู้ค้ําประกันได้ตามมาตรา 680 และมาตรา 686 และในส่วนของผู้ค้ำประกันอาจจะบ่ายเบี่ยงขอให้เจ้าหนี้ บังคับเอาจากลูกหนี้ก่อนได้ตามมาตรา 690 คือ เมื่อเจ้าหนี้มีทรัพย์ของลูกหนี้ยึดไว้เป็นประกัน และการประกันนั้น ได้กระทําถูกต้องตามกฎหมาย เช่น ในกรณีทรัพย์ที่ยึดถือเป็นประกันไว้เป็นที่ดิน (กรณีจํานอง) ก็จะต้องมีการทําเป็น หนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ตามมาตรา 714 ด้วย

กรณีตามอุทาหรณ์ นายกรุงเทพจะฟ้องร้องบังคับให้นายเหลืองและนายม่วงชําระหนี้ได้ หรือไม่ และจะไปบังคับการชําระหนี้จากโฉนดที่ดินตามที่นายม่วงกล่าวอ้างได้หรือไม่ แยกพิจารณาได้ดังนี้

กรณีของนายเหลือง แม้การที่นายแดงเป็นหนี้นายกรุงเทพ 5 ล้านบาท มีหลักฐานถูกต้อง ตามมาตรา 681 วรรคหนึ่ง แต่การที่นายเหลืองได้ตกลงเป็นผู้ค้ำประกันหนี้รายนี้นั้น นายเหลืองไม่ได้ลงลายมือชื่อ ในสัญญาค้ำประกันแต่อย่างใด ดังนั้น นายกรุงเทพจะฟ้องร้องบังคับให้นายเหลืองชําระหนี้ในฐานะผู้ค้ำประกัน ไม่ได้ตามมาตรา 680 วรรคสอง

กรณีของนายม่วง เมื่อนายม่วงได้ตกลงเป็นผู้ค้ําประกันหนี้รายนี้และนายม่วงได้ลงลายมือชื่อ ในสัญญาค้ำประกัน ดังนั้นสัญญาการเป็นผู้ค้ำประกันของนายม่วงจึงสมบูรณ์และสามารถใช้ฟ้องร้องบังคับกันได้ ตามมาตรา 680 เมื่อหนี้ถึงกําหนดชําระนายแดงลูกหนี้ชําระหนี้ไม่ได้ และนายกรุงเทพได้มีการบอกกล่าวให้นายม่วง ผู้ค้ำประกันชําระหนี้ถูกต้องตามมาตรา 686 แล้ว แต่นายม่วงยังไม่ชําระหนี้ นายกรุงเทพย่อมสามารถฟ้องร้อง บังคับให้นายม่วงชําระหนี้ไม่ได้

กรณีของโฉนดที่ดิน การที่นายแดงได้นําโฉนดที่ดินของตนมอบให้นายกรุงเทพยึดถือไว้เป็น ประกันโดยมิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่นั้น ไม่ถือว่าเป็นการจํานองตามมาตรา 714 จึงไม่เข้าหลักเกณฑ์ของมาตรา 690 ที่ว่า “ถ้าเจ้าหนี้มีทรัพย์ของลูกหนี้ยึดถือไว้เป็นประกัน” ดังนั้นนายม่วงจะ ขอให้นายกรุงเทพบังคับการชําระหนี้จากที่ดินที่นายแดงนําโฉนดมามอบให้นายกรุงเทพไม่ได้

สรุป

นายกรุงเทพจะฟ้องบังคับให้นายเหลืองชําระหนี้ไม่ได้ แต่สามารถฟ้องบังคับนายม่วง ให้ชําระหนี้ได้ และนายกรุงเทพจะไปบังคับการชําระหนี้จากโฉนดที่ดินที่นายม่วงกล่าวอ้างไม่ได้

ข้อ 2. จงอธิบายถึงการบังคับจํานองตามที่กฎหมายใหม่ได้บัญญัติไว้ พร้อมยกตัวอย่างประกอบ

ธงคําตอบ

ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (กฎหมายเก่า) การบังคับจํานองมีได้ 2 กรณี คือ

1 การบังคับจํานองโดยผู้รับจํานองจะฟ้องคดีต่อศาล เพื่อให้ศาลพิพากษาสั่งให้ยึด ทรัพย์สินซึ่งจํานองและให้ขายทอดตลาด (มาตรา 728)

2 การบังคับจํานองโดยผู้รับจํานองจะฟ้องคดีต่อศาลเพื่อเรียกเอาทรัพย์จํานองหลุด(มาตรา 729)

แต่ในปัจจุบันได้มีการแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (ฉบับที่ 20) พ.ศ. 2557 เกี่ยวกับการบังคับจํานองโดยการเพิ่มมาตรา 729/1 และให้มีผลใช้บังคับตั้งแต่วันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2558 เป็นต้นไป

ซึ่งตามกฎหมายใหม่ตามมาตรา 729/1 นั้น กฎหมายได้บัญญัติให้สิทธิแก่ผู้จํานองมีหนังสือแจ้ง ไปยังผู้รับจํานองเพื่อให้ผู้รับจํานองเอาทรัพย์สินของตนเองที่จํานองไว้นั้นออกขายทอดตลาดได้เลยโดยไม่ต้อง ฟ้องศาล หากทรัพย์สินที่จํานองนั้นไม่มีการจํานองรายอื่น (ไม่มีการจํานองซ้อน) หรือบุริมสิทธิอื่นอันได้จดทะเบียนไว้ เหนือทรัพย์สินอันเดียวกันนี้ และผู้รับจํานองต้องดําเนินการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานองภายในเวลา 1 ปีนับแต่ วันที่ได้รับหนังสือแจ้งนั้น

ถ้าผู้รับจํานองไม่ได้ดําเนินการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่จํานองภายในระยะเวลา 1 ปีดังกล่าว ผู้จํานองย่อมหลุดพ้นจากความรับผิดในดอกเบี้ยและค่าสินไหมทดแทนซึ่งลูกหนี้ค้างชําระตลอดจนค่าภาระติดพัน อันเป็นอุปกรณ์แห่งหนี้รายนั้นที่เกิดขึ้นภายหลังวันที่พ้นกําหนดเวลาดังกล่าว ได้ปราการ

ตัวอย่าง นาย ก. ได้นําที่ดินซึ่งมีราคา 2 ล้านบาท จํานองไว้กับนาย ข. เป็นเงิน 1 ล้านบาท โดยไม่มีการนําที่ดินแปลงดังกล่าวไปจํานองกับเจ้าหนี้รายอื่นอีก ดังนี้หากนาย ก. คิดว่าตนไม่มีเงินจะไถ่ที่ดินแปลงนี้ คืนจากนาย ข. แน่นอน แต่ต้องการจะจํากัดไม่ให้ดอกเบี้ยและค่าใช้จ่ายอื่น ๆ เพิ่มขึ้น นาย ก. ย่อมสามารถใช้ สิทธิตามกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 729/1 ที่แก้ไขเพิ่มเติมใหม่นี้ได้ โดยการมีหนังสือแจ้งไปยังนาย ข. ผู้รับ จํานองให้นําที่ดินแปลงดังกล่าวออกขายทอดตลาดได้เลย

