LAW 2015 กฎหมายธุรกิจ 1 การสอบใส่ภาค 1 ปีการศึกษา 2549

ข้อ 2. นาย ก. และนาย ข. ได้ตกลงจะแลกเปลี่ยนที่ดินกัน จึงได้ไปแสดงความจำนงต่อเจ้าพนักงาน แต่เจ้าพนักงานบอกว่าไม่สะดวก ให้ทำเป็นสัญญาซื้อขายซึ่งกันและกันเพื่อสะดวกในการโอน นาย ก. และ นาย ข. จึงได้ตกลงทำสัญญาซื้อขายกันไว้ แต่มิได้มีการชำระราคาที่ดินกันแต่อย่างไร

ดังนั้น ในระหว่างนาย ก. และนาย ข. ต้องนำนิติกรรมลักษณะใดมาใช้บังคับจึงจะชอบด้วย กฎหมายลักษณะนิติกรรมอำพราง

ธงคำตอบ

ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 155 วรรค 2 บัญญัติว่า

“ถ้าการแสดงเจตนาลวงตามวรรคหนึ่งทำขึ้นเพื่ออำพรางนิติกรรมอื่น ให้นำบทบัญญัติของ กฎหมายอันเกี่ยวกับนิติกรรมที่ถูกอำพรางมาใช้บังคับ”

จากหลักกฎหมายดังกล่าว ในเรื่องนิติกรรมอำพรางนั้น จะมีการทำนิติกรรมขึ้น 2 ลักษณะคือ

1.         นิติกรรมที่คู่กรณีได้ทำขึ้น และต้องการให้มีผลผูกพันบังคับกันตามกฎหมาย แต่ได้ ปกปิดหรืออำพรางไว้ ซึ่งถือว่าเป็นนิติกรรมที่ถูกอำพราง

2.         นิติกรรมที่คู่กรณีได้ทำขึ้น แต่ไม่ต้องการให้มีผลผูกพันบังคับกัน เป็นเพียงนิติกรรม ที่ทำขึ้นมาโดยเจตนาเพื่อลวงบุคคลอื่น หรือเพื่อที่จะอำพรางนิติกรรมอันแรก ซึ่งนิติกรรมอันนี้ถือว่าเป็นเพียง นิติกรรมที่เกิดจากการแสดงเจตนาลวง ตามกฎหมายถือว่าเป็นโมฆะ ในระหว่างคู่กรณีให้บังคับกันด้วยนิติกรรม ที่ถูกอำพราง

ตามปัญหา การที่นาย ก. และนาย ข. ตกลงที่จะแลกเปลี่ยนที่ดินกัน แต่ได้ไปทำเป็นสัญญา ซื้อขายที่ดินกันนั้น สัญญาซื้อขายที่ดินถือว่าเป็นนิติกรรมที่เกิดจากการแสดงเจตนาลวง จึงตกเป็นโมฆะ ใน ระหว่างคู่กรณีคือ นาย ก. และนาย ข. จึงต้องบังคับกันตามสัญญาแลกเปลี่ยน ซึ่งเป็นนิติกรรมที่ถูกอำพราง และเป็นนิติกรรมที่แท้จริงที่คู่กรณีต้องการให้เกิดผลบังคับกัน

สรุป ในระหว่างนาย ก. และนาย ข. จะต้องนำนิติกรรมในลักษณะสัญญาแลกเปลี่ยนมาใช้ บังคับกันจึงจะชอบด้วยกฎหมายลักษณะนิติกรรมอำพราง

ข้อ 3. พิมพ์อรไปซื้ออาหารที่ตลาด เห็นร้านขายเป็ดย่างของนิดมีเป็ดย่างแขวนอยู่ 4 ตัว ปิดป้ายราคา เป็ดย่างไว้ว่าราคาตัวละ 150 บาท พิมพ์อรเลือกเป็ดย่างตัวที่อ้วนที่สุด นิดนำเป็ดย่างตัวที่พิมพ์อรเลือกใส่ถุงเตรียมจะส่งให้ และพิมพ์อรกำลังจะจ่ายเงินให้นิด ทันใดนั้นมีสุนัขจรจัดกระโดดงับ เป็ดย่างตัวดังกล่าว แล้ววิ่งหนีไปอย่างรวดเร็ว นิดวิ่งตามแต่ไม่ทัน ดังนี้ พิมพ์อรยังคงต้องชำระ ราดาค่าเป็ดย่างให้กับนิดหรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยซื้อขายได้บัญญัติหลักในเรื่องการโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินไว้ดังนี้

