การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2548
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW3010 กฎหมายล้มละลาย
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน จำนวน 3 ข้อ
ข้อ 1 ในคดีล้มละลายเรื่องหนึ่ง เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์สอบสวนคำขอชำระหนี้ของธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) แล้วทำความเห็นเสนอต่อศาลว่า ไม่มีผู้ใดโต้แย้งคำขอรับชำระหนี้รายนี้ แต่หนี้ของเจ้าหนี้รายนี้ขาดอายุความไปก่อนวันที่นำมายื่นคำขอรับชำระหนี้ เห็นควรยกคำขอรับชำระหนี้ศาลล้มละลายกลางพิจารณาแล้วมีคำสั่งว่า แม้หนี้ของเจ้าหนี้รายนี้จะขาดอายุความ แต่ลูกหนี้และเจ้าหนี้รายอื่นไม่โต้แย้ง ดังนั้น เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ย่อมไม่มีสิทธิโต้แย้งคัดค้าน จึงอนุญาตให้ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) ได้รับชำระหนี้ตามขอให้วินิจฉัยว่า คำสั่งศาลล้มละลายกลางดังกล่าวชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ธงคำตอบ
มาตรา 22 เมื่อศาลสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้แล้ว เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์แต่ผู้เดียวมีอำนาจดังต่อไปนี้
(3) ประนีประนอมยอมความ หรือฟ้องร้อง หรือต่อสู้คดีใดๆ เกี่ยวกับทรัพย์สินของลูกหนี้
มาตรา 94 เจ้าหนี้ไม่มีประกันอาจขอรับชำระหนี้ได้ ถ้ามูลแห่งหนี้ได้เกิดขึ้นก่อนวันที่ศาลมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ แม้ว่าหนี้นั้นยังไม่ถึงกำหนดชำระหรือมีเงื่อนไขก็ตาม เว้นแต่
(1) หนี้ที่เกิดขึ้นโดยฝ่าฝืนข้อห้ามตามกฎหมาย หรือศีลธรรมอันดี หรือหนี้ที่จะฟ้องร้องให้บังคับคดีไม่ได้
วินิจฉัย
คำสั่งของศาลล้มละลายกลางที่อนุญาตให้ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) ได้รับชำระหนี้ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เห็นว่า พ.ร.บ. ล้มละลาย พ.ศ.2483 มาตรา 22(3) บัญญัติให้อำนาจเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์แต่เพียงผู้เดียวเท่านั้นมีอำนาจฟ้องร้องหรือต่อสู้คดีใดๆเกี่ยวกับทรัพย์สินของลูกหนี้
การที่ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) เจ้าหนี้นำหนี้ที่ขาดอายุความซึ่งต้องห้ามมิให้ขอรับชำระหนี้ตามมาตรา 94(1) มายื่นคำขอรับชำระหนี้ กรณีเช่นนี้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ซึ่งมีอำนาจฟ้องร้องและต่อสู้คดีใดๆเกี่ยวกับทรัพย์สินของลูกหนี้ จึงมีอำนาจที่จะอ้างเอาอายุความมาต่อสู้เพื่อให้ศาลมีคำสั่งยกคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้ได้ เมื่อเจ้าพนักงานพิทักทรัพย์ยกอายุความขึ้นต่อสู้ และทำความเห็นต่อศาลว่าควรยกคำขอรับชำระหนี้ที่เจ้าหนี้ไม่มีสิทธิที่จะได้รับชำระหนี้ตามมาตรา 94(1) ศาลจึงไม่อาจมีคำสั่งอนุญาตให้ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) ได้รับชำระหนี้ได้ ดังนั้น การที่ศาลล้มละลายกลางมีคำสั่งอนุญาตให้ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) ได้รับชำระหนี้ตามคำขอ จึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย (ฎ. 980/2532, ฎ. 3960/2546)
สรุป คำสั่งของศาลล้มละลายกลางที่อนุญาตให้ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) ได้รับชำระหนี้ไม่ชอบด้วยกฎหมาย