ถ้านาย ข. ผู้นับจํานองไม่ดําเนินการขายทอดตลาดที่ดินแปลงดังกล่าวภายในเวลา 1 ปี นับแต่ วันที่ได้รับหนังสือแจ้งนั้น นาย ข. จะเรียกร้องให้นาย ก. ผู้จํานองรับผิดในดอกเบี้ยและค่าใช้จ่ายอื่น ๆ ที่เกิดขึ้น ภายหลังวันที่พ้นกําหนด 1 ปีนั้นไม่ได้

ข้อ 3. ฉุยเช่าซื้อรถยนต์ยังผ่อนชําระไม่หมดกับฉลุย ต่อมาฉุยได้นํารถยนต์คันดังกล่าวไปจํานํากับฉัน โดยฉลุยมิได้ยินยอมด้วย เมื่อฉลุยทราบเรื่อง ฉลุยจะไปตามเอารถยนต์คืนจากฉันได้หรือไม่ การจํานํา ผูกพันฉลุยผู้ให้เช่าซื้อหรือไม่ อย่างไร กรณีหนึ่ง

อีกกรณีหนึ่ง ก. นําตู้เย็นอย่างดีที่ส่งมาจากเมืองนอก ฝากให้ ข. ซึ่งเป็นร้ายขายตู้เย็นอยู่แล้วโดย ฝากขาย ข. ได้นําตู้เย็นที่ ก. ฝากไว้ไปจํานํา ดังนี้ให้ท่านวินิจฉัยว่า ผู้รับจํานํารับจํานําไว้โดยสุจริต ก. เจ้าของตู้เย็นมีสิทธิติดตามเอาตู้เย็นคืนได้หรือไม่ ต้องเสียค่าไถ่หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 572 “อันว่าเช่าซื้อนั้น คือสัญญาซึ่งเจ้าของเอาทรัพย์สินออกให้เช่า และให้คํามั่นว่า จะขายทรัพย์สินนั้นหรือว่าจะให้ทรัพย์สินนั้นตกเป็นสิทธิแก่ผู้เช่า โดยเงื่อนไขที่ผู้เช่าได้ใช้เงินเป็นจํานวนเท่านั้น เท่านี้คราว

สัญญาเช่าซื้อนั้นถ้าไม่ทําเป็นหนังสือ ท่านว่าเป็นโมฆะ”

มาตรา 747 “อันว่าจํานํานั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่งเรียกว่า ผู้จํานําส่งมอบสังหาริมทรัพย์ สิ่งหนึ่งให้แก่บุคคลอีกคนหนึ่ง เรียกว่า ผู้รับจํานํา เพื่อเป็นประกันการชําระหนี้”

มาตรา 820 “ตัวการย่อมมีความผูกพันต่อบุคคลภายนอกในกิจการทั้งหลายอันตัวแทน หรือตัวแทนช่วงได้ทําไปภายในขอบอํานาจแห่งฐานตัวแทน”

มาตรา 821 “บุคคลผู้ใดเชิดบุคคลอีกคนหนึ่งออกแสดงเป็นตัวแทนของตนก็ดี รู้แล้วย่อมให้ บุคคลอีกคนหนึ่งเชิดตัวเขาเองออกแสดงเป็นตัวแทนของตนก็ดี ท่านว่าบุคคลผู้นั้นจะต้องรับผิดต่อบุคคลภายนอก ผู้สุจริตเสมือนว่าบุคคลอีกคนหนึ่งนั้นเป็นตัวแทนของตน”

มาตรา 1336 “ภายในบังคับแห่งกฎหมาย เจ้าของทรัพย์สินมีสิทธิใช้สอยและจําหน่ายทรัพย์สิน ของตนและได้ซึ่งดอกผลแห่งทรัพย์สินนั้น กับทั้งมีสิทธิติดตามและเอาคืนซึ่งทรัพย์สินของตนจากบุคคลผู้ไม่มีสิทธิ จะยึดถือไว้ และมีสิทธิขัดขวางมิให้ผู้อื่นสอดเข้าเกี่ยวข้องกับทรัพย์สินนั้นโดยมิชอบด้วยกฎหมาย”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ แยกวินิจฉัยได้ดังนี้

กรณีแรก การที่ฉุยได้เช่าซื้อรถยนต์กับฉลุยโดยยังผ่อนชําระค่าเช่าซื้อไม่หมดนั้น ตามมาตรา 572 ฉุยผู้เช่าซื้อย่อมได้ไปเพียงสิทธิครอบครองเท่านั้น เพราะกรรมสิทธิ์ยังไม่โอนยังเป็นของฉลุยผู้ให้เช่าซื้อ ดังนั้น การที่ฉุยได้นํารถยนต์ที่เช่าซื้อไปจํานํากับฉุนโดยฉลุยมิได้ยินยอมด้วย ฉลุยจึงสามารถติดตามเอารถยนต์คืนได้ในฐานะ เจ้าของที่แท้จริงตามมาตรา 1336 โดยไม่ต้องเสียค่าไถ่ เพราะการจํานํานั้นไม่ผูกพันฉลุยผู้ให้เช่าซื้อแต่อย่างใด

กรณีที่ 2 การที่ ก. ได้นําตู้เย็นไปฝากให้ ข. ขายนั้น ถือว่า ก. ได้เชิดให้ ข. เป็นตัวแทนของตน เพราะเป็นการปล่อยให้ ข. แสดงตนว่าเป็นเจ้าของตู้เย็นนั้น เสมือนว่า ข. เป็นตัวแทนของตนตามมาตรา 821 ดังนั้น เมื่อ ข. นําตู้เย็นไปจํานํา ก. ผู้เป็นเจ้าของที่แท้จริงสามารถติดตามเอาตู้เย็นคืนได้ตามมาตรา 1336 แต่ ก. จะต้อง เสียค่าไถ่ เพราะเมื่อผู้รับจํานําได้รับจํานําไว้โดยสุจริต ก. จึงต้องรับผิดต่อผู้รับจํานําซึ่งเป็นบุคคลภายนอก เสมือนว่า ก. เป็นตัวการจึงต้องมีความผูกพันต่อบุคคลภายนอกในการกระทําของ ข. ตัวแทน ตามมาตรา 820 ประกอบ มาตรา 821

สรุป

กรณีแรก ฉลุยตามเอารถคืนจากฉันได้ เพราะการจํานําไม่ผูกพันฉลุยผู้ให้เช่าซื้อ

กรณีที่ 2 ก. เจ้าของตู้เย็นสามารถติดตามเอาตู้เย็นคืนได้แต่ต้องเสียค่าไถ่

การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2558

ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2010 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยค้ำประกัน ฯลฯ

คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ (คะแนนเต็มข้อละ 25 คะแนน)

