การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2552
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2012 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยประกันภัย
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 นายเด่นเช่าซื้อรถยนต์จากบริษัทกู๊ดคาร์ จำกัด โดยทำเป็นหนังสือ แต่บริษัทกู๊ดคาร์ฯเกรงว่ารถจะถูกโจรกรรม จึงไปทำสัญญาประกันภัยรถ ในกรมธรรม์ระบุว่าคุ้มครองโจรกรรมไว้กับบริษัทสยามประกันวินาศภัยฯ โดยนายเด่นเป็นผู้ชำระเบี้ยประกันในนามของบริษัทกู๊ดคาร์ฯ ต่อมานายเด่นชำระค่าเช่าซื้อครบทุกงวดและโอนทะเบียนรถเป็นของนายเด่นแล้ว แต่นายเด่นยังคงระบุชื่อบริษัทกู๊ดคาร์ฯ เป็นผู้เอาประกันภัย แต่มีวงเล็บชื่อนายเด่น และระบุที่อยู่ของนายเด่นเป็นที่อยู่ของผู้เอาประกันภัยด้วย ในระหว่างอายุสัญญารถที่เอาประกันภัยคันดังกล่าวถูกขโมย นายเด่นจึงรีบแจ้งบริษัทสยามประกันวินาศภัยฯ โดยไม่ชักช้า แต่บริษัทสยามฯ ผู้รับประกันภัยปฏิเสธการจ่ายค่าสินไหมทดแทนอ้างว่านายเด่นไม่ใช่ผู้เอาประกันภัย ผู้มีสิทธิเรียกค่าสินไหมทดแทนคือบริษัทกู๊ดคาร์ฯ เพราะเป็นผู้เอาประกันภัย ดังนี้ ให้วินิจฉัยว่าข้ออ้างของบริษัทสยามประกันภัยที่ว่า นายเด่นไม่ใช่ผู้เอาประกันภัยชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 862 วรรคสาม คำว่า “ผู้เอาประกันภัย” ท่านหมายความว่า คู่สัญญาฝ่ายซึ่งตกลงจะส่งเบี้ยประกันภัย
วินิจฉัย
กรณีตามอุทาหรณ์ การที่บริษัทกู๊ดคาร์ ทำสัญญาประกันภัยรถยนต์ไว้กับบริษัทสยามประกันวินาศภัยฯ โดยมีนายเด่นผู้เช่าซื้อเป็นผู้ชำระเบี้ยประกันภัยในนามของบริษัทกู๊ดคาร์ กรณีนี้ถือว่านายเด่นเป็นเพียงผู้จ่ายเบี้ยประกันแทนเท่านั้น เพราะเบี้ยประกันภัยเป็นหนี้ของคู่สัญญาฝ่ายผู้เอาประกันภัย ซึ่งผู้เอาประกันภัยไม่จำต้องชำระหนี้ด้วยตนเอง จึงยังฟังไม่ได้ว่านายเด่นเป็นคู่สัญญาซึ่งเอาประกันภัยรถยนต์ที่เช่าซื้อด้วย
แต่เมื่อปรากฏข้อเท็จจริงว่า หลังจากที่นายเด่นชำระค่าเช่าซื้อครบทุกงวดและโอนทะเบียนรถเป็นของนายเด่นแล้ว นายเด่นยังคงระบุชื่อบริษัทกู๊ดคาร์ฯ เป็นผู้เอาประกันภัย และมีวงเล็บชื่อนายเด่นพร้อมทั้งระบุที่อยู่ของนายเด่นเป็นที่อยู่ของผู้เอาประกันภัย กรณีนี้ถึงแม้ว่าในกรมธรรม์จะระบุชื่อบริษัทกู๊ดคาร์ เป็นผู้เอาประกันก็ตาม แต่เมื่อระบุที่อยู่ของนายเด่นเป็นที่อยู่ของผู้เอาประกันภัย จึงต้องถือว่านายเด่นเป็นคู่สัญญาซึ่งเป็นผู้เอาประกันด้วยตามมาตรา 862 วรรคสาม เมื่อเกิดวินาศภัยดังที่ระบุไว้ในสัญญาคือรถถูกโจรกรรม นายเด่นจึงมีสิทธิเรียกค่าสินไหมทดแทนจากบริษัทสยามประกันวินาศภัยฯได้