1)         กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินที่ตกลงซื้อขายกันย่อมโอนไปเป็นของผู้ซื้อนับตั้งแต่ที่ได้ทำ สัญญาวื้อขายกัน (ป.พ.พ. มาตรา 458)

2)         ในการซื้อขายทรัพย์สินที่ยังไม่ได้กำหนดลงไว้เป็นที่แน่นอน กรรมสิทธิ์จะโอนไปยัง ผู้ซื้อก็ต่อเมื่อได้มีการหมายหรือนับ ชั่ง ตวง วัด หรือคัดเลือก หรือทำโดยวิธีอื่นเพื่อ บ่งตัวทรัพย์สินนั้นออกเป็นที่แน่นอนแล้ว (ป.พ.พ. มาตรา 46)

ตามปัญหา การที่พิมพ์อรได้ตกลงทำสัญญาซื้อเป็ดย่างของนิด 1 ตัว ราคา 150 บาท แม้ว่า เป็ดย่างที่แขวนไว้จะมี 4 ตัว แต่เมื่อพิมพ์อรได้ตกลงเลือกเป็ดย่างหรือบ่งตัวเป็ดย่างที่จะซื้อเป็นที่แน่นอนแล้ว กรรมสิทธิ์ของเป็ดย่างตัวที่พิมพ์อรได้ตกลงซื้อนั้น ย่อมตกเป็นกรรมสิทธิ์ของพิมพ์อรแล้วตาม ป.พ.พ. มาตรา 458 และ 460 และการที่สุนัขได้กระโดดงับเป็ดย่างตัวดังกล่าวหนีไปก็ไม่ใช่ความผิดของนิดแต่อย่างใด ดังนั้น ความเสียหายที่เกิดชื้นย่อมตกเป็นพับแก่พิมพ์อร (ป.พ.พ. มาตรา 370) คือพิมพ์อรต้องเป็นผู้รับบาปเคราะห์ใน ความเสียหายนั้น และจะต้องชำระราคาค่าเป็ดย่างให้กับนิดตามสัญญาซื้อขาย

สรุป พิมพ์อรจะต้องชำระราคาค่าเป็ดย่างให้กับนิด เพราะกรรมสิทธิ์ของเป็ดย่างตัวนั้นได้ตก เป็นของพิมพ์อรแล้ว ตามเหตุผลและหลักกฎหมายดังกล่าวข้างต้น

ข้อ 4. ให้นักศึกษาเลือกทำเพียงข้อเดียว

ก) การเขียนตั๋วให้เป็นตั๋วแลกเงิน มีหลักกฎหมายอย่างไรบ้าง จงอธิบาย พร้อมยกตัวอย่างประกอบ

หรือ ข) มาตรา 949 บัญญัติว่า “ภายในบังคับแห่งบทบัญญัติมาตรา 1009 บุคคลผู้ใช้เงินในเวลาถึง กำหนด ย่อมเป็นอันหลุดพ้นจากความรับผิด เว้นแต่ตนจะได้ทำการฉ้อฉลหรือมีความประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง อนึ่งบุคคลซึ่งกล่าวมานี้ จำต้องพิสูจน์ให้เห็นจริงว่า ได้มีการสลักหลัง ติดต่อกันเรียบร้อยไม่ขาดสาย แต่ไม่จำต้องพิสูจน์ลายมือชื่อของเหล่าผู้สลักหลัง” ท่านเข้าใจว่า อย่างไร จงอธิบายหลักกฎหมาย และยกตัวอย่างประกอบ

ธงคำตอบ

ก) ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 909 และมาตรา 910 ได้บัญญัติหลักใน การเขียนตั๋วแลกเงินไว้ดังนี้คือ

ในการเขียนตั๋วแลกเงิน ไม่ว่าจะเป็นตั๋วแลกเงินชนิดระบุชื่อผู้รับเงินหรือตั๋วแลกเงินชนิดผู้ถือ นั้น ตั๋วแลกเงินจะมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมาย ผู้เขียนตั๋วแลกเงินจะต้องเขียนให้มีข้อความหรือรายการที่สำคัญ 5 ประการให้ครบถ้วนเสมอ ได้แก่ข้อความดังต่อไปนี้คือ

1.         คำบอกชื่อว่าเป็นตั๋วแลกเงิน

2.         คำสั่งอันปราศจากเงื่อนไขให้จ่ายเงินเป็นจำนวนที่แน่นอน

3.         ชื่อหรือยี่ห้อผู้จ่าย

4.         ชื่อหรือยี่ห้อผู้รับเงิน หรือคำจดแจ้งว่าให้ใช้เงินแก่ผู้ถือ

5.         ลายมือชื่อผู้สั่งจ่าย

ถ้าหากผู้เขียนตั๋วแลกเงินไต้เขียนโดยมีข้อความที่สำคัญดังกล่าวอันใดอันหนึ่งขาดตกบกพร่องไป เอกสารนั้นย่อมไม่สมบูรณ์เป็นตั๋วแลกเงิน

