การสอบไล่ภาค 2 ปีการศึกษา 2546
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW3010 กฎหมายล้มละลาย
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน จำนวน 3 ข้อ
ธงคำตอบ
มาตรา 36 เมื่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์เห็นว่า มติของที่ประชุมเจ้าหนี้ขัดต่อกฎหมาย หรือประโยชน์อันร่วมกันของเจ้าหนี้ทั้งหลาย เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์อาจยื่นคำขอโดยทำเป็นคำร้องต่อศาล และศาลอาจมีคำสั่งห้ามมิให้ปฏิบัติการตามมตินั้นได้ แต่ต้องยื่นต่อศาลภายในเจ็ดวันนับแต่วันที่ที่ประชุมเจ้าหนี้ลงมติ
มาตรา 146 ถ้าบุคคลล้มละลาย เจ้าหนี้ หรือบุคคลใดได้รับความเสียหายโดยการกระทำหรือคำวินิจฉัยของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ บุคคลนั้นอาจยื่นคำขอโดยทำเป็นคำร้องต่อศาลภายในกำหนดเวลาสิบสี่วันนับแต่วันที่ได้ทราบการกระทำหรือคำวินิจฉัยนั้น ศาลมีอำนาจสั่งยืนตาม กลับหรือแก้ไข หรือสั่งประการใดตามที่เห็นสมควร
อธิบาย
ตาม พ.ร.บ. ล้มละลาย พ.ศ. 2483 ได้ให้สิทธิแก่บุคคลดังต่อไปนี้ที่จะขอให้ศาลมีคำสั่งห้ามมิให้ปฏิบัติตามมติหรือยกเลิกเพิกถอนการประชุม กล่าวคือ
กรณีที่มติของที่ประชุมเจ้าหนี้ขัดต่อกฎหมาย
ในกรณีที่มติของที่ประชุมเจ้าหนี้ขัดต่อกฎหมายตามมาตรา 36 ได้กำหนดให้ เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์เป็นผู้ยื่นคำขอโดยทำเป็นคำร้องต่อศาล ภายใน 7 วัน นับแต่วันที่ที่ประชุมเจ้าหนี้ได้ลงมติ และกรณีนี้ศาลอาจมีคำสั่งห้ามมิให้ปฏิบัติตามมตินั้นได้ ทั้งนี้ เป็นอำนาจของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์โดยเฉพาะที่เป็นผู้ยื่นคำขอ (ฎ. 1295/2540)
กรณีการนัดประชุมเจ้าหนี้ของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ไม่ชอบด้วยกฎหมาย
ในกรณีการนัดประชุมเจ้าหนี้ของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ไม่ชอบด้วยกฎหมาย เช่น การส่งหมายนัดประชุมแก่เจ้าหนี้ไม่ชอบด้วยประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง กรณีเช่นนี้ บทบัญญัติมาตรา 146 กำหนดสิทธิแก่ลูกหนี้หรือบุคคลล้มละลาย เจ้าหนี้ หรือบุคคลใดที่ได้รับความเสียหาย เนื่องจากการกระทำของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ เป็นผู้ยื่นคำขอโดยทำเป็นคำร้องต่อศาลภายใน 14 วัน นับแต่วันที่ได้รับทราบการกระทำนั้นหรือคำวินิจฉัยนั้น ซึ่งศาลมีอำนาจสั่งยืนตาม กลับหรือแก้ไข หรือสั่งประการใดตามที่เห็นสมควรได้
สำหรับในกรณีที่ศาลมีคำสั่งให้ยกเลิกหรือเพิกถอนการประชุมดังกล่าวก็เท่ากับเป็นการเพิกถอนมติของที่ประชุมไปด้วย (ฎ. 423/2518)