ข้อ 1. นายแสนหลอกนายพันว่าแหวนที่นายแสนนํามาขายเป็นแหวนเพชรแท้ นายพันหลงเชื่อเพราะเห็นว่านายแสนเป็นเจ้าของร้านเพชรจึงตกลงซื้อแหวนวงนี้ในราคา 300,000 บาท แต่ขอชําระราคาใน อีก 15 วัน นายแสนตกลงแต่ขอให้นายพันหาคนมาค้ำประกัน นายพันนําแหวนไปให้นายหมื่นดู และขอให้ช่วยเป็นผู้ค้ำประกันให้ นายหมื่นเห็นแหวนทราบทันทีว่านายแสนหลอกขายเพชรปลอม ให้นายพันแต่ยอมลงลายมือชื่อฝ่ายเดียวในสัญญาค้ำประกันมอบให้นายแสนเก็บไว้ ปรากฏว่าเมื่อ ครบกําหนด 15 วัน นายพันไม่ยอมชําระราคาอ้างว่าแหวนเพชรเป็นของปลอม ดังนี้ นายแสนจะเรียกให้นายหมื่นรับผิดในฐานะผู้ค้ำประกันได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 680 “อันว่าค้ำประกันนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลภายนอกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้ค้ำประกัน ผูกพันตนต่อเจ้าหนี้คนหนึ่งเพื่อชําระหนี้ในเมื่อลูกหนี้ไม่ชําระหนี้นั้น

อนึ่งสัญญาค้ำประกันนั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ค้ำประกัน เป็นสําคัญ ท่านว่าจะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่”

มาตรา 681 “อันค้ำประกันนั้นจะมีได้แต่เฉพาะเพื่อหนี้อันสมบูรณ์ หนี้ในอนาคตหรือหนี้มีเงื่อนไข จะประกันไว้เพื่อเหตุการณ์ซึ่งหนี้นั้นอาจเป็นผลได้จริงก็ประกันได้

หนี้อันเกิดแต่สัญญาซึ่งไม่ผูกพันลูกหนี้เพราะทําด้วยความสําคัญผิด หรือเพราะเป็น ผู้ไร้ความสามารถนั้น ก็อาจจะมีประกันอย่างสมบูรณ์ได้ ถ้าหากว่าผู้ค้ำประกันรู้เหตุสําคัญผิดหรือไร้ความสามารถนั้น ในขณะที่เข้าทําสัญญาผูกพันตน”

วินิจฉัย

ตามอุทาหรณ์ การที่นายแสนใช้กลฉ้อฉลหลอกขายแหวนให้แก่นายพัน และต่อมานายพันได้ บอกล้างนิติกรรมที่เป็นโมฆยะเนื่องจากกลฉ้อฉลดังกล่าวแล้ว ทําให้หนี้ที่เกิดจากสัญญาซื้อขายแหวนเป็นโมฆะ เป็นหนี้ที่ไม่สมบูรณ์ตามมาตรา 681 วรรคแรก และหนี้ที่เกิดขึ้นจึงไม่มีผลผูกพันนายพันซึ่งเป็นลูกหนี้

และหนี้อันเกิดจากสัญญาซึ่งไม่ผูกพันลูกหนี้ แต่อาจมีประกันที่สมบูรณ์ได้และผู้ค้ำประกันจะต้อง รับผิดตามมาตรา 681 วรรคสามนั้น จะต้องเป็นหนี้ที่เกิดจากลูกหนี้ได้ทําเพราะความสําคัญผิด หรือเพราะเป็นผู้ไร้ ความสามารถ และผู้ค้ำประกันได้รู้เหตุสําคัญผิดหรือไร้ความสามารถนั้นในขณะที่เข้าทําสัญญาผูกพันตนด้วย แต่เมื่อ ข้อเท็จจริงปรากฏว่าหนี้อันเกิดจากสัญญาซึ่งไม่ผูกพันนายพันลูกหนี้ดังกล่าวนั้นได้เกิดขึ้นเพราะกลฉ้อฉล จึงไม่เข้า ข้อยกเว้นที่จะทําให้นายหมื่นผู้ค้ำประกันต้องรับผิด แม้ว่าสัญญาค้ำประกันนั้นจะมีหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อ นายหมื่นเป็นผู้ค้ำประกันตามมาตรา 680 วรรคสอง และนายหมื่นจะได้รู้เหตุกลฉ้อฉลในขณะเข้าทําสัญญาค้ำประกันก็ตาม ดังนั้น เมื่อนายพันไม่ยอมชําระราคาแหวน นายแสนจะเรียกให้นายหมื่นรับผิดในฐานะผู้ค้ำประกันไม่ได้

สรุป

นายแสนจะเรียกให้นายหมื่นรับผิดในฐานะผู้ค้ำประกันไม่ได้

ข้อ 2. นายกิ่งเป็นสามีของนางลิง ก่อนแต่งงานนางลิงเป็นผู้ใหญ่บ้านเจ้าของที่ดินติดแม่น้ำที่ลูกบ้านทั้งหลายทราบดี ที่ดินแปลงนี้เป็นที่ดินมีโฉนด ต่อมานางลิงได้เก็บโฉนดที่ดินพร้อมใบมอบอํานาจ ที่เซ็นชื่อตนไว้ลอย ๆ ในตู้เซฟ จากนั้นนายกิ่งสามีได้ไปติดพันกับนางตริ่งสาวสวยญาตินางลิง เนื่องจากนายกิ่งได้ทุ่มเทเงินมากมายไปกับนางตริ่ง นายกิ่งจึงไปกู้นายจิงชาวบ้านที่อยู่ในหมู่บ้าน ดังกล่าวเป็นเงิน 50,000 บาท โดยไม่ทําเป็นหนังสือและได้มีโฉนดที่ดินของนางลิงพร้อมด้วย ใบมอบอํานาจของนางลิงไปจํานองประกันหนี้ไว้ ดังนี้ การจํานองมีผลประการใด การจํานองนี้นางลิง ยกเป็นข้อต่อสู้ได้หรือไม่

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 5 “ในการใช้สิทธิแห่งตนก็ดี ในการชําระหนี้ก็ดี บุคคลทุกคนต้องกระทําโดยสุจริต”

มาตรา 702 “อันว่าจํานองนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่งเรียกว่าผู้จํานอง เอาทรัพย์สินตราไว้ แก่บุคคลอีกคนหนึ่งเรียกว่าผู้รับจํานอง เป็นประกันการชําระหนี้ โดยไม่ส่งมอบทรัพย์สินนั้นให้แก่ผู้รับจํานอง

ผู้รับจํานองชอบที่จะได้รับชําระหนี้จากทรัพย์สินที่จํานองก่อนเจ้าหนี้สามัญ มิพักต้องพิเคราะห์ ว่ากรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินจะได้โอนไปยังบุคคลภายนอกแล้วหรือหาไม่”

มาตรา 705 “การจํานองทรัพย์สินนั้น นอกจากผู้เป็นเจ้าของในขณะนั้นแล้ว ท่านว่าใครอื่น จะจํานองหาได้ไม่”

