การสอบไล่ภาคฤดูร้อน  ปีการศึกษา  2550

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW2005 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยนให้

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี  3  ข้อ

ข้อ  1  นายดำไปเที่ยวทะเลเห็นที่ดินริมทะเลของนายแดงประกาศขาย  นายดำจึงได้ติดต่อนายแดงเจรจาขอซื้อ  นายแดงตกลงขายให้ในราคาสามล้านบาท  เมื่อตกลงแล้วนายดำได้ชำระราคาล่วงหน้าให้นายแดงไว้ก่อนหนึ่งแสนบาท

นายแดงก็ได้เขียนใบรับเงินค่าซื้อขายที่ดินแปลงนั้นให้นายดำไว้ส่วนหนังสือสัญญาซื้อขายทั้งคู่นัดกันอีกสองอาทิตย์  จะทำในวันที่ไปดำเนินการทางโอนจดทะเบียน  เนื่องจากนายดำจะต้องรีบกลับกรุงเทพฯ  ในเย็นวันนั้น

ต่อมาเมื่อถึงวันนัดทำสัญญาและโอนทะเบียนนายดำไปหานายแดงที่บ้านเพื่อจะรับนายแดงไปที่สำนักงานที่ดินด้วยกันจะดำเนินการจดทะเบียนโอนให้เรียบร้อย  แต่นายแดงกลับไม่ยอมโอนที่ดินแปลงนี้ให้นายดำ  ปฏิเสธว่าไม่เคยทำสัญญาขายที่ดินแปลงนี้กับนายดำแต่อย่างใด

นายดำจะฟ้องร้องบังคับให้นายแดงไปจดทะเบียนโอนขายที่ดินแปลงนี้ได้หรือไม่  เพราะเหตุใด  และสัญญาซื้อขายระหว่างนายดำและนายแดงเป็นสัญญาซื้อขายประเภทไหน

มาตรา  456  การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์  ถ้ามิได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ  วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าตันขึ้นไป  ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย

สัญญาจะขายหรือจะซื้อหรือคำมั่นในการซื้อขายทรัพย์สินตามที่ระบุไว้ในวรรคหนึ่ง  ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสำคัญ  หรือได้วางประจำไว้  หรือได้ชำระหนี้บางส่วนแล้ว  จะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่

บทบัญญัติที่กล่าวมาในวรรคก่อนนี้  ท่านให้ใช้บังคับถึงสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ซึ่งตกลงกันเป็นราคาสองหมื่นบาท  หรือกว่านั้นขึ้นไปด้วย

วินิจฉัย

จากบทบัญญัติของกฎหมายดังกล่าวจะเห็นได้ว่า  การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์  จะต้องทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่  มิฉะนั้นตกเป็นโมฆะ  ตามมาตรา  456  วรรคแรก

แต่ถ้าเป็นเพียงสัญญาจะซื้อจะขายอสังหาริมทรัพย์  ตามมาตรา  456  วรรคสองนั้น  จะต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อฝ่ายที่ต้องรับผิด  หรือวางมัดจำ  หรือชำระหนี้บางส่วน  จึงจะฟ้องร้องบังคับคดีกันได้

หลักเกณฑ์การพิจารณา  ต้องดูว่าคู่กรณีมีเจตนาจะไปทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่กันในภายหลังหรือไม่  ถ้าไม่มีเจตนาดังกล่าวก็เป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาด  เมื่อไม่ได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่  สัญญาซื้อขายก็ตกเป็นโมฆะ  คู่สัญญาจะฟ้องร้องให้บังคับตามสัญญาดังกล่าวไม่ได้  แต่ถ้าคู่กรณีมีเจตนาจะไปทำหนังสือและจดทะเบียนกันในภายหลังก็เป็นสัญญาจะซื้อจะขาย  ผู้ซื้อสามารถฟ้องบังคับให้ผู้จะขายไปทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนได้

กรณีตามอุทาหรณ์  นายแดงตกลงขายที่ดินริมทะเลให้ในราคาสามล้านบาท  เมื่อตกลงแล้วนายดำได้ชำระราคาล่วงหน้าให้นายแดงไว้ก่อนหนึ่งแสนบาท  นายแดงก็ได้เขียนใบรับเงินค่าซื้อขายที่ดินแปลงนั้นให้นายดำไว้  ส่วนหนังสือสัญญาซื้อขายทั้งคู่นัดกันอีกสองอาทิตย์  จะทำในวันที่ไปดำเนินการทางโอนจดทะเบียน  เนื่องจากนายดำจะต้องรีบกลับกรุงเทพฯ  ในเย็นวันนั้น  ดังนั้นสัญญาซื้อขายที่ดินระหว่างนายดำและนายแดงเป็นสัญญาจะซื้อจะขาย  เพราะคู่สัญญาไม่มีเจตนาที่จะให้กรรมสิทธิ์ในที่ดินโอนไปในขณะทำสัญญาซื้อขายแต่มีเจตนาจะไปทำเป็นหนังสือสัญญาซื้อขายและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่กันในภายหลัง

ส่วนประเด็นที่ว่าจะฟ้องบังคับให้นายแดงไปจดทะเบียนโอนขายที่ดินแปลงนี้ได้หรือไม่  เห็นว่า  กรณีดังกล่าวนั้นเป็นสัญญาจะซื้อจะขายที่มีการชำระหนี้บางส่วนแล้ว  ทั้งมีใบรับเงินค่าซื้อขายที่ดินแปลงนั้นเป็นหลักฐานที่เป็นหนังสือ  จึงใช้ฟ้องร้องให้บังคับคดีได้  ดังนั้นเมื่อนายแดงผิดสัญญาไม่ยอมไปโอนที่ดินแปลงนั้นให้นายดำ  และปฏิเสธว่าไม่เคยทำสัญญาขายที่ดินนี้กับนายดำแต่อย่างใด  นายดำจึงฟ้องร้องให้นายแดงไปจดทะเบียนโอนขายที่ดินแปลงนี้ได้  ตามมาตรา  456  วรรคสอง

สรุป  นายดำจะฟ้องร้องบังคับให้นายแดงไปจดทะเบียนโอนขายที่ดินแปลงนี้ได้  ตามมาตรา  456  วรรคสอง  สัญญาซื้อขายระหว่างนายดำและนายแดงเป็นสัญญาจะซื้อจะขาย

ข้อ  2  นายพันซึ่งเป็นเจ้าของร้านขายเครื่องไฟฟ้าแห่งหนึ่ง  เมื่อปีใหม่ร้านของนายพันจัดเทศกาลลดราคาประจำปี  นายพูนได้ซื้อเครื่องใช้ไฟฟ้าเครื่องหนึ่งจากร้านของนายพันในเทศกาลปีใหม่นั้น  จากราคาป้ายของใหม่หนึ่งหมื่นบาทในเทศกาลนี้ร้านจะลดให้เหลือเพียงแปดพันบาท

เมื่อคนงานของนายพันนำเครื่องใช้ไฟฟ้าเครื่องนั้นมาส่งที่บ้าน  นายพูนพบว่ามีรอยขีดข่วนอยู่ภายนอกและยังพบรอยบุบสองแห่งสภาพก็ดูเก่าเก็บเหมือนเอาเครื่องที่มีตำหนิมาขาย  แต่ระบบของเครื่องก็สามารถใช้งานได้ตามปกติ  นายพูนจึงไม่ยอมรับนั้นและต้องการให้นายพันนำเครื่องใหม่มาให้ตน