ข้อ 2 เขียวกู้ยืมเงินแดงไป 100,000 บาท โดยนำเครื่องเพชรของตนมามอบให้แดงไว้เป็นประกันหนี้ โดยไม่มีหลักฐานการจำนำเป็นหนังสือและไม่ได้ทำหลักฐานการกู้ยืมเงินกันไว้เป็นหนังสือแต่อย่างใด ต่อมาเขียวถูกเจ้าหนี้อื่นฟ้องล้มละลายและศาลสั่งพิทักษ์ทรัพย์เขียวเด็ดขาด แดงขอรับชำระหนี้ดังกล่าวต่อ จ.พ.ท. โดยตีราคาเครื่องเพชรของเขียวเป็นเงิน 80,000 บาท แล้วขอรับชำระหนี้ สำหรับจำนวนที่ยังขาดอยู่อีก 20,000 บาท ถ้าท่านเป็น จ.พ.ท. จะสั่งคำขอรับชำระหนี้ของแดงอย่างไร
ธงคำตอบ
มาตรา 95 เจ้าหนี้มีประกันย่อมมีสิทธิเหนือทรัพย์สินอันเป็นหลักประกันซึ่งลูกหนี้ได้ให้ไว้ก่อนถูกพิทักษ์ทรัพย์โดยไม่ต้องขอรับชำระหนี้ แต่ต้องยอมให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ตรวจดูทรัพย์สินนั้น
มาตรา 96 วรรคแรกและวรรคท้าย เจ้าหนี้มีประกันอาจขอรับชำระหนี้ภายในเงื่อนไขดังต่อไปนี้
(4) เมื่อตีราคาทรัพย์สินอันเป็นหลักประกันแล้ว ขอรับชำระหนี้สำหรับจำนวนที่ยังขาดอยู่ ในกรณีเช่นนี้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์มีอำนาจไถ่ถอนทรัพย์สินตามราคานั้นได้ถ้าเห็นว่าราคานั้นไม่สมควรเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์มีอำนาจขายทรัพย์สินนั้นตามวิธีการที่เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์และเจ้าหนี้ตกลงกัน ถ้าไม่ตกลงกัน จะขายทอดตลาดก็ได้แต่ต้องไม่ให้เสียหายแก่เจ้าหนี้และเจ้าหนี้หรือเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์มีอำนาจเข้าสู้ราคาในการขายทอดตลาดได้ เมื่อขายได้เงินจำนวนสุทธิเท่าใดให้ถือว่าเป็นราคาที่เจ้าหนี้ได้ตีมาในคำขอ
บทบัญญัติแห่งมาตรานี้ไม่ให้ใช้บังคับในกรณีที่ตามกฎหมายลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดเกินกว่าราคาทรัพย์สินที่เป็นหลักประกัน
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 653 วรรคแรก การกู้ยืมเงินกว่าสองพันบาทขึ้นไปนั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานแห่งการกู้ยืมเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ยืมเป็นสำคัญ ท่านว่าจะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่
วินิจฉัย
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ (จ.พ.ท.) จะสั่งคำขอรับชำระหนี้ของแดงอย่างไร เห็นว่า ตามกฎหมายแล้ว เจ้าหนี้มีประกันมีสิทธิได้รับชำระหนี้จากกองทรัพย์สินของลูกหนี้ได้ 2 วิธี คือ
1 ใช้สิทธิตามมาตรา 95 โดยไม่ต้องยื่นคำขอรับชำระหนี้ตามมาตรา 91 เพียงแต่แจ้งให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ทราบว่าจะถือเอาสิทธิเหนือทรัพย์สินที่เป็นหลักประกัน และยอมให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์เข้าตรวจดูทรัพย์สิน
