การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2547
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 3002 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยหุ้นส่วน
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 เอก โท และตรีตกลงเข้าหุ้นส่วนกัน โดยจัดตั้งเป็นห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคล มีวัตถุประสงค์ค้าขายน้ำมันเชื้อเพลิง โดยเปิดเป็นสถานีบริการน้ำมันเชื้อเพลิงสำหรับรถยนต์ทุกชนิด มีสัญลักษณ์ตราเชลล์บริการ
โดยเปิดบริการที่อำเภอวังน้อย จังหวัดอยุธยา ทั้งหมดตกลงให้นายเอกเป็นหุ้นส่วนผู้จัดการ ต่อมาเอกไปกู้ยืมเงินจากธนาคารกรุงเทพ สาขาวังน้อย เพื่อนำมาปรับปรุงลานจอดรถ ห้องน้ำ และห้องสุขา ตลอดจนร้านจำหน่ายของในบริเวณปั๊มน้ำมันแห่งนี้ เพื่อดึงดูดลูกค้าให้มาเติมน้ำมัน โดยที่โทและตรีได้เคยคัดค้านแล้ว แต่เอกไม่เชื่อฟัง
ต่อมาเมื่อหนี้เงินกู้ถึงกำหนดชำระ ห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคลไม่มีเงินชำระหนี้ ธนาคารกรุงเทพ จึงเรียกร้องให้ เอก โท และตรีชำระหนี้แทน แต่โทและตรี อ้างว่าการกู้ยืมเงินครั้งนี้อยู่นอกวัตถุประสงค์ของห้างที่มีวัตถุประสงค์จำหน่ายน้ำมันโทและตรีจึงไม่ต้องรับผิด อีกทั้งก็ได้เคยคัดค้านไว้แล้ว ซึ่งธนาคารกรุงเทพ ผู้เป็นเจ้าหนี้ก็ทราบดี ดังนี้ ให้ท่านวินิจฉัยว่า ข้ออ้างของโทและตรีชอบด้วยกฎหมายหรือไม่
ธงคำตอบ
มาตรา 1050 การใดๆอันผู้เป็นหุ้นส่วนคนใดคนหนึ่งได้จัดทำไปในทางที่เป็นธรรมดาการค้าขายของห้างหุ้นส่วนนั้น ท่านว่าผู้เป็นหุ้นส่วนหมดทุกคนย่อมมีความผูกพันในการนั้นๆด้วย และจะต้องรับผิดร่วมกันโดยไม่จำกัดจำนวนในการชำระหนี้ อันได้ก่อให้เกิดขึ้นเพราะจัดการไปเช่นนั้น
วินิจฉัย
การที่เอกไปกู้ยืมเงินมาเพื่อนำมาปรับปรุงลานจอดรถ ห้องน้ำ และห้องสุขา ตลอดจนปรับปรุงร้านจำหน่ายสินค้าในบริเวณปั๊มน้ำมันแห่งนี้ แม้การกระทำในเรื่องดังกล่าวจะมิใช่วัตถุประสงค์ของห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคลแห่งนี้ แต่ก็ถือได้ว่าเป็นเรื่องอยู่ในวิสัยปกติธรรมดาของการค้าขายจำหน่ายน้ำมันเชื้อเพลิงเพราะต้องมีลานจอดรถที่เพียงพอกับลูกค้ามีห้องน้ำ ห้องสุขา ตลอดจนต้องมีร้านสะดวกซื้อในบริเวณปั๊มน้ำมันเพื่อดึงดูดความสนใจของลูกค้าให้มาเติมน้ำมัน จึงอาจกล่าวได้ว่าการกระทำดังกล่าวเป็นเรื่องที่หุ้นส่วนผู้จัดการได้จัดทำไปในทางธรรมดาของการจำหน่ายน้ำมัน ซึ่งหุ้นส่วนทุกคนต้องรับผิดร่วมกันในหนี้เงินกู้นี้ ตามมาตรา 1050 ข้ออ้างของโทและตรีที่ว่าการกู้ยืมเงินอยู่นอกวัตถุประสงค์ของห้างฯ จึงย่อมฟังไม่ขึ้น ส่วนประเด็นที่อ้างว่าได้คัดค้านไว้แล้วก็มิอาจยกขึ้นเป็นข้อต่อสู้เจ้าหนี้ได้ เนื่องจากเป็นเรื่องภายในระหว่างหุ้นส่วนทั้งหลายที่จะต้องไปว่ากล่าวกันเอง