วินิจฉัย

โดยหลักแล้วในการเอาทรัพย์สินไปจํานองเพื่อเป็นประกันการชําระหนี้นั้น บุคคลที่จะเอาทรัพย์สินจํานองได้จะต้องเป็นเจ้าของทรัพย์สินเท่านั้น บุคคลอื่นซึ่งมิใช่เจ้าของไม่มีสิทธิที่จะจํานอง (มาตรา 702 ประกอบมาตรา 705)

ตามอุทาหรณ์ เมื่อที่ดินเป็นของนางลิง นายกิ่งย่อมไม่สามารถที่จะเอาที่ดินแปลงนั้นไปจํานอง เพื่อประกันหนี้กับนายจิง (ตามมาตรา 705) แต่เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า นางลิงได้เซ็นชื่อไว้ในใบมอบอํานาจลอย ๆ ย่อมถือว่าเป็นการกระทําโดยประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงของนางลิง เมื่อนายกิ่งได้เอาโฉนดที่ดินของนางลิง พร้อมด้วยใบมอบอํานาจดังกล่าวของนางลิงไปจํานองเพื่อประกันหนี้ที่นายกิ่งกู้ยืมเงินจากนายจิง ซึ่งในทางปฏิบัติ ย่อมทําให้นายจิงมีเหตุอันสมควรเชื่อได้ว่านายกิ่งได้รับมอบอํานาจจากนางลิงจริง ดังนี้ถ้านายจิงบุคคลภายนอกสุจริต สัญญาจํานองย่อมมีผลสมบูรณ์ตามหลักการของการจํานองทั่ว ๆ ไป โดยให้ถือเสมือนว่านางลิงได้เชิดให้นายกิ่ง เป็นตัวแทนของตน

แต่อย่างไรก็ดี ในกรณีนี้นั้น ตามอุทาหรณ์จะเห็นได้ว่า นายจิงผู้รับจํานองได้ทราบดีว่าที่ดินที่ ติดแม่น้ำที่นายกิ่งเอามาจํานองนั้นเป็นที่ดินของใคร เมื่อนายจึงได้รับจํานองไว้ย่อมถือได้ว่าเป็นการใช้สิทธิโดย ไม่สุจริต ทั้งนี้เพราะได้รับจํานองไว้ทั้ง ๆ ที่รู้ว่านายกิ่งไม่ใช่เจ้าของที่ดินดังกล่าว ดังนั้น กรณีนี้ถือว่าการ จํานองระหว่างนายกิ่งกับนายจิงมีผลเป็นโมฆะ เพราะเป็นการใช้สิทธิโดยไม่สุจริต (ตามมาตรา 5) นางลิงยกเป็น ข้อต่อสู้ได้

สรุป

การจํานองมีผลเป็นโมฆะ นางลิงยกเป็นข้อต่อสู้ได้

ข้อ 3. แดงเป็นหนี้ดํา 100,000 บาท แดงจํานํานาฬิกาของตน 1 เรือนเป็นประกัน ครั้นหนี้ถึงกําหนดชําระแดงไม่ชําระ ดําปล่อยปละละเลยจนหนี้รายนี้ขาดอายุความ ดําจึงมาเรียกให้แดงชําระหนี้ แดงยก อายุความขึ้นต่อสู้ ดังนี้ ให้ท่านวินิจฉัยว่า

(ก) ดําสามารถบังคับชําระหนี้จากนาฬิกาโดยการบังคับจํานําได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

(ข) ดําจะได้รับชําระหนี้เป็นจํานวนเท่าไร หากในขณะนั้นนาฬิการาคา 80,000 บาท

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 193/9 “สิทธิเรียกร้องใด ๆ ถ้ามิได้ใช้บังคับภายในระยะเวลาที่กฎหมายกําหนด สิทธิ เรียกร้องนั้นเป็นอันขาดอายุความ”

มาตรา 193/10 “สิทธิเรียกร้องที่ขาดอายุความ ลูกหนี้มีสิทธิที่จะปฏิเสธการชําระหนี้ตาม สิทธิเรียกร้องนั้นได้”

มาตรา 193/27 “ผู้รับจํานอง ผู้รับจํานํา ผู้ทรงสิทธิยึดหน่วง หรือผู้ทรงบุริมสิทธิเหนือทรัพย์สิน ของลูกหนี้อันตนได้ยึดถือไว้ ยังคงมีสิทธิบังคับชําระหนี้จากทรัพย์สินที่จํานอง จํานํา หรือที่ได้ยึดถือไว้ แม้ว่าสิทธิ เรียกร้องส่วนที่เป็นประธานจะขาดอายุความแล้วก็ตาม แต่จะใช้สิทธินั้นบังคับให้ชําระดอกเบี้ยที่ค้างย้อนหลัง เกินห้าปีขึ้นไปไม่ได้”

มาตรา 767 “เมื่อบังคับจํานําได้เงินจํานวนสุทธิเท่าใด ท่านว่าผู้รับจํานําต้องจัดสรรชําระหนี้ และอุปกรณ์เพื่อให้เสร็จสิ้นไป และถ้ายังมีเงินเหลือก็ต้องส่งคืนให้แก่ผู้จํานํา หรือแก่บุคคลผู้ควรจะได้เงินนั้น

ถ้าได้เงินน้อยกว่าจํานวนค้างชําระ ท่านว่าลูกหนี้ก็ยังคงต้องรับใช้ในส่วนที่ขาดอยู่นั้น”

มาตรา 769 “อันจํานําย่อมระงับสิ้นไป

(1) เมื่อหนี้ซึ่งจํานําเป็นประกันอยู่นั้นระงับสิ้นไปเพราะเหตุประการอื่นมิใช่เพราะอายุความ

วินิจฉัย

ตามอุทาหรณ์ การที่แดงเป็นหนี้ดํา 100,000 บาท โดยแดงได้จํานํานาฬิกาของตน 1 เรือน เป็นประกัน ครั้นหนี้ถึงกําหนดชําระ แดงไม่ชําระ และดําปล่อยปละละเลยจนหนี้รายนี้ขาดอายุความนั้น เมื่อดํา มาเรียกให้แดงชําระหนี้ แดงลูกหนี้ย่อมมีสิทธิยกอายุความขึ้นต่อสู้เพื่อปฏิเสธการชําระหนี้นั้นได้ตามมาตรา 193/9 ประกอบมาตรา 193/10