แต่นายพันปฏิเสธนายพูนจะเรียกให้นายพันรับผิดและส่งมอบเครื่องใช้ไฟฟ้าเครื่องใหม่ได้หรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

มาตรา  472  ในกรณีที่ทรัพย์สินซึ่งขายนั้นชำรุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใดอันเป็นเหตุให้เสื่อมราคาหรือเสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันมุ่งจะใช้เป็นปกติก็ดี  ประโยชน์ที่มุ่งหมายโดยสัญญาก็ดี  ท่านว่า  ผู้ขายต้องรับผิด

ความที่กล่าวมาในมาตรานี้ย่อมใช้ได้  ทั้งที่ผู้ขายรู้อยู่แล้วหรือไม่รู้ว่าความชำรุดบกพร่องมีอยู่

มาตรา  473  ผู้ขายย่อมไม่ต้องรับผิดในกรณีดังจะกล่าวต่อไปนี้  คือ

(1) ถ้าผู้ซื้อได้รู้อยู่แล้วแต่ในเวลาซื้อขายว่ามีความชำรุดบกพร่องหรือควรจะได้รู้เช่นนั้นหากได้ใช้ความระมัดระวังอันจะพึงคาดหมายได้แต่วิญญูชน

(2) ถ้าความชำรุดบกพร่องนั้นเป็นอันเห็นประจักษ์แล้วในเวลาส่งมอบ  และผู้ซื้อรับเอาทรัพย์สินนั้นไว้โดยมิได้อิดเอื้อน

(3) ถ้าทรัพย์สินนั้นได้ขายทอดตลาด

วินิจฉัย

ความรับผิดในความชำรุดบกพร่องของทรัพย์สินที่ขาย  ตามมาตรา  472  นั้น  ผู้ขายต้องรับผิด  ถ้าทรัพย์สินที่ขายชำรุดบกพร่องอย่างใดอย่างหนึ่งเป็นเหตุขึ้น  ดังนี้

1       เสื่อมราคา

2       เสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันมุ่งจะใช้เป็นปกติ

3       เสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันมุ่งหมายโดยสัญญา

ความชำรุดบกพร่องที่ผู้ขายต้องรับผิดนั้นต้องมีอยู่ก่อนหรือขณะทำสัญญาซื้อขายหรือในเวลาส่งมอบทรัพย์สินที่ขายโดยผู้ซื้อไม่รู้ (ฎ. 459/2514)  เว้นแต่จะเข้าข้อยกเว้นความรับผิดของผู้ขาย  ตามมาตรา  473

กรณีตามอุทาหรณ์  ความชำรุดบกพร่องดังกล่าวนายพูนผู้ซื้อพบเห็นเมื่อคนงานของนายพันนำเครื่องใช้ไฟฟ้ามาส่งที่บ้าน  ซึ่งมีรอยบุบสองแห่ง  สภาพดูเก่าเหมือนเอาเครื่องที่มีตำหนิมาขาย  แม้ระบบของเครื่องจะยังสามารถใช้งานได้ตามปกติก็ตาม  นายพันผู้ขายก็ต้องรับผิดในความชำรุดบกพร่องดังกล่าว  ตามมาตรา  472  วรรคแรก  เพราะความชำรุดบกพร่องดังกล่าวเกิดขึ้นในเวลาส่งมอบทรัพย์สินที่ขายโดยผู้ซื้อไม่รู้ว่ามีความชำรุดบกพร่องดังกล่าวในเวลาซื้อขาย  หรือควรจะได้รู้เช่นนั้นหากได้ใช้ความระมัดระวังอันจะพึงคาดหมายได้แต่วิญญูชนเป็นเหตุให้เสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันมุ่งจะใช้เป็นปกติหรือที่มุ่งหมายโดยสัญญา  แม้ผู้ขายจะรู้อยู่แล้วหรือไม่รู้ว่าความชำรุดบกพร่องมีอยู่  ตามมาตรา  472  วรรคท้าย  ทั้งไม่เข้าข้อยกเว้นความรับผิดของผู้ขายตามมาตรา  473  แต่อย่างใด

สรุป  นายพูนสามารถเรียกให้นายพันรับผิด  และส่งมอบเครื่องใช้ไฟฟ้าเครื่องใหม่ได้  ตามมาตรา  472

ข้อ  3  นายไก่นำบ้านและที่ดินไปทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนขายฝากไว้กับนายไข่ในราคา  1  ล้านบาท  มีกำหนดไถ่คืนภายใน  1  ปี ในราคาเดิมบวกประโยชน์อีกสิบห้าเปอร์เซ็นต่อปี  หลังจากขายฝากไปได้  6  เดือน  นายไก่ได้โทรศัพท์มาขอขยายระยะเวลาในการไถ่ถอนออกไปเป็น  2  ปี

นายไข่ไม่ตอบตกลงในทันทีแต่ขอเวลาไตร่ตรองสักระยะหนึ่งก่อน  ต่อมาอีกหนึ่งอาทิตย์นายไก่ก็ได้รับจดหมายจากนายไข่ตอบตกลงให้ขยายระยะเวลาในการไถ่เป็น  2  ปี  ตามคำขอ  เมื่อใกล้จะครบกำหนด  2  ปี  นายไก่ได้ไปขอใช้สิทธิในการไถ่  พร้อมนำเงิน  1  ล้าน  1  แสน  5  หมื่นบาท  นายไข่ปฏิเสธไม่ยอมให้ไถ่โดยอ้างว่า (1)  กำหนดระยะเวลาตามสัญญาคือ  1  ปี  ได้สิ้นสุดลงแล้ว  และ  (2)  ถ้าว่ามีการซื้อขายเป็น  2  ปีจริง  สินไถ่ก็ไม่ครบ

(1) ข้ออ้างของนายไข่รับฟังได้หรือไม่  และ

(2) นายไก่จะฟ้องให้นายไข่ยอมให้ตนไถ่คืนเพราะมีการตกลงขยายระยะเวลาแล้วได้หรือไม่  และนายไก่จะต้องปฏิบัติอย่างไร  จึงจะได้ไถ่บ้านและที่ดินของตนคืน

ธงคำตอบ

มาตรา  492  ในกรณีที่มีการไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากภายในเวลาที่กำหนดไว้ในสัญญาหรือภายในเวลาที่กฎหมายกำหนด  หรือผู้ไถ่ได้วางทรัพย์อันเป็นสินไถ่ต่อสำนักงานวางทรัพย์ภายในกำหนดเวลาไถ่โดยสละสิทธิถอนทรัพย์สินที่ได้วางไว้  ให้ทรัพย์สินซึ่งขายฝากตกเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ไถ่ตั้งแต่เวลาที่ผู้ไถ่ได้ชำระสินไถ่หรือวางทรัพย์อันเป็นสินไถ่  แล้วแต่กรณี

มาตรา  494  ท่านห้ามมิให้ใช้สิทธิไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากเมื่อพ้นเวลาดังจะกล่าวต่อไปนี้

(1) ถ้าเป็นอสังหาริมทรัพย์  กำหนดสิบปีนับแต่เวลาซื้อขาย

มาตรา  496  กำหนดเวลาไถ่นั้น  อาจทำสัญญาขยายกำหนดเวลาไถ่ได้  แต่กำหนดเวลาไถ่รวมกันทั้งหมด  ถ้าเกินกำหนดเวลาตามมาตรา  494  ให้ลดลงมาเป็นเวลาตามมาตรา  494