ตัวอย่าง นายหนึ่งต้องการออกตั๋วแลกเงินเพื่อชำระหนี้แก่นายสาม 100,000 บาท นายหนึ่ง ก็จะต้องเขียนตั๋วแลกเงินให้มีข้อความที่สำคัญ 5 ประการดังกล่าวข้างต้น โดยนายหนึ่งอาจจะเขียนโดยระบุให้ นายสองจ่ายเงินให้แก่นายสาม (ซึ่งถือว่าเป็นตั๋วแลกเงินชนิดระบุชื่อ) หรือนายหนึ่งอาจจะเขียนโดยสั่งให้นายสอง ผู้จ่ายจ่ายเงินให้แก่ผู้ถือตั๋วแลกเงินก็ได้ (ซึ่งถือว่าเป็นตั๋วแลกเงินชนิดผู้ถือ)

ข) ตาม ป.พ.พ. มาตรา 949 นั้น เป็นเรื่องของการใช้เงินตามตั๋วเงินเมื่อตั๋วเงินนั้นได้ถึงกำหนด เวลาใช้เงิน ซึ่งถ้าบุคคลที่มีหน้าที่ในการใช้เงินได้ใช้เงินไปถูกต้องตามหลักเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนดไว้ก็จะหลุดพ้น จากความรับผิดตามตั๋วเงิน คือ ไม่ต้องรับผิดในการใช้เงินตามตั๋วเงินนั้นอีกเลย

ตามบทบัญญัติของมาตรา 949 นั้น สามารถแยกออกไต้ 2 กรณี คือ

1.         ถ้าเป็นกรณีที่ธนาคารเป็นผู้[ชู้เงินตามตั๋ว เช่น ธนาคารผู้จ่ายเงินตามเช็ค เป็นต้น กฎหมายไต้บัญญัติให้ใช้มาตรา 1009 บังคับ จะไม่ใช้มาตรา 949 บังคับ

2.         ถ้าเป็นกรณีที่บุคคลอื่นซึ่งมิใช่ธนาคารเป็นผู้ใช้เงิน    เช่น ผู้จ่ายเงินตามตั๋วแลกเงิน เป็นต้น ดังนี้กฎหมายให้ใช้บทบัญญัติมาตรา 949 บังคับ

และตามบทบัญญัติของมาตรา 949 นี้ หมายความว่า บุคคลผู้ใช้เงินตามตั๋วเงินจะหลุดพ้น จากความรับผิดได้นั้น จะต้องประกอบด้วยหลักเกณฑ์ 3 ประการ ดังต่อไปนี้ คือ

1.         จะต้องได้ใช้เงินไปเมื่อตั๋วนั้นถึงกำหนดชำระเงินแล้ว

2.         จะต้องเป็นการใช้เงินไปโดยสุจริต กล่าวคือ มิได้ทำการฉ้อฉลหรือประมาทเลินเล่อ อย่างร้ายแรง และ

3.         ได้พิสูจน์ให้เห็นจริงว่า ตั๋วนั้นได้มีการสลักหลังติดต่อกันเรียบร้อยไม่ขาดสาย แต่ไม่จำเป็น ต้องพิสูจน์ลายมือชื่อของบรรดาผู้สลักหลังแต่อย่างใด

ตัวอย่าง ดำออกตั๋วแลกเงินสั่งให้แดงจ่ายเงินให้แก่ขาวจำนวน 100,000 บาท ต่อมาได้มีการ โอนตัวแลกเงินฉบับนี้โดยการสลักหลังและส่งมอบทุกครั้ง จนกระทั่งตั๋วฉบับนี้ได้มาอยู่ในความครอบครองของ เหลืองซึงเป็นผู้ทรง    ดังนั้นแม้จะปรากฏข้อเท็จจริงว่าในการสลักหลังครั้งหนึ่งจะเป็นการสลักหลังปลอมก็ตาม

เมื่อตั๋วถึงกำหนดใช้เงิน เหลืองได้นำตั๋วไปยื่นให้แดงจ่ายเงิน และแดงได้จ่ายเงินให้แก่เหลืองไปแล้วโดยถูกต้อง ตามหลักเกณฑ์ 3 ประการดังกล่าวข้างต้น แดงก็ย่อมหลุดพ้นจากความรับผิดในการใช้เงินตามตั๋วเงินไปตาม ป.พ.พ. มาตรา 949