แต่อย่างไรก็ตาม แม้หนี้ซึ่งจํานําเป็นประกันอยู่นั้นจะขาดอายุความแล้วก็ตาม ก็ไม่ทําให้การจํานําระงับสิ้นไปตามมาตรา 769 (1) ดังนั้นดําผู้รับจํานําจึงยังคงมีสิทธิบังคับชําระหนี้จากทรัพย์สินที่จํานําคือ นาฬิกาที่แดงได้จํานําไว้ได้ แม้ว่าสิทธิเรียกร้องส่วนที่เป็นหนี้ประธานจะขาดอายุความแล้วก็ตาม (ตามมาตรา 193/27) แต่ดําจะได้รับชําระหนี้เพียง 80,000 บาท ตามราคาของนาฬิกาเท่านั้น ส่วนที่เหลืออีก 20,000 บาท แม้มาตรา 767 วรรคสอง จะกําหนดให้ลูกหนี้ยังคงต้องรับผิดชดใช้ให้แก่เจ้าหนี้ก็ตาม แต่กรณีนี้ถือว่าสิทธิเรียกร้องในจํานวนเงิน 20,000 บาทนั้น ขาดอายุความแล้ว และแดงลูกหนี้ได้ยกอายุความขึ้นต่อสู้เพื่อปฏิเสธไม่ชําระหนี้แล้วด้วย

สรุป

(ก) ดําสามารถบังคับชําระหนี้จากนาฬิกาโดยการบังคับจํานําได้

(ข) ดําจะได้รับชําระหนี้เป็นเงินเพียง 80,000 บาท ตามราคาทรัพย์สินที่นํามาประกันไว้ เท่านั้น

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2557

ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2010กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยค้ำประกัน ฯลฯ

คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ (คะแนนเต็มข้อละ 25 คะแนน)

ข้อ 1 เด็กหญิงแสนอายุ 15 ปี กู้เงินนายพัน 30,000 บาท เพื่อไปซื้อคอมพิวเตอร์ และไม่มีการทําหลักฐานการกู้ยืม นายพันกลัวว่าจะเรียกเงินคืนจากเด็กหญิงแสนไม่ได้ จึงให้นายหมื่นพี่ชายอายุ 22 ปีของ เด็กหญิงแสนที่มาด้วยทําสัญญาพร้อมทั้งลงลายมือชื่อเป็นผู้ค้ำประกันในหนี้เงินกู้ดังกล่าว แต่ไม่มี การลงลายมือชื่อเด็กหญิงแสนกับนายพันในสัญญาค้ำประกัน ต่อมาหนี้ถึงกําหนดชําระนายพันเรียก ให้เด็กหญิงแสนและนายหมื่นชําระหนี้ นางสร้อยมารดาของเด็กหญิงแสนทราบเรื่องจึงบอกล้าง นิติกรรมการกู้ยืมดังกล่าว นายหมื่นจึงปฏิเสธไม่ชําระหนี้อ้างว่าสัญญากู้และสัญญาค้ำประกันไม่สมบูรณ์ ดังนี้ข้ออ้างของนายหมื่นฟังขึ้นหรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 680 “อันว่าค้ำประกันนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลภายนอกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้ค้ำประกัน ผูกพันตนต่อเจ้าหนี้คนหนึ่งเพื่อชําระหนี้ในเมื่อลูกหนี้ไม่ชําระหนี้นั้น

อนึ่งสัญญาค้ำประกันนั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ค้ำประกัน เป็นสําคัญ ท่านว่าจะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่”

มาตรา 681 “อันค้ำประกันนั้นจะมีได้แต่เฉพาะเพื่อหนี้อันสมบูรณ์ หนี้ในอนาคตหรือหนี้มีเงื่อนไข จะประกันไว้เพื่อเหตุการณ์ซึ่งหนี้นั้นอาจเป็นผลได้จริงก็ประกันได้

หนี้อันเกิดแต่สัญญาซึ่งไม่ผูกพันลูกหนี้เพราะทําด้วยความสําคัญผิด หรือเพราะเป็น ผู้ไร้ความสามารถนั้น ก็อาจจะมีประกันอย่างสมบูรณ์ได้ ถ้าหากว่าผู้ค้ำประกันรู้เหตุสําคัญผิดหรือไร้ความสามารถนั้น ในขณะที่เข้าทําสัญญาผูกพันตน”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่เด็กหญิงแสนซึ่งเป็นผู้เยาว์ได้กู้เงินนายพัน 30,000 บาท แม้การ กู้ยืมนั้นจะไม่มีการทําหลักฐานการกู้ยืมกันก็ตาม แต่ก็ยังถือว่ามีหนี้ที่คู่สัญญายังคงต้องผูกพันกัน เพียงแต่การกู้ยืม ดังกล่าวเป็นนิติกรรมที่เป็นโมฆียะ เมื่อนางสร้อยมารดาของเด็กหญิงแสนทราบเรื่องและได้บอกล้างนิติกรรมการกู้ยืม ดังกล่าว นิติกรรมการกู้ยืมเงินระหว่างเด็กหญิงแสนกับนายพันจึงตกเป็นโมฆะ และทําให้หนี้กู้ยืมนั้นกลายเป็นหนี้ อันเกิดแต่สัญญาซึ่งไม่ผูกพันลูกหนี้เพราะเป็นผู้ไร้ความสามารถ

แต่อย่างไรก็ตาม หนี้อันเกิดแต่สัญญาซึ่งไม่ผูกพันลูกหนี้เพราะเป็นผู้ไร้ความสามารถนั้น ก็อาจจะ มีประกันอย่างสมบูรณ์ได้ ถ้าหากว่าผู้ค้ำประกันรู้เหตุไร้ความสามารถนั้นในขณะที่เข้าทําสัญญาผูกพันตน และ ตามข้อเท็จจริง เมื่อปรากฏว่านายหมื่นผู้ค้ำประกันได้รู้ว่าเด็กหญิงแสนเป็นผู้เยาว์ในขณะที่เข้าทําสัญญาค้ำประกัน ตามมาตรา 681 วรรคสาม และนายหมื่นได้ลงลายมือชื่อเป็นผู้ค้ำประกันในหนี้เงินกู้ดังกล่าวด้วย จึงถือว่าสัญญา ค้ำประกันดังกล่าวมีผลสมบูรณ์และมีหลักฐานเป็นหนังสือที่นายพันสามารถฟ้องร้องบังคับคดีให้นายหมื่นรับผิด ในฐานะผู้ค้ำประกันได้ตามมาตรา 680 วรรคสอง ดังนั้น การที่นายหมื่นปฏิเสธไม่ชําระหนี้โดยอ้างว่าสัญญากู้ และสัญญาค้ำประกันไม่สมบูรณ์นั้นข้ออ้างของนายหมื่นจึงฟังไม่ขึ้น

สรุป

ข้ออ้างของนายหมื่นฟังไม่ขึ้น

ข้อ 2. นายปลาทองกู้เงินนายปลาทู 500,000 บาท ตกลงชําระคืนในวันที่ 2 ตุลาคม 2558 และนําที่ดิน 1 ไร่มูลค่า 400,000 บาท มาจดทะเบียนจํานองเป็นประกันในวันที่ 1 ตุลาคม 2557 ต่อมาวันที่ 15 มีนาคม 2558 นายปลาทองปลูกบ้านเพื่ออยู่อาศัยบนที่ดินดังกล่าวทําให้มูลค่าของที่ดินและบ้าน เพิ่มเป็น 500,000 บาท ปรากฏว่าเกิดฝนตกและฟ้าผ่าในวันที่ 16 พฤษภาคม 2558 ทําให้บ้าน บนที่ดินของนายปลาทองเสียหายบางส่วนมูลค่าบ้านและที่ดินจึงลดลงเหลือ 450,000 บาท ดังนี้ นายปลาทูจะบังคับจํานองได้ทันทีหรือไม่ และจะบังคับจํานองกับสิ่งใดได้บ้าง เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 716 “จํานองย่อมครอบไปถึงบรรดาทรัพย์สินซึ่งจํานองหมดทุกสิ่ง แม้จะได้ชําระหนี้ แล้วบางส่วน”