การขยายกำหนดเวลาไถ่ตามวรรคหนึ่งอย่างน้อยต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อผู้รับไถ่ถ้าเป็นทรัพย์สินซึ่งการซื้อขายกันจะต้องทำเป็นหนังสือต่อพนักงานเจ้าหน้าที่  ห้ามมิให้ยกการขยายเวลาขึ้นเป็นข้อต่อสู้บุคคลภายนอกผู้ได้สิทธิมาโดยเสียค่าตอบแทนและโดยสุจริต  และได้จดทะเบียนโดยสุจริตแล้ว  เว้นแต่จะได้นำหนังสือหรือหลักฐานเป็นหนังสือดังกล่าวไปจดทะเบียนหรือจดแจ้งต่อพนักงานเจ้าหน้าที่

มาตรา  497  สิทธิในการไถ่ทรัพย์สินนั้น  จะพึงใช้ได้แต่บุคคลเหล่านี้  คือ

(1) ผู้ขายเดิม  หรือทายาทของผู้ขายเดิม  หรือ

มาตรา  498  สิทธิในการไถ่ทรัพย์สินนั้น  จะพึงใช้ได้เฉพาะบุคคลเหล่านี้  คือ

(1) ผู้ขายเดิม  หรือทายาทของผู้ขายเดิม  หรือ

มาตรา  499  สินไถ่นั้น  ถ้าไม่ได้กำหนดกันว่าเท่าใดไซร้  ท่านให้ไถ่ตามราคาที่ขายฝาก

ถ้าปรากฏในเวลาไถ่ว่าสินไถ่หรือราคาขายฝากที่กำหนดไว้สูงกว่าราคาขายฝากที่แท้จริงเกินอัตราร้อยละสิบห้าต่อปี  ให้ไถ่ได้ตามราคาขายฝากที่แท้จริงรวมประโยชน์ตอบแทนร้อยละสิบห้าต่อปี

วินิจฉัย 

การขยายกำหนดเวลาไถ่ทรัพย์ที่ขายฝาก  คู่สัญญาอาจตกลงกันก่อนถึงกำหนดเวลาไถ่ทรัพย์ที่ขายฝากคืนได้  แต่ทั้งนี้กำหนดเวลาไถ่รวมกันทั้งหมดต้องไม่เกินสิบปี  ถ้าเกินกำหนดสิบปี  ให้ใช้บังคับได้เพียงสิบปีเท่านั้น  ตามมาตรา  494 (1)  และมาตรา  496  วรรคแรก

กรณีตามอุทาหรณ์  ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยประการแรกมีว่า  ข้ออ้างของนายไข่ที่ว่ากำหนดระยะเวลาไถ่ตามสัญญาคือ  1  ปีได้สิ้นสุดแล้ว รับฟังได้หรือไม่  เห็นว่า  หลังจากนายไก่จดทะเบียนขายฝากไปได้  6  เดือน  นายไก่ได้โทรศัพท์มาขอขยายระยะเวลาในการไถ่ออกเป็น  2  ปี  และนายไข่ก็ตอบจดหมายตกลงให้ขยายระยะเวลาไถ่ได้  ดังนี้จะเห็นว่านายไก่และนายไข่คู่สัญญาได้ตกลงขยายกำหนดเวลาไถ่ก่อนกำหนดเวลาไถ่เดิมโดยขยายเวลาไถ่ไปอีก  1  ปี  รวมเป็น  2  ปี  ซึ่งไม่เกิน  10  ปี  ตามมาตรา  494  (1)  ทั้งนี้มีจดหมายของนายไข่เป็นหลักฐานที่เป็นหนังสือชื่อนายไข่ผู้รับไถ่  การขยายกำหนดเวลาไถ่เป็น  2  ปี  จึงใช้บังคับตามกฎหมายได้  ตามมาตรา  496  ข้ออ้างของนายไข่ในประเด็นนี้จึงรับฟังไม่ได้

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยประการต่อมามีว่า  ข้ออ้างของนายไข่ที่ว่าถ้ามีการขยายเวลาไถ่เป็น  2  ปีจริง  สนไถ่ก็ไม่ครบ  รับฟังได้หรือไม่  ข้อเท็จจริงมีว่า  นายไก่จดทะเบียนขายฝากบ้านและที่ดินในราคา  1  ล้านบาทมีกำหนดเวลาไถ่คืนภายใน  1  ปี  ในราคาเดิมบวกประโยชน์อีกร้อยละ  15  ต่อปี  ซึ่งไม่เกินอัตราที่กำหนดไว้ในมาตรา  499  วรรคสอง  ดังนั้นหากนายไก่ต้องการไถ่ทรัพย์ที่ขายฝากภายใน  1  ปี  นายไก่จะต้องนำเงินสินไถ่มาไถ่ทรัพย์คืน  1,150,000  บาท  อย่างไรก็ดีเมื่อมีการขยายระยะเวลาในการไถ่เป็น  2  ปี  และการขยายเวลาไถ่ดังกล่าวใช้บังคับตามกฎหมายได้  หากนายไก่ต้องการไถ่ทรัพย์คืนต้องนำประโยชน์ตอบแทนอีกร้อยละ  15  ต่อปี  มาไถ่คืน  ดังนั้นนายไก่ต้องนำสินไถ่รวมทั้งสิ้น  1,300,000  บาท  มาไถ่ทรัพย์สินที่ขายฝากคืน  หากไม่ครบ  นายไข่มีสิทธิปฏิเสธไม่ยอมให้ไถ่ทรัพย์คืนได้  ข้ออ้างในประเด็นดังกล่าวจึงรับฟังได้

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยประการต่อมามีว่า  นายไก่จะฟ้องให้นายไข่ยอมให้ตนไถ่คืนเพราะมีการตกลงขยายเวลาไถ่แล้วได้หรือไม่  เห็นว่า เมื่อผู้ขายฝากได้ใช้สิทธิไถ่โดยชอบแล้ว  ผู้ซื้อฝากต้องรับการไถ่  ถ้าผู้ซื้อฝากไม่ยอมให้ไถ่ถอน  หรือไม่ยอมรับสินไถ่  ผู้ขายฝากมีสิทธิฟ้องร้องให้ผู้ซื้อฝากจดทะเบียนไถ่การขายฝากโอนที่ดินคืนให้ผู้ขายฝากได้  และถือว่าเป็นการใช้สิทธิไถ่โดยชอบแล้ว  แต่กรณีตามอุทาหรณ์  นายไก่ได้ไปขอใช้สิทธิในการไถ่พร้อมนำเงิน  1,150,000  [ท  มาขอไถ่  ดังนี้แม้นายไก่ซึ่งเป็นบุคคลตามมาตรา  497 (1)  จะใช้สิทธิไถ่ทรัพย์คืนต่อนายไข่ผู้รับไถ่ตามมาตรา  498  (1)  ภายในกำหนดเวลาไถ่ที่ขยายเป็น  2  ปีก็ตาม  แต่สินไถ่ที่นำมาไถ่คืนนั้นไม่ครบตามจำนวนที่ตกลงกันไว้  คือ  1,300,000  บาท  ถือว่ายังไม่เป็นการใช้สิทธิไถ่ทรัพย์โดยชอบ  จึงไม่มีสิทธิฟ้องให้นายไข่ยอมให้ตนไถ่ทรัพย์คืนได้  (ฏ. 407/2540)

