การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2549
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2032 ประวัติศาสตร์กฎหมายไทย
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี 3 ข้อ ข้อละ 25 คะแนน
ข้อ 1 ศิลาจารึกหลักที่ 38 หรือกฎหมายลักษณะโจรสมัยสุโขทัย มีลักษณะเป็นกฎหมายหรือไม่ หากเป็นกฎหมายเป็นกฎหมายลักษณะอะไร และศิลาจารึกหลักที่ 38 มีคุณค่าต่อกฎหมายไทยอย่างไรบ้างอธิบาย
ธงคำตอบ
ศิลาจารึกหลักที่ 38 (กฎหมายลักษณะโจรสมัยสุโขทัย) มีลักษณะเป็นกฎหมาย เพราะมีการจารึกว่าพระมหากษัตริย์เป็นผู้ทรงให้บัญญัติขึ้นเป็นกฎหมายอาญาเพราะมีการบัญญัติว่า ถ้าใครเอาข้าคนรับใช้ลูกเมียของผู้อื่นไว้ไม่ส่งคืนเจ้าของ ต้องถูกปรับไหมตามที่กำหนดไว้ในพระราชศาสตร์ พระธรรมศาสตร์
ศิลาจารึกหลักที่ 38 มีความสำคัญต่อวิวัฒนาการของกฎหมายไทย คือ
1 ทำให้ทราบว่าไทยเรามีศัพท์กฎหมายที่เป็นของตนเองมาแต่โบราณกาล เช่น คำว่า พระปรชญบติ แปลว่า พระราชบัญญัติ พระราชศาสตร์ พระธรรมศาสตร์ แปลว่า กฎหมาย เป็นต้น
2 ทำให้ทราบว่า ไทยเราได้นำเอาคัมภีร์พระธรรมศาสตร์มาเป็นหลักในการบัญญัติกฎหมายตั้งแต่สมัยสุโขทัย
ข้อ 2 ระบบกฎหมายหลักของโลกมีกี่ระบบ อะไรบ้าง จงอธิบายพอสังเขป
ธงคำตอบ
ระบบกฎหมายหลักของโลกมี 4 ระบบ คือ
1 ระบบกฎหมายโรมาโน – เยอรมันนิค โรมาโนเป็นภาษาของชนเผ่าอีทรัสคัน หมายความว่า กรุงโรมเมืองหลวงของประเทศอิตาลี ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของประมวลกฎหมายแพ่ง
เยอรมันนิค หมายความว่า ชื่อชนเผ่าหนึ่ง ปัจจุบันคือชาวเยอรมัน ซึ่งเป็นชนเผ่าที่นำเอาประมวลกฎหมายแพ่งไปใช้กับชนเผ่าของตน
เนื่องจากกฎหมายโรมันเขียนเป็นลายลักษณ์อักษร จึงมีผู้เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า Written Law
การที่กฎหมายโรมันจัดทำเป็นประมวลกฎหมาย จึงมีผู้เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า Code Law
ประเทศที่อยู่ในระบบกฎหมายนี้คือ อิตาลี เยอรมัน ฝรั่งเศส สเปน สวิส ญี่ปุ่น ไทย ฯลฯ
2 ระบบกฎหมายคอมมอนลอว์ คือ ระบบกฎหมายที่ไม่เป็นลายลักษณ์อักษร แต่ศาลนำเอาจารีตประเพณีมาใช้ในการตัดสินคดี ต้นกำเนิดหรือแม่แบบเกิดขึ้นในประเทศแรกคืออังกฤษ ระยะแรกมีชนเผ่าต่างๆที่อพยพไปตั้งถิ่นฐานบนเกาะอังกฤษ ศาลท้องถิ่นได้นำเอาจารีตประเพณีของชนเผ่ามาตัดสิน ทำให้ผลของคำพิพากษาแต่ละท้องถิ่นไม่เหมือนกัน จนกระทั่งชนเผ่าสุดท้ายคือพวกนอร์แมนพิชิตเกาะอังกฤษในสมัยพระเจ้าวิลเลี่ยมที่ 1 จึงส่งศาลเคลื่อนที่ออกไปวางหลักเกณฑ์ทำให้จารีตประเพณีเหมือนกันทุกท้องถิ่น มีลักษณะเป็นสามัญ (Common) และใช้กันทั่วไป จึงเรียกว่า คอมมอนลอว์ ตัวอย่างเช่น แคนาดา อเมริกา ออสเตรเลีย นิงซีแลนด์ สหภาพแอฟริกาใต้ เป็นต้น