มาตรา 719 วรรคแรก “จํานองที่ดินไม่ครอบไปถึงเรือนโรงอันผู้จํานองปลูกสร้างลงในที่ดิน ภายหลังวันจํานอง เว้นแต่จะมีข้อความกล่าวไว้โดยเฉพาะในสัญญาว่าให้ครอบไปถึง”

มาตรา 723 “ถ้าทรัพย์สินซึ่งจํานองบุบสลาย หรือถ้าทรัพย์สินซึ่งจํานองแต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งสูญหาย หรือบุบสลาย เป็นเหตุให้ไม่เพียงพอแก่การประกันไซร้ ท่านว่าผู้รับจํานองจะบังคับจํานองเสียในทันทีก็ได้ เว้นแต่ เมื่อเหตุนั้นมิได้เป็นเพราะความผิดของผู้จํานอง และผู้จํานองก็เสนอจะจํานองทรัพย์สินอื่นแทนให้มีราคาเพียงพอ หรือเสนอจะรับซ่อมแซมแก้ไขความบุบสลายนั้นภายในเวลาอันสมควรแก่เหตุ”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายปลาทองนําที่ดิน 1 ไร่ มาจดทะเบียนจํานองนั้นตามมาตรา 716 ให้ถือว่าจํานองครอบไปถึงบรรดาทรัพย์สินซึ่งจํานองหมดทุกสิ่ง แต่อย่างไรก็ตามจะไม่ครอบไปถึงบ้านที่นายปลาทอง ปลูกสร้างเพื่ออยู่อาศัย เพราะเป็นบ้านที่ปลูกสร้างภายหลังวันจํานอง เว้นแต่จะมีข้อความกล่าวไว้โดยเฉพาะ ในสัญญาว่าให้ครอบไปถึง (มาตรา 719 วรรคแรก) ดังนั้น ถ้านายปลาทูจะบังคับจํานอง ย่อมบังคับจํานองได้เฉพาะ ที่ดินเท่านั้น

ส่วนกรณีที่เกิดฝนตกและฟ้าผ่าทําให้บ้านบนที่ดินที่นายปลาทองได้ปลูกสร้างขึ้นนั้นเสียหายบางส่วน ทําให้มูลค่าของบ้านและที่ดินลดลงนั้น เมื่อกรณีดังกล่าวบ้านเป็นทรัพย์สินที่จํานองไม่ครอบไปถึง ดังนั้น แม้บ้านจะบุบสลายไปทําให้ราคาลดลง ก็ไม่กระทบถึงที่ดินที่จํานองซึ่งไม่ได้บุบสลายไปด้วยแต่อย่างใด นายปลาทูจึงจะบังคับจํานองทันทีไม่ได้ (มาตรา 723)

สรุป

นายปลาทูจะบังคับจํานองทันทีไม่ได้

ข้อ 3. นายเพื่อนกู้เงินนายแพง 100,000 บาท มีนางพิณนํานาฬิกามูลค่า 80,000 บาท มามอบให้นายแพงเก็บไว้เพื่อประกันหนี้ของนายเพื่อนแต่ไม่มีการทําสัญญาจํานําเป็นลายลักษณ์อักษร ต่อมาหนี้ถึง กําหนดชําระนายเพื่อนไม่ชําระ และนายแพงต้องการขายนาฬิกาเพื่อนํามาชําระหนี้ แต่นางพิณไม่ยอม อ้างว่าไม่มีสัญญาจํานํา ดังนี้ข้ออ้างของนางพิณฟังขึ้นหรือไม่ เพราะเหตุใด และถ้านายแพงต้องการ บังคับจํานํา จะต้องปฏิบัติอย่างไร

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 747 “อันว่าจํานํานั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่ง เรียกว่าผู้จํานํา ส่งมอบสังหาริมทรัพย์ สิ่งหนึ่งให้แก่บุคคลอีกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้รับจํานํา เพื่อเป็นประกันการชําระหนี้”

มาตรา 764 “เมื่อจะบังคับจํานํา ผู้รับจํานําต้องบอกกล่าวเป็นหนังสือไปยังลูกหนี้ก่อนว่า ให้ชําระหนี้และอุปกรณ์ภายในเวลาอันควรซึ่งกําหนดให้ในคําบอกกล่าวนั้น

ถ้าลูกหนี้ละเลยไม่ปฏิบัติตามคําบอกกล่าว ผู้รับจํานําขอบที่จะเอาทรัพย์สินซึ่งจํานําออกขายได้ แต่ต้องขายทอดตลาด

อนึ่งผู้รับจํานําต้องมีจดหมายบอกกล่าวไปยังผู้จํานําบอกเวลาและสถานที่ซึ่งจะขายทอดตลาดด้วย”

วินิจฉัย

ตามกฎหมายสัญญาจํานํานั้น เป็นสัญญาระหว่างผู้จํานําตกลงกับเจ้าหนี้ โดยส่งมอบ สังหาริมทรัพย์เพื่อประกันการชําระหนี้ไว้กับเจ้าหนี้ ซึ่งผู้จํานําจะเป็นตัวลูกหนี้หรือบุคคลภายนอกก็ได้ แต่บุคคล ผู้เข้าทําสัญญาจํานําต้องเป็นเจ้าของทรัพย์สินนั้น และสัญญาจํานํานั้นกฎหมายมิได้บังคับว่าจะต้องทําเป็นหนังสือ ดังนั้นสัญญาจํานําเพียงแต่ส่งมอบสังหาริมทรัพย์ที่จํานําก็เป็นสัญญาที่สมบูรณ์แล้ว (มาตรา 747)

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นางพิณนํานาฬิกามูลค่า 80,000 บาท มามอบให้นายแพงเก็บไว้เพื่อ ประกันหนี้ของนายเพื่อนที่กู้เงินจากนายแพงนั้น แม้นางพิณจะมิใช่ลูกหนี้ แต่เมื่อได้มีการส่งมอบสังหาริมทรัพย์เพื่อเป็น ประกันการชําระหนี้แล้วย่อมเป็นสัญญาจํานํา และมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมาย แม้การจํานําจะไม่มีการทําสัญญาจํานํา เป็นลายลักษณ์อักษรก็ตาม (มาตรา 747) ดังนั้น การที่นางพิณอ้างว่าไม่มีสัญญาจํานํา ข้ออ้างของนางพิณจึงฟังไม่ขึ้น