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยประการสุดท้ายมีว่า  นายไก่จะต้องปฏิบัติอย่างไร  จึงจะได้ไถ่บ้านและที่ดินของตนคืน  เห็นว่า  นายไก่จะต้องนำสินไถ่  1,300,000  บาท  ไปแสดงเจตนาขอไถ่ทรัพย์คืนต่อนายไข่ผู้รับไถ่  ตามมาตรา  498  (1)  ภายในกำหนดเวลา  2  ปี  นับแต่เวลาขายฝาก  จึงจะเป็นการใช้สิทธิไถ่โดยชอบ  อย่างไรก็ตามหากนายไข่ผู้รับไถ่ไม่ยอมให้ไถ่ถอนหรือไม่ยอมรับสินไถ่  นายไก่ผู้ไถ่ก็มีสิทธิที่จะวางสินไถ่ต่อสำนักงานวางทรัพย์ภายในกำหนดเวลาไถ่โดยสละสิทธิถอนทรัพย์ที่ได้วางไว้  ในกรณีเช่นนี้ให้ทรัพย์สินที่ขายฝากตกเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ไถ่ตั้งแต่เวลาที่ผู้ไถ่ได้ชำระสินไถ่หรือวางทรัพย์อันเป็นสินไถ่  แล้วแต่กรณี

สรุป

1)    ข้ออ้างของนายไข่ที่ว่ากำหนดระยะเวลาตามสัญญาคือ  1  ปีนั้นสิ้นสุดลงแล้วรับฟังไม่ได้  แต่ข้ออ้างว่าสินไถ่ไม่ครบรับฟังได้

2)    นายไก่ไม่สามารถฟ้องให้นายไข่ยอมให้ตนไถ่ทรัพย์คืนเพราะมีการขยายระยะเวลาไถ่คืนได้และนายไก่ต้องนำสินไถ่  1,300,000  [ท  ไปขอไถ่กับนายไข่ภายในกำหนดเวลาไถ่  หรือวางสินไถ่  ณ  สำนักงานวางทรัพย์

การสอบซ่อมภาค  1  ปีการศึกษา  2551

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW2005 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยนให้

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี  3  ข้อ

ข้อ 1.       นายจันทร์ขายที่ดินที่มีหนังสือรับรองการทำประโยชน์ (นส.3) ของตนแปลงหนึ่งให้นายอังคารในราคา 1 ล้านบาท  และนายจันทร์ได้ส่งมอบที่ดินแปลงนี้ให้นายอังคารพร้อมกับรับชำระราคา  นายอังคารอยู่ในที่แปลงนี้มาได้ 1 ปี นายจันทร์นำที่ดินแปลงนี้ไปออกโฉนดที่ดินเป็นชื่อนายจันทร์  และนายจันทร์ได้จดทะเบียนโอนขายให้นายพุธในราคา 3 ล้านบาท  นายพุธซื้อโดยสุจริตเสียค่าตอบแทนและจดทะเบียนโดยสุจริต นายพุธจะเข้าไปอยู่ในที่แปลงนี้แต่ถูกนายอังคารขัดขวาง  นายพุธขอให้นายอังคารออกไป มิฉะนั้นจะฟ้องขับไล่ นายอังคารไม่ยอมออก ทั้งคู่ตกลงกันไม่ได้  และมาขอให้ท่านชี้ขาดตัดสินข้อพิพาท

ดังนี้  ตามข้อเท็จจริงนี้ ท่านจะตัดสินข้อพิพาทระหว่างนายอังคารกับนายพุธอย่างไร  เพราะเหตุใด

แนวคำตอบ

หลักกฎหมาย 

มาตรา 456 วรรค 1 การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์  ถ้ามิได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ  วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรื่อมีระวางตั้งแต่ห้าตันขึ้นไป  ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย 

มาตรา 1378  การโอนไปซึ่งการครอบครองนั้นย่อมทำได้โดยส่งมอบทรัพย์สินที่ครอบครอง

วินิจฉัย

สัญญาระหว่างนายจันทร์กับนายอังคารเป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาด แต่ตกเป็นโมฆะตามมาตรา 456 วรรค 1  แต่ที่ดิน นส.3 เป็นที่ดินที่มีเพียงสิทธิครอบครอง นายจันทร์ส่งมอบให้นายอังคารถือว่านายจันทร์สละสิทธิครอบครอง และนายอังคารได้สิทธิครอบครองตามมาตรา 1378  นายจันทร์หาได้นำที่ดินของตนไปออกโฉนดที่ดินแต่นำที่ดินของนายอังคารไปออกโฉนดเป็นชื่อตน  

นายจันทร์ย่อมไม่มีสิทธิในที่แปลงนี้  แม้นายพุธจะซื้อโดยสุจริตเสียค่าตอบแทนและจดทะเบียนโดยสุจริต นายพุธก็มีสิทธิเพียงเท่าที่นายจันทร์มีอยู่ ตามหลักผู้รับโอนไม่มีสิทธิดีกว่าผู้โอน นายพุธย่อมไม่มีสิทธิในที่ดินแปลงนี้ดีกว่านายอังคาร  นายพุธต้องออกไปจากที่ดินแปลงนี้

ข้อ 2.       จันทร์กับอังคารจดทะเบียนโอนขายที่ดินแปลงหนึ่งของจันทร์ให้อังคารในราคา 100,000 บาท  ตอนที่ตกลงเจรจาซื้อขายก่อนที่จะไปจดทะเบียนโอนที่ดินแปลงนี้กัน อังคารบอกกับจันทร์ว่า ตนรับซื้อที่ดินแปลงนี้เป็นการชั่วคราวเพื่อช่วยจันทร์เรื่องเงินทองที่จันทร์กำลังมีปัญหาอยู่เท่านั้น

เมื่อขายให้ตนแล้วถ้าจันทร์มีเงินตามราคาที่ขายให้ตนเมื่อใดตนก็ยินดีที่จะให้จันทร์ไถ่ที่ดินแปลงนี้คืนได้ แต่ตอนที่โอนจดทะเบียนไม่ได้จดทะเบียนข้อตกลงนี้ด้วย  ต่อมาเมื่อจันทร์ขายที่ดินแปลงนี้ไปให้อังคารได้ห้าปี จันทร์ได้นำเงิน 100,000 บาท มาขอไถ่ที่ดินแปลงนี้คืนจากอังคาร  อังคารจะไม่ยอมให้นายจันทร์ไถ่ที่ดินแปลงนี้กลับคืนไปได้หรือไม่  เพราะเหตุใด

แนวคำตอบ

มาตรา 456  การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์  ถ้ามิได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ  วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าตันขึ้นไป  ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย

สัญญาจะขายหรือจะซื้อหรือคำมั่นในการซื้อขายทรัพย์สินตามที่ระบุไว้ในวรรคหนึ่ง  ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายผู้ต้องรับผิดเป็นสำคัญ  หรือได้วางประจำไว้  หรือได้ชำระหนี้บางส่วนแล้ว  จะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่

บทบัญญัติที่กล่าวมาในวรรคก่อนนี้  ท่านให้ใช้บังคับถึงสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ซึ่งตกลงกันเป็นราคาสองหมื่นบาท  หรือกว่านั้นขึ้นไปด้วย