ข้อ 2 ในคดีล้มละลายเรื่องหนึ่ง หลังจากศาลล้มละลายกลางมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของห้างหุ้นส่วนจำกัดทรัพย์ไพศาลเด็ดขาดแล้ว เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์จึงยื่นคำร้องให้ศาลมีคำสั่งให้นายไพบูลย์และนายพัลลภ ซึ่งเป็นหุ้นส่วนไม่จำกัดความรับผิดล้มละลายตามห้างฯด้วย และข้อเท็จจริงจากการไต่สวนฟังได้ยุติว่า นายไพบูลย์และนายพัลลภเป็นหุ้นส่วนไม่จำกัดความรับผิดในห้างฯดังกล่าวจริง แต่นายไพบูลย์มีทรัพย์สิน มากกว่าหนี้สินของห้าง ศาลจึงมีคำสั่งยกคำร้องสำหรับนายไพบูลย์เพราะมิได้มีหนี้สินล้นพ้นตัว และพิพากษาให้นายพัลลภเป็นบุคคลล้มละลายทันที
ให้วินิจฉัยว่า คำสั่งและคำพิพากษาของศาลล้มละลายกลางดังกล่าวชอบด้วยกฎหมายหรือไม่
ธงคำตอบ
มาตรา 89 เมื่อศาลได้มีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ห้างหุ้นส่วนสามัญซึ่งได้จดทะเบียนหรือห้างหุ้นส่วนจำกัดแล้ว เจ้าหนี้ผู้เป็นโจทก์หรือเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์อาจมีคำขอโดยทำเป็นคำร้อง ให้บุคคลซึ่งนำสืบได้ว่าเป็นหุ้นส่วนจำพวกไม่จำกัดความรับผิดในห้างหุ้นส่วนนั้นล้มละลายได้ โดยไม่ต้องฟ้องเป็นคดีขึ้นใหม่
วินิจฉัย
โดยหลักแล้ว ในกรณีที่เจ้าหนี้เป็นโจทก์หรือเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ขอให้หุ้นส่วนจำพวกไม่จำกัดความรับผิดล้มละลายตามห้างฯ ตามมาตรา 89 นั้น บทบัญญัติแห่งมาตรานี้ให้พิจารณาแต่เพียงว่าผู้ถูกขอให้ล้มละลายตามห้างฯ เป็นหุ้นส่วนจำพวกไม่จำกัดความรับผิดหรือไม่ ถ้าได้ความว่าเป็นหุ้นส่วนจำพวกไม่จำกัดความรับผิด ศาลก็มีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาดและพิพากษาให้ล้มละลายตามห้างฯได้เลย โดยไม่ต้องคำนึงว่าหุ้นส่วนจำพวกไม่จำกัดความรับผิดนั้นจะมีหนี้สินล้นพ้นตัวหรือไม่ ทั้งนี้เพราะหุ้นส่วนจำพวกไม่จำกัดความรับผิดต้องรับผิดในหนี้สินแทนห้างหุ้นส่วนตาม ป.พ.พ. มาตรา 1070 และ 1077 โดยไม่จำกัดจำนวนอยู่แล้ว (ฎ. 7093/2545, ฎ. 1172/2521)
คำสั่งและคำพิพากษาของศาลชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เห็นว่า ภายหลังจากที่ศาลล้มละลายกลางได้มีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของห้างหุ้นส่วนจำกัดทรัพย์ไพศาลเด็ดขาดแล้ว เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ได้ยื่นคำร้องให้ศาลมีคำสั่งให้นายไพบูลย์และนายพัลลภหุ้นส่วนไม่จำกัดความรับผิดล้มละลายตามห้างฯด้วย ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยจึงมีเพียงว่า นายไพบูลย์และนายพัลลภผู้ถูกขอให้ล้มละลายตามห้างฯเป็นหุ้นส่วนไม่จำกัดความรับผิดหรือไม่เท่านั้น เอข้อเท็จจริงรับฟังเป็นยุติได้ว่านายไพบูลย์และนายพัลลภเป็นหุ้นส่วนไม่จำกัดความรับผิดในห้างหุ้นส่วนจำกัดทรัพย์ไปศาล ซึ่งศาลได้มีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์พิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาดไปก่อนแล้ว กรณีเช่นนี้ ศาลก็มีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของนายไพบูลย์และนายพัลลภเด็ดขาดได้เลย โดยไม่ต้องคำนึงว่าจะมีหนี้สินล้นพ้นตัวหรือไม่ ทั้งนี้ตามมาตรา 89