และเมื่อหนี้ถึงกําหนดชําระนายเพื่อนลูกหนี้ไม่ชําระ การที่นายแพงต้องการบังคับจํานําคือ ต้องการขายนาฬิกาเพื่อนําเงินมาชําระหนี้นั้น นายแพงผู้รับจํานําย่อมมีสิทธิบังคับจํานําได้แต่จะต้องปฏิบัติตาม มาตรา 764 กล่าวคือ นายแพงจะต้องบอกกล่าวเป็นหนังสือไปยังลูกหนี้ก่อนว่าให้ชําระหนี้ ถ้าลูกหนี้ละเลยไม่ชําระหนี้ ตามคําบอกกล่าว นายแพงสามารถนําทรัพย์สินคือนาฬิกานั้นออกขายทอดตลาดได้ตามมาตรา 764 แต่อย่างไรก็ตาม ก่อนที่จะมีการขายทอดตลาด นายแพงผู้รับจํานําจะต้องมีจดหมายบอกกล่าวไปยังนางพิณผู้จํานําด้วยว่าจะขาย ทอดตลาดเมื่อใดและสถานที่ใด ทั้งนี้เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้จํานําเข้าสู้ราคาหรือไถ่ถอนการจํานํา

สรุป

ข้ออ้างของนางพิณที่ว่าไม่มีสัญญาจํานําฟังไม่ขึ้น และถ้านายแพงต้องการบังคับจํานํา ก็จะต้องปฏิบัติตามมาตรา 764 ดังกล่าวข้างต้น

การสอบไล่ภาค 2 ปีการศึกษา 2557

ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2010 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยค้ำประกัน ฯลฯ

คําแนะนํา ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ (คะแนนเต็มข้อละ 25 คะแนน)

ข้อ 1. นายพุธตกลงทําสัญญาจะซื้อโรงงานทํากระดาษจากนายจันทร์ 10 ล้านบาท ตกลงโอนสามเดือนหลังจากวันทําสัญญา มีนายศุกร์ลงลายมือชื่อฝ่ายเดียวในสัญญาค้ำประกัน และมีนายอังคารนํา โฉนดที่ดินแปลงหนึ่งราคา 3 ล้านบาท มาจํานองเป็นประกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นกรณีที่นายพุธ ไม่ปฏิบัติตามสัญญา ต่อมาเมื่อถึงกําหนดนัดโอนนายพุธไม่ปฏิบัติตามสัญญา นายจันทร์จึงฟ้องเรียก ค่าเสียหายจากนายพุธและนายศุกร์ แต่นายศุกร์อ้างว่าตนไม่ต้องรับผิดเพราะสัญญาค้ําประกัน ใช้บังคับไม่ได้ และนายจันทร์ต้องบังคับเอาจากที่ดินที่จํานองเป็นประกันก่อน ดังนี้ ข้ออ้างของนายศุกร์ฟังขึ้นหรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 680 “อันว่าค้ําประกันนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลภายนอกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้ค้ำประกัน ผูกพันตนต่อเจ้าหนี้คนหนึ่งเพื่อชําระหนี้ในเมื่อลูกหนี้ไม่ชําระหนี้นั้น

อนึ่งสัญญาค้ำประกันนั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ค้ำประกัน เป็นสําคัญ ท่านว่าจะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่”

มาตรา 690 “ถ้าเจ้าหนี้มีทรัพย์ของลูกหนี้ยึดถือไว้เป็นประกันไซร้ เมื่อผู้ค้ำประกันร้องขอ ท่านว่าเจ้าหนี้จะต้องให้ชําระหนี้เอาจากทรัพย์ซึ่งเป็นประกันนั้นก่อน”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายศุกร์ทําสัญญาค้ำประกันการชําระหนี้ระหว่างนายพุธกับนายจันทร์ โดยนายศุกร์ได้ลงลายมือชื่อเพียงฝ่ายเดียวในสัญญานั้น ย่อมถือได้ว่าสัญญาค้ำประกันมีหลักฐานเป็นหนังสือ ลงลายมือชื่อผู้ค้ำประกันแล้ว สัญญาค้ำประกันย่อมมีผลสมบูรณ์ใช้บังคับคดีกันได้ตามมาตรา 680 วรรคสอง ข้ออ้างของนายศุกร์ที่ว่าตนไม่ต้องรับผิดเพราะสัญญาค้ำประกันใช้บังคับไม่ได้จึงฟังไม่ขึ้น

และการที่นายศุกร์อ้างว่านายจันทร์ต้องบังคับเอาจากที่ดินที่จํานองเป็นประกันก่อนนั้น ก็ฟัง ไม่ขึ้นเช่นกัน เพราะการที่ผู้ค้ำประกันจะใช้สิทธิตามมาตรา 690 ได้นั้น จะต้องปรากฏว่า นายจันทร์เจ้าหนี้ มีทรัพย์ของนายพุธลูกหนี้ยึดถือไว้เป็นประกัน เมื่อนายศุกร์ผู้ค้ำประกันร้องขอ นายจันทร์จึงจะบังคับชําระหนี้ เอาจากทรัพย์ที่ประกันก่อน แต่เมื่อปรากฏว่าทรัพย์ที่จํานองเป็นที่ดินของนายอังคารซึ่งมิใช่ลูกหนี้ จึงไม่อยู่ในบังคับ ตามมาตรา 690 อันจะทําให้นายศุกร์มีสิทธิที่จะอ้างกับนายจันทร์ดังกล่าว

สรุป

ข้ออ้างของนายศุกร์ทั้งสองประการฟังไม่ขึ้น

ข้อ 2. นายแสนแสบขายที่ดิน น.ส.3 ให้นางแสนดีโดยมิได้ทําเป็นหนังสือและจดทะเบียนโอนสิทธิกันตามกฎหมาย นางแสนดีเข้าทําประโยชน์ในที่ดินนั้นตั้งแต่วันที่ซื้อที่ดิน ต่อมานายแสนแสบทํา สัญญากู้เงินธนาคารแสนแพง 500,000 บาท และนําที่ดิน น.ส.3 ที่นายแสนแสบขายให้นางแสนดี ไปจดทะเบียนจํานองไว้กับธนาคารแสนแพง ต่อมาหนี้ถึงกําหนดชําระนายแสนแสบไม่ปฏิบัติตามสัญญา ดังนี้ ธนาคารแสนแพงจะบังคับจํานองจากที่ดินดังกล่าวได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 705 “การจํานองทรัพย์สินนั้น นอกจากผู้เป็นเจ้าของในขณะนั้นแล้ว ท่านว่าใครอื่น จะจํานองหาได้ไม่”

มาตรา 1377 วรรคแรก “ถ้าผู้ครอบครองสละเจตนาครอบครอง หรือไม่ยึดถือทรัพย์สิน ต่อไปไซร้การครอบครองย่อมสิ้นสุดลง”

มาตรา 1378 “การโอนไปซึ่งการครอบครองนั้น ย่อมทําได้โดยส่งมอบทรัพย์สินที่ครอบครอง”