วินิจฉัย

จันทร์กับอังคารจดทะเบียนโอนขายที่ดินแปลงหนึ่งของจันทร์ให้อังคารในราคา 100,000 บาท ตอนที่   ตกลงเจรจาซื้อขายก่อนที่จะไปจดทะเบียนโอนที่ดินแปลงนี้กัน อังคารบอกกับจันทร์ว่า ตนยินดีรับซื้อที่ดินแปลงนี้ชั่วคราง เพื่อช่วยจันทร์เรื่องเงินทองที่จันทร์กำลังมีปัญหาอยู่เท่านั้น เมื่อขายให้ตนแล้วถ้าจันทร์มีเงินตามราคาที่ขายให้ตนเมื่อใด ตนก็ยินดีที่จะให้จันทร์ไถ่ที่ดินแปลงนี้คืนได้ แต่ตอนที่โอนจดทะเบียนไม่ได้จดทะเบียนข้อตกลงนี้ด้วย ต่อมาเมื่อจันทร์ขายที่ดินแปลงนี้ไปให้อังคารได้ห้าปี นายจันทร์ได้นำเงิน 100,000 บาท มาขอไถ่ที่ดินแปลงนี้คืนจากนายอังคาร นายอังคารจะไม่ยอมให้นายจันทร์ไถ่ที่ดินแปลงนี้กลับคืนไปได้ เพราะสัญญาซื้อขายที่ดินแปลงนี้เป็นสัญญาซื้อขาย (สำเร็จบริบูรณ์) เสร็จเด็ดขาดที่สมบูรณ์ ตามมาตรา 456 วรรค 1 และไม่ใช่สัญญาขายฝาก เพราะข้อตกลงซื้อคืนนั้นไม่ได้จดไว้ในทะเบียนด้วย การให้สัญญาด้วยวาขาว่าจะขายคืนให้นั้นไม่เป็นคำมั่นที่จะใช้บังคับได้ตามมาตรา 456 วรรค 2

ข้อ 3.       บริษัทแห่งหนึ่ง ต้องการนำรถยนต์ของบริษัทบางคันที่เก่าแล้วออกประมูลขายทอดตลาด  จึงได้จ้างบริษัทขายทอดตลาดที่ได้รับใบอนุญาตถูกต้อง ให้เป็นผู้ดำเนินการประมูลขายทอดตลาด  โดยบริษัทก็ทราบว่ารถยนต์ของบริษัททุกคันที่นำมาประมูลขายทอดตลาดนั้นเป็นรถที่เก่าและชำรุด ดำประมูลซื้อรถยนต์จากการขายทอดตลาดครั้งนั้นได้คันหนึ่ง

เมื่อนำรถยนต์คันนั้นออกใช้จึงรู้ว่ารถยนต์มีความชำรุดมากถ้าจะซ่อมต้องเสียค่าซ่อมมาก  จึงได้นำรถยนต์คันนั้นออกขายต่อให้แดง  ดังนี้ อยากทราบว่าดำจะเรียกร้องให้บริษัทเจ้าของรถยนต์ที่นำออกขายรับผิดได้หรือไม่ และแดงจะเรียกร้องให้ดำให้รับผิดได้หรือไม่ เพราะเหตุใด อายุความเท่าใด

แนวคำตอบ 

มาตรา 472  ในกรณีที่ทรัพย์สินซึ่งขายนั้นชำรุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใดอันเป็นเหตุให้เสื่อมราคาหรือเสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันมุ่งจะใช้เป็นปกติก็ดี  ประโยชน์ที่มุ่งหมายโดยสัญญาก็ดี  ท่านว่า  ผู้ขายต้องรับผิด

ความที่กล่าวมาในมาตรานี้ย่อมใช้ได้  ทั้งที่ผู้ขายรู้อยู่แล้วหรือไม่รู้ว่าความชำรุดบกพร่องมีอยู่

มาตรา 473  ผู้ขายย่อมไม่ต้องรับผิดในกรณีดังจะกล่าวต่อไปนี้  คือ

(1) ถ้าผู้ซื้อได้รู้อยู่แล้วแต่ในเวลาซื้อขายว่ามีความชำรุดบกพร่องหรือควรจะได้รู้เช่นนั้นหากได้ใช้ความระมัดระวังอันจะพึงคาดหมายได้แต่วิญญูชน

(2) ถ้าความชำรุดบกพร่องนั้นเป็นอันเห็นประจักษ์แล้วในเวลาส่งมอบ  และผู้ซื้อรับเอาทรัพย์สินนั้นไว้โดยมิได้อิดเอื้อน

(3) ถ้าทรัพย์สินนั้นได้ขายทอดตลาด

วินิจฉัย

บริษัทแห่งหนึ่ง ต้องการนำรถยนต์ของบริษัทบางคันที่เก่าแล้วออกประมูลขายทอดตลาด จึงได้จ้างบริษัทขายทอดตลาดโดยได้รับใบอนุญาตถูกต้องให้เป็นผู้ดำเนินการประมูลขายทอดตลาด โดยบริษัทก็ทราบว่ารถยนต์ของบริษัททุกคันนั้นที่นำมาประมูลขายทอดตลาดนั้นเป็นรถที่เก่าและชำรุด ดำประมูลซื้อรถยนต์จากการขายทอดตลาดครั้งนั้นได้คันหนึ่ง ดำจะเรียกร้องให้บริษัทเจ้าของรถยนต์ที่นำออกขายรับผิดไม่ได้ ตามมาตรา 473(3) แม้ทรัพย์ที่ซื้อจะชำรุดบกพร่องก็ตาม แต่เมื่อดำนำรถยนต์คันนั้นออกขายต่อให้แดง ถ้าแดงไม่ทราบว่ารถยนต์คันนั้นชำรุดบกพร่อง และแดงได้ใช้ความระมัดระวังในการรับมอบทรัพย์สินในระดับวิญญูชน และเป็นความชำรุดบกพร่องที่ไม่สามารถเห็นประจักษ์ในเวลาส่งมอบและผู้ซื้อรับเอาทรัพย์สินนั้นไว้โดยไม่ได้อิดเอื้อน และสัญญาซื้อขายระหว่างแดงและดำไม่ใช้เป็นการขายทอดตลาด แดงจะเรียกร้องให้ดำให้รับผิดได้ตามมาตรา 472 และไม่เข้าข้อยกเว้นตามมาตรา 473 แดงจึงฟ้องให้ดำรับผิดเพื่อการชำรุดบกพร่องได้

การสอบไล่ภาคฤดู  1  ปีการศึกษา  2551

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW2005 

กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยนให้

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี  3  ข้อ

ดังนี้ ถ้านายอังคารมาถามท่านว่า นายอังคารมีสิทธิในที่ดินแปลงนี้หรือไม่ ท่านจะให้คำตอบนายอังคารอย่างไร เพราะเหตุใด

แนวคำตอบ            

หลักกฎหมาย  

มาตรา 456 วรรค 1  การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์  ถ้ามิได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ  วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรื่อมีระวางตั้งแต่ห้าตันขึ้นไป  ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย 

มาตรา 1378  การโอนไปซึ่งการครอบครองนั้นย่อมทำได้โดยส่งมอบทรัพย์สินที่ครอบครอง

สัญญาระหว่างนายจันทร์กับนายอังคารเป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาด  คู่สัญญาหาได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ย่อมตกเป็นโมฆะ  ถือว่าสัญญาเป็นอันไม่มีไม่เกิด และคู่สัญญาย่อมกลับคืนสู่ฐานะเดิม ตามมาตรา 456 วรรค 1   แต่ที่ดิน นส.3 เป็นที่ดินที่มีเพียงสิทธิครอบครอง  นายจันทร์ส่งมอบที่ดินแปลงนี้ให้นายอังคารเป็นการโอนไปซึ่งการครอบครอง  นายอังคารย่อมได้ไปซึ่งสิทธิครอบครอง  นายอังคารย่อมมีสิทธิในที่ดินแปลงนี้ ตามมาตรา 1378   