3 ระบบกฎหมายสังคมนิยม หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่าระบบกฎหมายคอมมิวนิสต์ เกิดขึ้นในประเทศแรกคือรัสเซีย หลังจากมีการปฏิวัติเมื่อ ค.ศ. 1917 โดยนำเอาแนวความคิดของนักปราชญ์สองท่าน คือ คาร์ล มาร์กซ์ และเลนิน ซึ่งถือว่ากฎหมายเป็นเพียงเครื่องมือเพื่อให้การปกครองของประเทศยึดหลักผลประโยชน์ของส่วนรวมหรือชุมชนหรือสังคม ประเทศใดที่มีการปกครองในระบอบสังคมนิยมตามแนวความคิดของนักปราชญ์ทั้งสอง ประเทศนั้นจัดอยู่ในระบบกฎหมายสังคมนิยม เช่น เวียดนาม ลาว เกาหลีเหนือ จีนบนผืนแผ่นดินใหญ่เป็นต้น
4 ระบบกฎหมายสาสนาและประเพณีนิยม ปัจจุบันมีบางประเทศที่นำเอาคำสอนของพระผู้เป็นเจ้ามาบัญญัติเป็นกฎหมาย จึงกล่าวกันว่าศาสนาเป็นที่มาของบ่อเกิดของกฎหมาย มี 3 กลุ่ม คือ
(ก) ศาสนาอิสลาม ต้นกำเนิดประเทศแรกคือ ซาอุดิอาระเบีย คำสอนของพระเจ้า คือ อัลลอฮ์ ปรากฎอยู่ในกฎหมาย เช่น กฎหมายครอบครัวและมรดก เป็นต้น
(ข) ศาสนาคริสต์ แนวความคิดจองศาสนาคริสต์ ใช้เป็นแนวทางในการร่างกฎหมายของประเทศที่นับถือคริสต์ศาสนา เช่น ข้อกำหนดห้ามหย่า การห้ามคุมกำเนิด การห้ามทำแท้ง และการห้ามสมรสซ้อน (Bigamy) เป็นต้น
(ค) ศาสนาฮินดู ต้นกำเนิดในประเทศอินเดีย ตัวอย่างปรากฏอยู่ในตำรากฎหมาย คือ พระธรรมศาสตร์ หรือของไทยเรียกคัมภีร์ธรรมศาสตร์ ของมโนสาราจารย์
ส่วนประเพณีนิยม เกิดจากคำสอนของนักปราชญ์ มิใช่พระผู้เป็นเจ้า เช่น ชาวจีนในสมัยขงจื้อที่นำเอาความเชื่อของนักปราชญ์ท่านนี้กลายมาเป็นส่วนหนึ่งของกฎหมายในชีวิตประจำวัน หรือลัทธิชินโตของประเทศญี่ปุ่นก็มีอิทธิพลต่อการจัดทำกฎหมายของญี่ปุ่นเช่นกัน
ข้อ 3 วลีที่ว่า “ตาต่อตา ฟันต่อฟัน” มีที่มาจากกฎหมายในสมัยใด กฎหมายนั้นมีชื่อเรียกว่าอะไร เป็นกฎหมายประเภทใด วลีที่ว่านี้หมายความว่าอย่างไร และกฎหมาย สมัยนั้นบัญญัติข้อความอย่างไร จงกล่าวเฉพาะข้อความที่เกี่ยวข้องโดยตรง
ธงคำตอบ
1 กฎหมายนี้เกิดขึ้นเมื่อประมาณปี 1765 ก่อนคริสต์ศักราช พวกอะมอไรท์ที่มาจากทะเลทรายอาระเบียเข้ามายึดครองเมืองบาบิโลเนีย แล้วสถาปนาเป็นนครหลวงของจักรวรรดิจึงเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า ชาวบาบิโลเนียหรือสมัยบาบิโลนนั่นเอง
2 ประมวลกฎหมายพระเจ้าฮัมมูราบี
3 กฎหมายอาญา
4 ตาต่อตา ฟันต่อฟัน หมายความว่า ทำอย่างไรต้องได้รับผลตอบแทนเช่นนั้น ซึ่งยึดหลักการแก้แค้นตอบแทนที่รุนแรงมาก
5 ข้อความที่กฎหมายบัญญัติไว้คือ “ถ้าบุคคลใดทำลายดวงตาของอีกผู้หนึ่ง ดวงตาของบุคคลนั้นจะถูกทำลายเช่นกัน”