วินิจฉัย

ในเรื่องการจํานองนั้นมาตรา 705 ได้กําหนดไว้ว่า การที่ผู้จํานองจะนําทรัพย์สินไปจดทะเบียน จํานองเพื่อเป็นหลักประกันการชําระหนี้นั้น บุคคลที่จะสามารถนําทรัพย์สินไปจดทะเบียนจํานองได้ จะต้องเป็น เจ้าของทรัพย์สินในขณะที่จํานองนั้นด้วย บุคคลใดถ้าไม่ใช่เจ้าของทรัพย์สินในขณะที่จํานองจะจํานองทรัพย์สินนั้น หาได้ไม่

กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายแสนแสบขายที่ดิน น.ส.3 ให้นางแสนดี แม้จะมิได้ทําเป็นหนังสือ และจดทะเบียนโอนสิทธิกันตามกฎหมาย แต่ก็ย่อมถือว่านายแสนแสบได้สละเจตนาครอบครองในที่ดินแปลงนี้แล้ว ตามมาตรา 1377 วรรคแรก และเมื่อนางแสนดีได้เข้าทําประโยชน์ในที่ดินนั้นแล้ว นางแสนดีจึงได้สิทธิครอบครอง ในที่ดินแปลงนี้ตามมาตรา 1378 ดังนั้น นายแสนแสบจึงหาใช่เจ้าของที่ดินแปลงดังกล่าวอีกต่อไปไม่

เมื่อปรากฏข้อเท็จจริงว่า นายแสนแสบได้นําที่ดิน น.ส.3 ไปจดจํานองไว้กับธนาคารแสนแพง จึงถือเป็นกรณีการจํานองโดยผู้ที่ไม่ใช่เจ้าของทรัพย์สิน ต้องห้ามตามมาตรา 705 ดังนั้น เมื่อหนี้ถึงกําหนด ชําระและนายแสนแสบไม่ปฏิบัติตามสัญญา ธนาคารแสนแพงจึงไม่อาจบังคับจํานองจากที่ดินดังกล่าวได้

สรุป

ธนาคารแสนแพงจะบังคับจํานองจากที่ดินดังกล่าวไม่ได้

ข้อ 3. ก. ได้รับจํานํารถยนต์ไว้ ต่อมา ก. ผู้รับจํานําเอารถไปขับเองหรือให้เพื่อนนําไปขับ โดย ข. ผู้จํานํามิได้ยินยอมด้วย ปรากฏว่ารถควำเสียหายเป็นเพราะฝนตกถนนลื่น และมีเด็กวิ่งตัดหน้ากระชั้นชิด รถเกิดพลิกคว่ำเพราะเหตุสุดวิสัย ก. จะอ้างว่าเป็นเพราะเหตุสุดวิสัย ก. จึงไม่ต้องรับผิดในความ เสียหายนั้นได้หรือไม่ เพราะเหตุใด กรณีหนึ่ง

อีกกรณีหนึ่ง ก. เป็นเจ้าของร้านอาหารได้รับจํานําตู้เย็นไว้จาก ข. ต่อมา ก. ได้นําตู้เย็นไปให้ร้าน ข้างเคียงเช่า โดย ข. ผู้จํานํามิได้ยินยอมด้วย ต่อมาเกิดไฟไหม้มาจากที่อื่นและได้ไหม้ตึกแถวนั้น ไปทั้งแถบ รวมถึงร้านของ ก. ด้วย ดังนี้ ถ้า ก. นําสืบได้ว่าเป็นเพราะเหตุสุดวิสัยจริง ๆ ก. จะต้อง รับผิดในความเสียหายของตู้เย็นที่ถูกไฟไหม้ไปแล้วได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคําตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 760 “ถ้าผู้รับจํานําเอาทรัพย์สินซึ่งจํานําออกใช้เอง หรือเอาไปให้บุคคลภายนอกใช้สอย หรือเก็บรักษาโดยผู้จํานมิได้ยินยอมด้วยไซร้ ท่านว่าผู้รับจํานําจะต้องรับผิดเพื่อที่ทรัพย์สินจํานํานั้นสูญหาย หรือ บุบสลายไปอย่างใด ๆ แม้ทั้งเป็นเพราะเหตุสุดวิสัย เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าถึงอย่างไร ๆ ก็คงจะต้องสูญหาย หรือ บุบสลายอยู่นั้นเอง”

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ วินิจฉัยได้ดังนี้

กรณีแรก การที่ ก. ผู้รับจํานําเอารถที่รับจํานําไปขับเองหรือให้เพื่อนนําไปขับ โดย ข. ผู้จํานํา มิได้ยินยอมด้วยนั้น เมื่อปรากฏว่ารถคว่ำเสียหาย ก. ก็ต้องรับผิดในความเสียหายที่เกิดขึ้นตามมาตรา 760 ตอนแรก แม้ว่าความเสียหายดังกล่าวจะเกิดขึ้นเพราะเหตุสุดวิสัย เนื่องจากฝนตกถนนลื่น และมีเด็กวิ่งตัดหน้า กระชั้นชิดจนรถพลิกคว่ำก็ตาม

ส่วนกรณีที่สอง การที่ ก. ได้รับจํานําตู้เย็นไว้จาก ข. และ ก. ได้นําตู้เย็นไปให้ร้านข้างเคียงเช่า โดยที่ ข. ผู้รับจํานํามิได้ยินยอมด้วยนั้น เมื่อปรากฏว่าต่อมาได้เกิดไฟไหม้มาจากที่อื่นและได้ไหม้ตึกแถวนั้นไปทั้งแถบ รวมถึงร้านค้าของ ก. ด้วย จึงถือเป็นกรณีที่ความเสียหายได้เกิดขึ้นแก่ทรัพย์ที่รับจํานําด้วยเหตุสุดวิสัย ซึ่งโดย หลักแล้ว ก. จะต้องรับผิดในความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่ทรัพย์ที่รับจํานําตามมาตรา 760 วรรคแรก แต่อย่างไรก็ตาม หาก ก. พิสูจน์หรือนําสืบได้ว่าถึงอย่างไรแม้จะเก็บตู้เย็นไว้ที่บ้าน ก. ตู้เย็นก็ไหม้เสียหายอยู่ดี ถ้านําสืบได้เช่นนี้ ก. ย่อมอ้างเหตุสุดวิสัยเพื่อไม่ต้องรับผิดในความเสียหายนั้นได้ตามมาตรา 760 ตอนท้าย

สรุป

กรณีแรก ก. จะอ้างว่าเป็นเพราะเหตุสุดวิสัย ก. จึงไม่ต้องรับผิดในความเสียหายที่ เกิดขึ้นนั้นไม่ได้

กรณีที่สอง ถ้า ก. พิสูจน์หรือนําสืบได้ว่า การที่ทรัพย์สินที่รับจํานําเกิดความเสียหาย เป็นเพราะเหตุสุดวิสัยและถึงอย่างไร ๆ ก็คงจะเสียหายอยู่ดี ก. ก็ไม่ต้องรับผิดในความเสียหายนั้น