ข้อ 2.       แสงประมูลซื้อเครื่องถ่ายเอกสารของเสียง จากการทอดตลาดจำนวนสี่เครื่อง ราคาเครื่องละ 50,000 บาท โดยมีข้อตกลงว่านายเสียงผู้ขายไม่รับผิดในความชำรุดบกพร่องและการรอนสิทธิในเครื่องถ่ายเอกสารทั้งหมด

เมื่อประมูลได้แล้วเสียงจึงจัดการส่งเครื่องถ่ายเอกสารทั้งหมดไปให้แสง แต่ขณะส่งของคนงานของเสียงได้ทำเครื่องถ่ายเอกสารเครื่องหนึ่งชำรุด อีกเครื่องหนึ่งสี่ได้นำเจ้าพนักงานตำรวจมายึดคืนไปโดยเจ้าพนักงานตำรวจแจ้งว่าเป็นของที่ถูกขโมยมาจากร้านของสี่ แล้วนำมาขายต่อให้เสียงโดยเสียงเองก็ไม่รู้

และเสียงได้นำมาทอดตลาด แสงจึงได้รับเฉพาะเครื่องถ่ายเอกสารเพียงสองเครื่อง ส่วนเครื่องที่ชำรุด แสงจะให้คนงานของเสียงกลับไปเปลี่ยนเอาเครื่องใหม่มาแทนได้หรือไม่ และแสงจะเรียกร้องเสียงในเครื่องที่ถูก   เจ้าพนักงานตำรวจยึดคืนไปได้เพียงใด

แนวคำตอบ            

มาตรา 483  คู่สัญญาซื้อขายจะตกลงกันว่าผู้ขายไม่ต้องรับผิดเพื่อความชำรุดบกพร่องหรือเพื่อการรอนสิทธิก็ได้

มาตรา 484  ข้อสัญญาว่าจะไม่ต้องรับผิดนั้น  ย่อมไม่คุ้มผู้ขายให้พ้นจากการต้องส่งเงินคืนตามราคา  เว้นแต่จะได้ระบุไว้เป็นอย่างอื่น

มาตรา 485  ข้อสัญญาว่าจะไม่ต้องรับผิดนั้น  ไม่อาจคุ้มความรับผิดของผู้ขายในผลของการอันผู้ขายได้กระทำไปเอง  หรือผลแห่งข้อความจริงอันผู้

ขายได้รู้อยู่แล้วและปกปิดเสีย

 มาตรา 473  ผู้ขายย่อมไม่ต้องรับผิดในกรณีดังจะกล่าวต่อไปนี้  คือ

(3)  ถ้าทรัพย์สินนั้นได้ขายทอดตลาด

แสงประมูลซื้อเครื่องถ่ายเอกสารของเสียง  จากการทอดตลาดจำนวนสี่เครื่อง ราคาเครื่องละ 50,000 บาท โดยมีข้อตกลงว่านายเสียงผู้ขายไม่รับผิดในความชำรุดบกพร่องและการรอนสิทธิในเครื่องถ่ายเอกสารทั้งหมด  เมื่อประมูลได้แล้วจึงจัดการส่งไปให้แสง  แต่ขณะส่งของ คนงานของเสียงได้ทำเครื่องถ่ายเอกสารเครื่องหนึ่งชำรุด  ในกรณีความชำรุดบกพร่องแม้มีข้อตกลงยกเว้นความรับผิด แต่เป็นการที่ผู้ขายหรือตัวแทนของผู้ขายได้กระทำไปเองซึ่งยังต้องรับผิดตามมาตรา 485  แต่เนื่องจากเป็นการขายทอดตลาด  ผู้ขายจึงไม่ต้องรับผิดในความชำรุดบกพร่อง แต่เรียกร้องให้รับผิดในการส่งมอบทรัพย์ไม่เป็นไปตามสภาพในเวลาที่จะส่งมอบตาม ม. 32391  ถ้าทรัพย์สินนั้นขายทอดตลาด ตามมาตรา 473 (3) 

ส่วนเครื่องถ่ายเอกสารอีกเครื่องหนึ่ง  สี่ได้นำเจ้าพนักงานตำรวจมายึดคืนไปโดยเจ้าพนักงานตำรวจแจ้งว่าเป็นของที่ถูกขโมยมาจากร้านของสี่  นายแสงจึงถูกรอนสิทธิ เมื่อมีข้อตกลงยกเว้นความรับผิดไว้ตามมาตรา 483  และไม่เข้าตามมาตรา 485   เสียงจึงไม่ต้องรับผิดในการรอนสิทธิต่อนายแสง  ดังนั้น แสงให้คนงานของเสียงกลับไปเปลี่ยนเอาเครื่องใหม่มาแทนไม่ได้  จะเรียกร้องให้รับผิดในความชำรุดบกพร่องของทรัพย์ไม่ได้ตาม 473 (3) แต่เรียกร้องให้รับผิดตาม ม. 323 ว.1 ชดใช้ค่าสินไหมทดแทน  และจะเรียกร้องให้เสียงรับผิดในเครื่องที่ถูกเจ้าพนักงานตำรวจยึดคืนไปก็ไม่ได้เช่นกัน  เพราะสัญญาซื้อขายมีข้อตกลงให้ผู้ขายไม่ต้องรับผิดในการรอนสิทธิ และเสียงผู้ขายก็ไม่ทราบถึงการรอนสิทธินั้นๆ  แต่ไม่คุ้มผู้ขายให้ส่งเงินคืนตามราคา  มาตรา 1484  

ข้อ 3.       อาทิตย์ได้จดทะเบียนขายฝากที่ดินแปลงหนึ่งของอาทิตย์ไว้กับจันทร์ ในทะเบียนได้ระบุให้พุธเป็นผู้มีสิทธิไถ่คืน

ต่อมาทั้งจันทร์และพุธตาย ศุกร์ซึ่งเป็นทายาทคนเดียวของพุธได้นำเงินสินไถ่ทั้งหมดมาไถ่ที่ดินแปลงนี้คืนกับพฤหัส ซึ่งเป็นทายาทคนเดียวของจันทร์เช่นกัน ในขณะที่กำหนดเวลาไถ่คืนยังไม่สิ้นสุด แต่พฤหัสไม่ยอมรับอ้างว่าศุกร์ไม่มีสิทธิไถ่ทรัพย์คืน

ศุกร์จึงได้นำเงินค่าสินไถ่ไปวางไว้ที่สำนักงานวางทรัพย์ ก่อนที่จะพ้นกำหนดเวลาไถ่โดยสละสิทธิถอนทรัพย์ที่วางไว้ ศุกร์จะไถ่ที่ดินแปลงนี้คืนได้หรือไม่ กรรมสิทธิ์ในที่ดินแปลงนี้ได้โอนมายังศุกร์แล้วหรือยัง

แนวคำตอบ            

 มาตรา 492  ในกรณีที่มีการไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากภายในเวลาที่กำหนดไว้ในสัญญาหรือภายในเวลาที่กฎหมายกำหนด  หรือผู้ไถ่ได้วางทรัพย์อันเป็นสินไถ่ต่อสำนักงานวางทรัพย์ภายในกำหนดเวลาไถ่โดยสละสิทธิถอนทรัพย์สินที่ได้วางไว้  ให้ทรัพย์สินซึ่งขายฝากตกเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ไถ่ตั้งแต่เวลาที่ผู้ไถ่ได้ชำระสินไถ่หรือวางทรัพย์อันเป็นสินไถ่  แล้วแต่กรณี

