ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2032 ประวัติศาสตร์กฎหมายไทย
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 กฎหมายตราสามดวงคืออะไร เพราะเหตุใดจึงมีการกล่าวว่ากฎหมายตราสามดวงคือกฎหมายเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยา อธิบาย
ธงคำตอบ
กฎหมายตราสามดวงคือ กฎหมายที่ทรงบัญญัติขึ้นโดยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชเมื่อจุลศักราช 1166 พ.ศ. 2347 เป็นการนำเอากฎหมายเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยามาตรวจชำระใหม่ตั้งแต่พระธรรมศาสตร์เป็นต้นไป เพื่อมิให้กฎหมายมีเนื้อความผิดเพี้ยน ซ้ำกัน และดัดแปลงบทกฎหมายให้ถูกต้องตามความยุติธรรม เมื่อชำระเสร็จเรียบร้อยแล้วให้อาลักษณ์เขียนเป็นฉบับหลวงจำนวน 3 ชุด ประทับตราพระราชสีห์ และบัวแก้ว อันเป็นตราประจำตำแหน่งสมุหนายก สมุหพระกลาโหม และเจ้าพระยาพระคลังไว้เป็นสำคัญ จึงมีชื่อเรียกในภายหลังว่ากฎหมายตราสามดวง
เหตุที่มีการกล่าวว่ากฎหมายตราสามดวงคือกฎหมายเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยาเพราะ
1 พระอัยการลักษณะต่างๆ ในกฎหมายตราสามดวงล้วนแต่บัญญัติว่าพระมหากษัตริย์ในยุคกรุงศรีอยุธยาเป็นผู้ทรงบัญญัติขึ้นมาทั้งนั้น เช่น ในพระอัยการลักษณะผัวเมีย จะมีนามของสมเด็จพระรามาธิบดี (พระเจ้าอู่ทอง) เป็นผู้ทรงบัญญัติขึ้นมา
2 ศักราชที่ปรากฏในพระอัยการลักษณะต่างๆ ในกฎหมายตราสามดวงล้วนแต่เป็นศักราชที่มีอายุย้อนถอยหลังไปถึงสมัยกรุงศรีอยุธยาทั้งสิ้น
3 ในบทบัญญัติกฎหมายตราสามดวง ซึ่งมีเนื้อความถึง 1,600 กว่าบท (มาตรา) เศษ คณะกรรมการที่ทำการตรากฎหมายตราสามดวงใช้เวลาไม่ถึง 1 ปี ก็สามารถดำเนินการเสร็จสมบูรณ์ ย่อมเป็นที่เข้าใจได้ว่าจะต้องอาศัยตัวบทกฎหมายเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยามาชำระสะสางให้เรียบร้อย ให้ถูกต้องตามความยุติธรรมอย่างแน่นอน
ข้อ 2 ตามพระอัยการลักษณะวิวาทด่าตีกัน มีการยกเว้นยกโทษแก่ผู้กระทำความผิด โดยอาศัยเหตุความเป็นญาติและอายุอย่างไรบ้าง และมีเหตุผลในการยกเว้นโทษอย่างไร อธิบาย
ธงคำตอบ
ในพระอัยการลักษณะวิวาทด่าตีกันในกฎหมายตราสามดวง มีการยกเว้นโทษแก่ผู้กระทำความผิดโดยอาศัยเหตุความเป็นญาติและอายุ ดังนี้
1 กรณีความเป็นญาติ กฎหมายยกเว้นโทษแก่ผู้กระทำความผิดฐานทำร้ายร่างกายมิถึงสาหัสระหว่างเครือญาติ ทั้งนี้เพราะถึงอย่างไรเขาก็เสียกันมิได้ ความว่า “ในกรณีเครือญาติด่าตีกัน ถ้าถึงแตกหักสาหัสจึงให้ปรับไหมแก่กันดังฉันผู้อื่น ถ้ามิถึงแตกหักสาหัส ให้บังคับว่ากล่าวกัน ความผิดและชอบตามผู้ใหญ่ผู้น้อย ให้ตกแต่งข้าวตอกดอกไม้ ธูปเทียน สินนุ่งห่ม เหล้าขาวเป็ดไก่ ไปแปลงขวัญกัน เพราะเขาเสียกันมิได้” เช่น พ่อตาแม่ยายด่าตีกับลูกเขย ลูกเขยด่าตีพ่อตาแม่ยาย ปู่ย่าด่าตีกับหลานเป็นต้น
2 การยกเว้นโทษโดยอาศัยเหตุอายุ กล่าวคือ มีการยกเว้นโทษให้แก่เด็กอายุ 7 ขวบลงมา ไปด่าตีผู้อื่น โดยกฎหมายเห็นว่าเด็กเป็นผู้ไม่รู้ผิดชอบ และมีการยกเว้นโทษแก่คนชราอายุตั้งแต่ 70 ปี ขึ้นไป โดยเหตุว่าเป็นคนสติหลงใหล ทั้งนี้ให้นายบ้านนายเมืองว่ากล่าวให้สมัครสมานผู้เจ็บโดยควร
ข้อ 3 ในประเทศอังกฤษมีกฎหมายสองสาขา คือ กฎหมายคอมมอนลอว์ (Common Law) และเอคควิตี้ (Equity) ให้อธิบายว่า กฎหมายทั้งสองสาขานี้มีความแตกต่างกันอย่างไร
ธงคำตอบ
กฎหมายคอมมอนลอว์ (Common Law) และเอคควิตี้ (Equity) มีความแตกต่างกันดังนี้
1 สภาพแห่งคดี กฎหมายคอมมอนลอว์ บังคับเอากับทรัพย์สิน ส่วนกฎหมายเอคควิตี้บังคับเอากับร่างกาย
2 การพิจารณาคดี คดีคอมมอนลอว์ ให้ลูกขุนเป็นผู้วินิจฉัยข้อเท็จจริง ส่วนผู้พิพากษาเป็นผู้วินิจฉัยข้อกฎหมาย สำหรับคดีเอคควิตี้นั้นเป็นการพิจารณาต่อหน้าชาลเซลเลอร์ ไม่มีการพิจารณาข้อเท็จจริงโดยลูกขุน ชาลเซลเลอร์เป็นผู้พิจารณาทั้งข้อเท็จจริงและข้อกฎหมาย
3 การเยียวยา คดีคอมมอนลอว์ให้การเยียวยาได้แต่เฉพาะเป็นเงินตรา สำหรับคดีเอคควิตี้โจทก์อาจได้รับบรรเทาความเดือดร้อนโดยศาลอาจสั่งให้จำเลยชำระหนี้เฉพาะสิ่ง (Specific Performance) ตามที่ระบุไว้ในสัญญา หรือสั่งห้ามจำเลยกระทำสิ่งหนึ่งสิ่งใด (Injunction)