ดังนั้น กี่ที่ศาลล้มละลายกลางมีคำพิพากษาให้นายพัลลภล้มละลายทันทีย่อมไม่ชอบด้วยกฎหมายเพราะศาลต้องมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาดก่อนจึงจะมีคำพิพากษาให้ล้มละลายได้ และคำสั่งยกคำร้องของนายไพบูลย์ โดยเห็นว่าไม่มีหนี้สินล้นพ้นตัวก็ไม่ชอบด้วยกฎหมายเช่นกัน เพราะประเด็นดังกล่าวไม่จำต้องวินิจฉัยแต่อย่างใด
สรุป คำพิพากษาและคำสั่งของศาลไม่ชอบด้วยกฎหมาย
ข้อ 3 ในกรณีที่มีการร้องขอฟื้นฟูกิจการและศาลได้ยอมให้ตามคำขอฟื้นฟูแล้ว ต่อมาผู้ร้องขอมาขอถอนคำร้องขอ หากท่านเป็นศาล ท่านจะพิจารณาคำร้องขอนี้อย่างไร ประการหนึ่ง อีกประการหนึ่งถ้าภายหลังศาลสั่งรับคำร้องขอแล้ว หากมีเหตุที่ศาลจะสั่งจำหน่ายคดี เช่นผู้ร้องขอขาดนัดพิจารณาก่อนศาลมีคำสั่งจำหน่ายคดี ศาลมีหน้าที่จะต้องทำประการใดก่อน ให้ท่านอธิบายพอสังเขป
ธงคำตอบ
มาตรา 90/8 วรรคแรก ผู้ร้องขอจะถอนคำร้องขอไม่ได้ เว้นแต่ศาลจะอนุญาตแต่ถ้าศาลได้มีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการแล้ว ศาลจะอนุญาตให้ถอนคำร้องขอไม่ได้
ในกรณีที่ผู้ร้องขอทิ้งคำร้องขอ หรือขาดนัดพิจารณา หรือศาลอนุญาตให้ถอนคำร้องขอ ก่อนที่ศาลจะสั่งจำหน่ายคดี ให้โฆษณาในหนังสือพิมพ์รายวันที่แพร่หลายอย่างน้อยหนึ่งฉบับ เพื่อให้เจ้าหนี้ทั้งหลายและลูกหนี้ทราบล่วงหน้าไม่น้อยกว่าเจ็ดวัน
วินิจฉัย
ตาม พ.ร.บ. ล้มละลาย มาตรา 90/8 วรรคแรก กำหนดว่า ผู้ร้องขอจะถอนคำร้องขอไม่ได้ เว้นแต่ศาลจะอนุญาตแต่ถ้าศาลได้มีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการแล้ว ศาลจะอนุญาตให้ถอนคำร้องขอไม่ได้ ซึ่งการร้องขอฟื้นฟูกิจการเป็นการร้องขอให้มีการจัดการทรัพย์สินของลูกหนี้ภายใต้กรอบของกฎหมายฟื้นฟูกิจการ เพื่อประโยชน์แก่เจ้าหนี้ทั้งหลาย มิใช่เรื่องระหว่างลูกหนี้กับเจ้าหนี้ผู้ร้องขอเท่านั้น กฎหมายจึงกำหนดให้ศาลเข้ามาตรวจสอบในกรณีที่มีการถอนคำร้องขอดังกล่าว
ดังนั้นโดยหลักแล้ว การร้องขอถอนคำร้องขอฟื้นฟูกิจการจึงสามารถกระทำได้ทุกเมื่อ ส่วนศาลจะอนุญาตให้ถอนคำร้องขอหรือไม่ เป็นดุลพินิจของศาล ซึ่งต้องพิจารณาถึงสาเหตุที่ขอถอนคำร้องขอนั้นด้วยว่าเป็นเหตุอันสมควรหรือไม่ แต่อย่างไรก็ตามในกรณีที่ศาลมีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการแล้ว ศาลจะอนุญาตให้ถอนคำร้องขอฟื้นฟูกิจการไม่ได้ เพราะถือว่าศาลมีคำสั่งโดยได้วินิจฉัยชี้ขาดในประเด็นแห่งคดีของการร้องขอฟื้นฟูกิจการแล้ว ทำให้บุคคลที่เกี่ยวข้องต่างๆมีหน้าที่ต้องปฏิบัติตามที่กฎหมายกำหนดไว้ การยื่นคำร้องขอถอนคำร้องดังกล่าวจึงไม่อาจกระทำได้
กรณีนี้ถ้าข้าพเจ้าเป็นศาล จะมีคำสั่งไม่อนุญาตตามคำขอตามมาตรา 90/8 วรรคแรก เพราะศาลได้มีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการแล้ว
กรณีที่ศาลจะจำหน่ายคดีภายหลังรับคำร้องขอฟื้นฟูกิจการแล้ว
เมื่อศาลมีคำสั่งรับคำร้องขอฟื้นฟูกิจการของลูกหนี้ไว้พิจารณาแล้ว หากมีเหตุที่ศาลจะสั่งจำหน่ายคดี เช่น
1 ผู้ร้องขอฟื้นฟูกิจการทิ้งคำร้องขอ
2 ผู้ร้องขอฟื้นฟูกิจการขาดนัดพิจารณา
3 ศาลอนุญาตให้ถอนคำร้องขอตามมาตรา 90/8 วรรคแรก (กรณีอนุญาตให้ถอนคำร้องขอฟื้นฟูกิจการก่อนมีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการ)
ก่อนที่ศาลจะมีคำสั่งจำหน่ายคดีออกจากสารบบความ ศาลมีหน้าที่ต้องปฏิบัติตามบทบัญญัติมาตรา 90/8 วรรคสอง กล่าวคือ ให้ศาลโฆษณาในหนังสือพิมพ์รายวันที่แพร่หลายอย่างน้อย 1 ฉบับ เพื่อให้เจ้าหนี้ทั้งหลายและลูกหนี้ทราบล่วงหน้าไม่น้อยกว่า 7 วัน ศาลจึงจะสั่งจำหน่ายคดีได้