มาตรา 497  สิทธิในการไถ่ทรัพย์สินนั้น  จะพึงใช้ได้แต่บุคคลเหล่านี้  คือ

(3)  บุคคลซึ่งในสัญญายอมไว้โดยเฉพาะว่าให้เป็นผู้ไถ่ได้

มาตรา 498สิทธิในการไถ่ทรัพย์สินนั้น  จะพึงใช้ได้เฉพาะบุคคลเหล่านี้  คือ

(1) ผู้ขายเดิม  หรือทายาทของผู้ขายเดิม  หรือ

                อาทิตย์ได้จดทะเบียนขายฝากที่ดินแปลงหนึ่งของอาทิตย์ไว้กับจันทร์  ในทะเบียนได้ระบุให้พุธเป็นผู้มีสิทธิไถ่คืน  พุธจึงเป็นผู้มีสิทธิไถ่คืนมาตรา 497 (3)  เมื่อพุธตาย สิทธิไถ่จึงตกไปยังทายาทของพุธคือศุกร์  ตามกฎหมายมรดกเพราะสิทธิไถ่เป็นสิทธิที่ตกทอดมรดกได้  เมื่อศุกร์นำสินไถ่ทั้งหมดมาไถ่ที่ดินคืนภายในกำหนดเวลาไถ่  ศุกร์จึงมีสิทธิไถ่ต่อพฤหัสซึ่งเป็นทายาทของจันทร์ตามมาตรา 478 (1)  พฤหัสจึงต้องยอมให้ศุกร์ไถ่ที่ดินแปลงนั้นคืน  พฤหัสจะไม่ยอมรับไถ่โดยอ้างว่าศุกร์ไม่มีสิทธิไถ่ทรัพย์คืนไม่ได้  และเมื่อศุกร์ได้นำเงินค่าสินไถ่ไปวางไว้ที่สำนักงานวางทรัพย์ก่อนที่จะพ้นกำหนดเวลาไถ่โดยสละสิทธิถอนทรัพย์ที่วาง  กรรมสิทธิ์ในที่ดินแปลงนี้ได้โอนมายังศุกร์แล้วโดยผลของกฎหมายตามมาตรา 492

การสอบไล่ภาค 2 ปีการศึกษา 2551
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW2005
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยนให้

คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี 3 ข้อ

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2551
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW2005
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยนให้

คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี 3 ข้อ

การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2552
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW2005
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยนให้

คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี 3 ข้อ

การสอบไล่ภาค 2 ปีการศึกษา 2552
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW2005
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยนให้

คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี 3 ข้อ

ข้อ 1 นายจันทร์อยากได้บ้านและที่ดินมีโฉนดของนายอังคาร นายจันทร์ได้ติดต่อขอซื้อบ้านและที่ดินแปลงนี้จากนายอังคารในราคา 10 ล้านบาท นายอังคารขอให้นายจันทร์ไปพบที่สำนักงานที่ดินเพื่อจดทะเบียนสิทธินิติกรรม ซื้อขายบ้านและที่ดินแปลงนี้

ทั้งคู่ได้มาที่สำนักงานที่ดินและได้ทำหนังสือสัญญาซ้อขายบ้านและที่ดินใน ราคา 10 ล้านบาท พร้อมกับยื่นคำขอจดทะเบียนต่อเจ้าพนักงานที่ดิน แต่เจ้าพนักงานที่ดินแจ้งว่าโฉนดฉบับสำนักงานที่ดินสูญหายขอทั้งคู่มาจด ทะเบียนกันใหม่หลังจากนี้อีก 15 วัน ต่อมาอีก 1 เดือน

นายจันทร์ได้ขอให้นายอังคารไปจดทะเบียนโอนบ้านและที่ดินแปลงนี้ นายอังคารกลับปฏิเสธและไม่ขาย เพราะเห็นว่าบ้านและที่ดินมีราคาท้องตลาดสูงขึ้นมาก นายจันทร์มาถามท่านว่า นายจันทร์จะมีสิทธิเรียกร้องบ้านและที่ดินแปลงนี้จากนายอังคารได้หรือไม่
ดังนี้ ตามข้อเท็จจริงนี้ ท่านจะให้คำตอบแก่นายจันทร์อย่างไร เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ
หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 456 วรรคแรก การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ถ้ามิได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าตันขึ้นไป ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย

วินิจฉัยกรณี ตามอุทาหรณ์ สัญญาระหว่างนายจันทร์กับนายอังคารเป็นสัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาดในอสังหาริมทรัพย์ เพราะเป็นสัญญาซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ และคู่สัญญาได้ตกลงซื้อขายกันเสร็จสิ้นเรียบร้อยแล้ว โดยไม่มีเจตนาที่จะไปโอน หรือไปทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ในภายหลังแต่อย่างใดและ สัญญาซื้อขายเสร็จเด็ดขาดอสังหาริมทรัพย์นั้น กฎหมายบัญญัติให้คู่สัญญาจะต้องทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้า หน้าที่ตามมาตรา 456 วรรคแรก แต่เมื่อได้ความว่านายจันทร์กับนายอังคารทำเป็นหนังสือสัญญาซื้อบ้านและ ที่ดินเพียงอย่างเดียว โดยยังไม่ได้จดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ดังนั้นสัญญาซื้อขายบ้านและที่ดินยังไม่ถือว่าทำถูกต้องตามแบบที่กฎหมาย บังคับไว้ตามมาตรา456 วรรคแรก สัญญานี้ย่อมตกเป็นโมฆะ ถือว่าไม่มีสัญญาซื้อขายที่ดินต่อกัน นายจันทร์จะเรียกร้องบ้านและที่ดินแปลงนี้จากนายอังคารไม่ได้สรุป นายจันทร์จะเรียกร้องบ้านและที่ดินแปลงนี้จากนายอังคารไม่ได้

ข้อ 2 นายสดไปซื้อของใช้สำนักงานจากการขายทอดตลาดของนายใส ได้เครื่องคอมพิวเตอร์มา 5 เครื่อง เครื่องถ่ายเอกสารรุ่นสามารถมหัศจรรย์มา 2 เครื่อง หลังจากนั้นปรากฏว่าเครื่องคอมพิวเตอร์ 3 ใน 5 เครื่อง ทำงานเชื่องช้าขาดตกบกพร่องไม่เป็นไปตามความสามารถของคอมฯรุ่นนี้พึงจะทำได้ และ 1 ใน 2 ของเครื่องถ่ายเอกสาร นายแสงมาขอคืน โดยมีเอกสารยืนยันว่าเป้นของตนซึ่งถูกขโมยมา นายสดก็คืนให้ไปนายสดจะฟ้องนายใสให้รับผิดในความชำรุดบกพร่อง และการรอนสิทธิที่เกิดขึ้นได้หรือไม่ เพราะเหตุใดธงคำตอบหลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 472 ในกรณีที่ทรัพย์สินซึ่งขายนั้นชำรุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใดอันเป็นเหตุให้ เสื่อมราคาหรือเสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันมุ่งจะใช้เป็นปกติก็ดี ประโยชน์ที่มุ่งหมายโดยสัญญาก็ดี ท่านว่า ผู้ขายต้องรับผิด

ความที่กล่าวมาในมาตรานี้ย่อมใช้ได้ ทั้งที่ผู้ขายรู้อยู่แล้วหรือไม่รู้ว่าความชำรุดบกพร่องมีอยู่