2 ใช้สิทธิตามมาตรา 96 โดยยื่นคำขอรับชำระหนี้ตามมาตรา 91 ภายใต้เงื่อนไขดังที่ระบุไว้ในมาตรา 96 แต่อย่างไรก็ตาม ถ้ามีกรณีใดที่ตามกฎหมาย ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดเกินกว่าราคาทรัพย์สินที่เป็นหลักประกัน เจ้าหนี้มีประกันจะยื่นคำขอรับชำระหนี้ไม่ได้ ทั้งนี้ตามบทบัญญัติมาตรา 96 วรรคท้าย
เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า เขียวกู้ยืมเงินแดงไป 100,000 บาท โดยนำเครื่องเพชรของตนมามอบให้แดงไว้เป็นประกันเงินกู้ แม้การจำนำจะไม่มีหลักฐานเป็นหนังสือ แต่เมื่อมีการส่งมอบทรัพย์สินที่จำนำ การจำนำย่อมมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมายแล้ว (ป.พ.พ. มาตรา 747) กรณีนี้ถือว่าแดงผู้รับจำนำอยู่ในฐานะเป็นเจ้าหนี้มีประกันตามมาตรา 6 แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อหนี้เงินกู้ยืมของเขียวและแดงเป็นการกู้ยืมเงินกันเกินกว่า 2,000 บาท แต่ไม่มีหลักฐานการกู้ยืมเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ยืมเป็นสำคัญ แดงเจ้าหนี้จึงไม่อาจฟ้องบังคับให้เขียวลูกหนี้ชำระหนี้ได้ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 653 วรรคแรก ดังนั้นในกรณีนี้ เขียวลูกหนี้จึงไม่ต้องรับผิดเกินกว่าราคาทรัพย์สินที่เป็นหลักประกัน
การที่แดงตีราคาเครื่องเพชรเป็นเงิน 80,000 บาท และขอรับชำระหนี้จำนวนที่ยังขาดอยู่อีก 20,000 บาท อันถือว่าเป็นกรณีที่เจ้าหนี้มีประกันใช้สิทธิยื่นคำขอรับชำระหนี้ตามมาตรา 96(4) แต่เมื่อแดงเป็นเจ้าหนี้มีประกันที่ตามกฎหมายลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดเกินกว่าราคาทรัพย์สินที่เป็นหลักประกัน แดงจึงไม่มีสิทธิยื่นคำขอรับชำระหนี้ตามมาตรา 96 วรรคท้ายได้ ดังนี้ หากข้าพเจ้าเป็นเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ จะสั่งไม่รับคำขอรับชำระหนี้ของแดง
อย่างไรก็ตาม แม้แดงจะยื่นคำขอรับชำระหนี้ไม่ได้ แดงก็ยังคงมีสิทธิเหนือเครื่องเพชรที่จำนำอันเป็นหลักประกัน ซึ่งลูกหนี้ได้ให้ไว้ก่อนถูกพิทักษ์ทรัพย์โดยไม่ต้องยื่นคำขอรับชำระหนี้ได้ แต่ต้องยอมให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ตรวจดูทรัพย์สินตามมาตรา 95
สรุป หากข้าพเจ้าเป็นเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ จะสั่งไม่รับคำขอรับชำระหนี้ของแดง
ข้อ 3 ธนาคารสยาม ฟ้องบริษัทเอ จำกัด ซึ่งยืมเงินจากธนาคารสยาม กับแสงซึ่งเป็นผู้ค้ำประกันการยืมขอให้ศาลแพ่งบังคับให้บริษัท เอ จำกัด และแสงร่วมกันชำระเงินยืมดังกล่าว ในระหว่างที่ศาลพิจารณาคดีนั้น บริษัทเอ จำกัด ยื่นคำร้องขอให้ศาลล้มละลายกลางมีคำสั่งฟื้นฟูกิจการของบริษัทเอ จำกัด เมื่อศาลล้มละลายกลางมีคำสั่งรับคำร้องขอไว้พิจารณา บริษัทเอ จำกัด และแสงยื่นคำขอให้ศาลแพ่งงดการพิจารณาคดีที่ถูกธนาคารสยามฟ้องเนื่องจากศาลล้มละลายกลางมีคำสั่งรับคำร้องขอฟื้นฟูกิจการของบริษัท เอ จำกัด ไว้พิจารณาแล้ว ธนาคารสยามยื่นคำคัดค้านว่าศาลจะงดการพิจารณาคดีดังกล่าวไม่ได้