สรุป ข้ออ้างของโทและตรีฟังไม่ขึ้น
ข้อ 2 อาทิตย์ จันทร์ และอังคาร ตกลงเข้าหุ้นส่วนกัน โดยตั้งเป็นห้างหุ้นส่วนจำกัด มีอาทิตย์เป็นหุ้นส่วนไม่จำกัดความรับผิดและเป็นหุ้นส่วนผู้จัดการ ส่วนจันทร์และอังคารเป็นหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิด ทั้งหมดลงหุ้นกันคนละ 2 ล้านบาท และได้ส่งเงินลงหุ้นมาแล้วคนละ 1 ล้านบาท ห้างหุ้นส่วนจำกัดนี้จดทะเบียนเสร็จเป็นที่เรียบร้อยแล้ว เปิดดำเนินการจำหน่ายเครื่องคอมพิวเตอร์ตามวัตถุประสงค์ของห้างมาได้สองปีแล้ว ปรากฏว่าขาดทุนทุกปี นายจันทร์และนายอังคารเห็นว่า หากปล่อยให้อาทิตย์จัดการห้างต่อไป ก็คงต้องขาดทุนอีก เพราะนายอาทิตย์ขาดประสบการณ์ในเรื่องเครื่องคอมพิวเตอร์ เวลาอธิบายขายเครื่องลูกค้าไม่ค่อยเข้าใจ หากปล่อยไปเช่นนี้ ก็คงต้องควักทุนอีกคนละ 1 ล้านบาทแน่นอน จึงปรึกษากันว่าควรจ้างคนนอกที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญในเรื่องการค้าขายเครื่องคอมพิวเตอร์มาเป็นผู้จัดการห้างแทนนายอาทิตย์ ซึ่งนายอาทิตย์ก็ไม่ขัดข้อง จันทร์และอังคารจึงตกลงจ้างนายพุธมาเป็นผู้จัดการห้าง ดังนี้ ให้ท่านวินิจฉัยว่าการที่นายจันทร์และอังคารจ้างนายพุธมาเป็นผู้จัดการห้างหุ้นส่วนจำกัด เป็นการกระทำที่ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ และบุคคลทั้งสองต้องรับผิดอย่างใดในการกระทำของนายพุธ
ธงคำตอบ
มาตรา 1088 วรรคแรก ถ้าผู้เป็นหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิดผู้ใดสอดเข้าไปเกี่ยวข้องจัดการงานของห้างหุ้นส่วน ท่านว่าผู้นั้นจะต้องรับผิดร่วมกันในบรรดาหนี้ทั้งหลายของห้างหุ้นส่วนนั้นโดยไม่จำกัดจำนวน
แต่การออกความเห็นและแนะนำก็ดี ออกเสียงเป็นคะแนนนับในการตั้งและถอดถอนผู้จัดการตามกรณีที่มีบังคับไว้ในสัญญาหุ้นส่วนนั้นก็ดี ท่านหานับว่าเป็นการสอดเข้าไปเกี่ยวข้องจัดการงานของห้างหุ้นส่วนนั้นไม่
วินิจฉัย
การกระทำของจันทร์และอังคารที่จ้างนายพุธมาเป็นผู้จัดการห้างฯ เป็นการกระทำโดยไม่มีอำนาจเนื่องจากไม่มีข้อตกลงกันไว้ก่อนให้หุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิดตั้งหรือถอนผู้จัดการได้ การที่จันทร์และอังคารจ้างนายพุธมาเป็นผู้จัดการห้างฯ จึงเป็นการตั้งผู้จัดการโดยปราศจากอำนาจ จึงเป็นการกระทำที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย เมื่อนายพุธได้ดำเนินกิจการงานของห้างและเป็นหนี้บุคคลภายนอก นายจันทร์และนายอังคารต้องรับผิดในหนี้นั้นด้วยโดยไม่จำกัดจำนวน เพราะถือว่าเป็นการสอดเข้าจัดการงานของห้างหุ้นส่วนจำกัดตามมาตรา 1088