มาตรา 473 ผู้ขายย่อมไม่ต้องรับผิดในกรณีดังจะกล่าวต่อไปนี้ คือ

(3) ถ้าทรัพย์สินนั้นได้ขายทอดตลาด

มาตรา 475 หากว่ามีบุคคลผู้ใดมาก่อการรบกวนขัดสิทธิของผู้ซื้อในอันจะครองทรัพย์สินโดย ปกติสุข เพราะบุคคลผู้นั้นมีสิทธิเหนือทรัพย์สินที่ได้ซื้อขายกันนั้นอยู่ในเวลาซื้อ ขายก็ดี เพราะความผิดของผู้ขายก็ดี ท่านว่าผู้ขายจะต้องรับผิดในผลอันนั้น

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์ แม้เครื่องคอมพิวเตอร์ 3 ใน 5 เครื่องที่นายสดซื้อมาจะชำรุดบกพร่อง แต่นายสดจะฟ้องร้องให้นายใสผู้ขายรับผิดในความชำรุดบกพร่องไม่ได้ เพราะเป็นการซื้อจากการขายทอดตลาดตามมาตรา 473(3) ประกอบมาตรา 472 ซึ่งถือว่าเป็นวิธีการที่เปิดโอกาสให้ผู้ซื้อได้ตรวจดูทรัพย์สินก่อนซื้อขาย

ส่วน กรณีการรอนสิทธินั้นตามมาตรา 475 วางหลักไว้ว่า ผู้ขายจะต้องรับผิดในการรอนสิทธิ ถ้าผู้ซื้อไม่สามารถครอบครองทรัพย์สินที่ซื้อมาได้โดยปกติสุข เพราะมีบุคคลอื่นที่มีสิทธิเหนือทรัพย์สินที่ซื้อขายกันนั้นอยู่ในเวลาซื้อ ขายมาก่อการรบกวนขัดสิทธิของผู้ซื้อ ซึ่งความรับผิดในการรอนสิทธิของผู้ขายนี้เกิดขึ้นโดยผลของกฎหมาย ไม่ใช่โดยสัญญา เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า นายใสได้ขายเครื่องถ่ายเอกสาร 2 เครื่องให้นายสดไปแล้ว แต่นายสดไม่สามารถครอบครองเครื่องถ่ายเอกสารโดยปกติสุข เพราะนายแสงเจ้าของที่แท้จริงมาขอคืนเครื่องถ่ายเอกสาร 1 ใน 2 เครื่องคืน กรณีจึงเป็นการรบกวนขัดสิทธิของนายสดที่จะครอบครองเครื่องถ่ายเอกสารนี้โดย ปกติสุข จึงถือว่านายสดถูกรอนสิทธิ ดังนั้น นายสดจึงฟ้องให้นายใสรับผิดกรณีที่ตนถูกรอนสิทธิได้

สรุป นายสดจะฟ้องนายใสให้รับผิดในความชำรุดบกพร่องไม่ได้ แต่ฟ้องเพราะเหตุที่ถูกรอนสิทธิได้

ข้อ 3 นายไก่นำลูกช้าง 4 เชือก ไปขายฝากไว้กับนายไข่โดยทำสัญญากันเองในราคาเชือกละ 1 แสนบาท ไถ่คืนภายในกำหนด 3 ปี ในราคาเชือกละ 2 แสนบาท เมื่อเวลาผ่านไป 2 ปี นายไก่ไปขอใช้สิทธิไถ่คืนพร้อมเงิน 5 แสน 8 หมื่นบาทถ้วน นายไข่ปฏิเสธโดยอ้างว่า สัญญาขายฝากเป็นโมฆะ ตนมีสิทธิครอบครองถึงจะไถ่ก็ไถ่ไม่ได้เพราะยังไม่ถึงกำหนดเวลา สินไถ่ไม่ครบ คำปฏิเสธของนายไข่รับฟังได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 456 วรรคแรก การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ถ้ามิได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ วิธีนี้ให้ใช้ถึงซื้อขายเรือมีระวางตั้งแต่ห้าตันขึ้นไป ทั้งซื้อขายแพและสัตว์พาหนะด้วย

มาตรา 491 อันว่าขายฝากนั้น คือสัญญาซื้อขายซึ่งกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินตกไปยังผู้ซื้อ โดยมีข้อตกลงกันว่าผู้ขายอาจไถ่ทรัพย์นั้นคืนได้

มาตรา 494 ท่านห้ามมิให้ใช้สิทธิไถ่ทรัพย์สินซึ่งขายฝากเมื่อพ้นเวลาดังจะกล่าวต่อไปนี้
(2) ถ้าเป็นสังหาริมทรัพย์ กำหนดสามปีนับแต่เวลาซื้อขาย

มาตรา 499 สินไถ่นั้น ถ้าไม่ได้กำหนดกันไว้ว่าเท่าใดไซร้ ท่านให้ไถ่ตามราคาที่ขายฝาก

ถ้า ปรากฏในเวลาไถ่ว่าสินไถ่หรือราคาขายฝากที่กำหนดไว้สูงกว่าราคาขายฝากที่แท้ จริงเกินอัตราร้อยละสิบห้าต่อปี ให้ไถ่ได้ตามราคาขายฝากที่แท้จริงรวมประโยชน์ตอบแทนร้อยละสิบห้าต่อปี

วินิจฉัย

กรณี ตามอุทาหรณ์ ลูกช้างเป็นสังหาริมทรัพย์ธรรมดา การขายฝากจึงไม่ต้องทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ดังนั้นคู่กรณีสามารถทำสัญญากันเองได้และมีผลสมบูรณ์ตามมาตรา 491 ประกอบมาตรา 456 วรรคแรก

ส่วนการที่นายไก่ไปขอสิทธิไถ่นั้น นายไข่จะปฏิเสธไม่ได้ เพราะเหตุว่านายไก่ได้ขอใช้สิทธิในการไถ่ภายในกำหนดระยะเวลา 3 ปีตามมาตรา 494(2) และในส่วนเงินสินไถ่นั้นตามมาตรา 499 วรรคสอง บัญญัติว่า ถ้าปรากฏในเวลาไถ่ว่าสินไถ่หรือราคาขายฝากที่กำหนดไว้สูงกว่าราคาขายฝากที่ แท้จริงเกินอัตราร้อยละสิบห้าต่อปี ให้ไถ่ได้ตามราคาขายฝากที่แท้จริงรวมประโยชน์ตอบแทนร้อยละสิบห้าต่อปี ดังนั้นเมื่อนายไก่นำเงิน 5 แสน 8 หมื่นบาท เป็นสินไถ่นั้นจึงเป็นจำนวนเงินที่ถูกต้อง กล่าวคือ ตามราคาขายฝากที่แท้จริงรวมประโยชน์ตอบแทนร้อยละสิบห้าต่อปี เท่ากับ 5 แสน 8 หมื่นบาทตามมาตรา 499

ดังนั้น เมื่อนายไก่ได้ไปขอใช้สิทธิภายในกำหนดเวลา และเงินสินไถ่ก็ครบตามที่กฎหมายกำหนด คำปฏิเสธของนายไข่จึงรับฟังไม่ได้

สรุป คำปฏิเสธของนายไข่รับฟังไม่ได้

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2552
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW2005
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยนให้

คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี 3 ข้อ

การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2553
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW2005
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยนให้

คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี 3 ข้อ

การสอบไล่ภาค 2 ปีการศึกษา 2553
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW2005
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขาย แลกเปลี่ยนให้

คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี 3 ข้อ