ให้ท่านวินิจฉัยว่าศาลแพ่งจะมีคำสั่งประการใด
ธงคำตอบ
มาตรา 90/12 ภายใต้บังคับมาตรา 90/13 และมาตรา 90/14 นับแต่วันที่ศาลมีคำสั่งรับคำร้องขอไว้เพื่อพิจารณาจนถึงวันครบกำหนดระยะเวลาดำเนินการตามแผน หรือวันที่ดำเนินการเป็นผลสำเร็จตามแผนหรือวันที่ศาลมีคำสั่งยกคำร้องขอหรือจำหน่ายคดีหรือยกเลิกคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการหรือยกเลิกการฟื้นฟูกิจการหรือพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้เด็ดขาดตามความในหมวดนี้
(4) ห้ามมิให้ฟ้องลูกหนี้เป็นคดีแพ่งเกี่ยวกับทรัพย์สินของลูกหนี้หรือเสนอข้อพิพาทที่ลูกหนี้อาจต้องรับผิดหรือได้รับความเสียหายให้อนุญาโตตุลาการชี้ขาด ถ้ามูลแห่งหนี้นั้นเกิดขึ้นก่อนวันที่ศาลมีคำสั่งเห็นชอบด้วยแผน และห้ามมิให้ฟ้องลูกหนี้เป็นคดีล้มละลาย ในกรณีที่มีการฟ้องคดีหรือเสนอข้อพิพาทให้อนุญาโตตุลาการชี้ขาดไว้ก่อนแล้ว ให้งดการพิจารณาไว้เว้นแต่ศาลที่รับคำร้องขอจะมีคำสั่งเป็นอย่างอื่น
วินิจฉัย
ตามบทบญญัติมาตรา 90/12(4) นั้นกำหนดว่า เมื่อศาลรับคำร้องขอฟื้นฟูกิจการไว้พิจารณาจนถึงครบกำหนดระยะเวลาดำเนินการตามแผน ห้ามมิให้ฟ้องลูกหนี้เป็นคดีแพ่งเกี่ยวกับทรัพย์สินของลูกหนี้หรือถ้าฟ้องคดีไว้แล้ว ก็ให้งดการพิจารณาไว้ ถ้ามูลแห่งหนี้นั้นเกิดขึ้นก่อนวันที่ศาลมีคำสั่งเห็นชอบด้วยแผน ทั้งนี้เป็นการห้ามฟ้องเฉพาะตัวลูกหนี้ในคดีฟื้นฟูกิจการหรือลูกหนี้ที่ยื่นคำขอร้องขอฟื้นฟูกิจการเท่านั้น ส่วนจำเลยอื่นแม้จะต้องร่วมรับผิดกับลูกหนี้ในคดีแพ่งด้วย แต่เมื่อมิใช่ผู้ร่วมร้องขอหรือเป็นลูกหนี้ในคดีฟื้นฟูกิจการด้วย ย่อมไม่ได้รับประโยชน์ตามมาตรา 90/12(4) ด้วย เจ้าหนี้จึงฟ้องให้ลูกหนี้อื่นให้รับผิดทางแพ่งต่อไปได้
ศาลแพ่งจะมีคำสั่งประการใด เห็นว่า การที่ธนาคารสยามฟ้องบริษัทเอ จำกัด ให้ชำระเงินกู้ยืมซึ่งเป็นการฟ้องคดีแพ่งเกี่ยวกับทรัพย์สินของบริษัทเอ จำกัด เมื่อบริษัทเอ จำกัด ยื่นคำร้องขอฟื้นฟูกิจการของตน และศาลมีคำสั่งรับคำร้องขอไว้พิจารณาแล้ว ศาลในคดีแพ่งดังกล่าวต้องงดการพิจารณาคดีแพ่งนั้นไว้สำหรับบริษัทเอ จำกัด ซึ่งเป็นลูกหนี้ในคดีฟื้นฟูกิจการ ตามมาตรา 90/12(4)
ส่วนการพิจารณาคดีในส่วนของแสงนั้น แม้แสงจะถูกธนาคารสยามฟ้องให้รับผิดร่วมกับบริษัทเอ จำกัด ในฐานะผู้ค้ำประกันเป็นคดีเดียวกันกับคดีของบริษัทเอ จำกัด แสงไม่อาจได้รับความคุ้มครองตามมาตรา 90/12(4) เช่นเดียวกับบริษัทเอ จำกัด เพราะแสงมิได้มีฐานะเป็นผู้ร่วมร้องขอหรือลูกหนี้ในคดีฟื้นฟูกิจการดังกล่าวด้วย ศาลจึงต้องพิจารณาคดีในส่วนของแสงต่อไป (ฎ. 3403/2545 (ประชุมใหญ่))
สรุป ศาลแพ่งจะมีคำสั่งให้งดการพิจารณาคดีแพ่งเฉพาะบริษัทเอ จำกัด และยกคำคัดค้านของแสง