สรุป การที่นายจันทร์และนายอังคารจ้างนายพุธมาเป็นผู้จัดการห้างหุ้นส่วนจำกัด เป็นการกระทำที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายและบุคคลทั้งสองต้องรับผิดในการกระทำของนายพุธ
ข้อ 3 บริษัท นพรัตน์ จำกัด มีกรรมการทั้งหมดสี่คน คือ นายหนึ่ง นางสอง นายสาม และนางสี่ซึ่งมีวาระการดำรงตำแหน่งคนละสี่ปี เมื่อหมดวาระต้องเลือกตั้งใหม่ ข้อบังคับของบริษัทมีว่าการลงนามผูกพันบริษัทต้องมีกรรมการสองคนลงนามร่วมกัน และประทับตราบริษัทด้วยจึงจะผูกพันบริษัท ข้อบังคับนี้ได้จดทะเบียนเป็นที่เรียบร้อยแล้ว บริษัทได้เปิดดำเนินการมาได้สามปีเศษ นายหนึ่งก็ได้ถึงแก่กรรม ส่วนนางสี่ได้ถูกศาลพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาด นางสอง นายสาม และนางสี่ จึงมาปรึกษาท่านว่า พวกเขาเหล่านั้นจะมีอำนาจตั้งนายห้าเป็นกรรมการแทนนายหนึ่งได้หรือไม่ และการที่นางสี่ถูกศาลพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาดจะสามารถลงนามในสัญญาผูกพันบริษัทได้หรือไม่ ให้ท่านแนะนำบุคคลทั้งสาม
ธงคำตอบ
มาตรา 1151 อันผู้เป็นกรรมการนั้น เฉพาะแต่ที่ประชุมใหญ่เท่านั้นอาจจะตั้งหรือถอนได้
มาตรา 1154 ถ้ากรรมการคนใดล้มละลาย หรือตกเป็นผู้ไร้ความสามารถไซร้ ท่านว่ากรรมการคนนั้นเป็นอันขาดจากตำแหน่ง
มาตรา 1155 ถ้าตำแหน่งว่างลงในสภากรรมการเพราะเหตุอื่นนอกจากถึงคราวออกตามเวรไซร้ ท่านว่ากรรมการจะเลือกผู้อื่นตั้งขึ้นใหม่ให้เต็มที่ว่างก็ได้ แต่บุคคลที่ได้เป็นกรรมการใหม่เช่นนั้น ให้มีเวลาอยู่ในตำแหน่งได้เพียงเท่ากำหนดเวลาที่กรรมการผู้ออกไปนั้นชอบที่จะอยู่ได้
วินิจฉัย
เมื่อนายหนึ่งถึงแก่กรรม จึงมีตำแหน่งว่างลงในสภากรรมการเพราะเหตุอื่นมิใช่เป็นการออกตามวาระ กรรมการที่เหลือคือนางสอง นายสาม และนางสี่ ก็สามารถตั้งผู้ใดเป็นกรรมการแทนนายหนึ่งได้ตามมาตรา 1155 ซึ่งมาตรานี้เป็นข้อยกเว้นของมาตรา 1151 ที่ว่า อันผู้เป็นกรรมการนั้นเฉพาะแต่ที่ประชุมใหญ่เท่านั้นอาจจะตั้งหรือถอนได้ ส่วนนางสี่แม้จะถูกศาลพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาด ก็ยังสามารถจัดการงานของบริษัทได้ เพราะการที่ศาลพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาดไม่ทำให้นางสี่ต้องขาดจากตำแหน่งกรรมการแต่อย่างใด เพราะศาลยังมิได้พิพากษาให้เป็นบุคคลล้มละลาย (มาตรา 1154) ดังนั้นนางสี่ก็สามารถลงนามในสัญญาผูกพันบริษัทได้
สรุป นางสอง นายสาม นางสี่ ตั้งนายห้าเป็นกรรมการได้ และนางสี่ลงนามในสัญญาผูกพันบริษัทได้