ดังนั้น ข้ออ้างของบริษัทสยามประกันวินาศภัยฯที่ว่า นายเด่นไม่ใช่ผู้เอาประกันภัยจึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย (ฎ. 656/2521)
สรุป ข้ออ้างของบริษัทสยามประกันวินาศภัยฯ ไม่ชอบด้วยกฎหมาย
ข้อ 2 นายแดงทำสัญญาเอาประกันวินาศภัยรถยนต์ของตนไว้กับบริษัทประกันภัยแห่งหนึ่ง โดยประกันประเภทที่ 1 คือ คุ้มครองทุกอย่าง รวมทั้งความเสียหายที่เกิดกับตัวรถที่เอาประกันด้วย
วงเงินเอาประกัน 5 แสนบาท ในระหว่างอายุสัญญานายดำขับรถโดยประมาทชนท้ายรถของนายแดงเสียหาย บริษัทประกันภัยจึงนำรถยนต์ของนายแดงไปให้นายเขียวซ่อม คิดเป็นเงิน 7 หมื่นบาท แต่บริษัทประกันยังมิได้จ่ายค่าซ่อมรถให้แก่นายเขียวเจ้าของอู่ เมื่อซ่อมรถของนายแดงเสร็จ นายแดงได้รับมอบรถไปแล้ว บริษัทประกันภัยเรียกร้องให้นายดำจ่ายค่าซ่อมรถ แต่นายดำปฏิเสธ ดังนี้ บริษัทประกันภัยมีสิทธิเรียกค่าซ่อมรถ 7 หมื่นบาท จากนายดำได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 438 วรรคสอง อนึ่งค่าสินไหมทดแทนนั้น ได้แก่ การคืนทรัพย์สินอันผู้เสียหายต้องเสียไปเพราะละเมิด หรือใช้ราคาทรัพย์สินนั้น รวมทั้งค่าเสียหายอันจะพึงบังคับให้ใช้เพื่อความเสียหายอย่างใดๆอันได้ก่อขึ้นนั้นด้วย
มาตรา 880 วรรคแรก ถ้าความวินาศภัยนั้นได้เกิดขึ้นเพราะการกระทำของบุคคลภายนอกไซร้ ผู้รับประกันภัยได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนไปเป็นจำนวนเพียงใด ผู้รับประกันภัยย่อมเข้ารับช่วงสิทธิของผู้เอาประกันภัยและของผู้รับประโยชน์ซึ่งมีต่อบุคคลภายนอกเพียงนั้น
วินิจฉัย
โดยหลักแล้ว ถ้าความวินาศภัยได้เกิดขึ้นเพราะการกระทำของบุคคลภายนอก เมื่อผู้รับประกันภัยได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนไปแล้ว กฎหมายได้ให้สิทธิผู้รับประกันภัยที่จะรับช่วงสิทธิของผู้เอาประกันภัยไปเรียกร้องเอาจากบุคคลภายนอกนั้นได้ตามมาตรา 880 วรรคแรก
กรณีตามอุทาหรณ์ นายแดงทำสัญญาเอาประกันวินาศภัยรถยนต์ของตนไว้กับบริษัทประกันภัย และในระหว่างอายุสัญญา นายดำได้ขับรถโดยประมาทชนท้ายรถของนายแดงเสียหาย กรณีนี้ถือว่าความวินาศภัยได้เกิดขึ้นเพราะการกระทำของนายดำซึ่งเป็นบุคคลภายนอกแล้ว และการที่บริษัทประกันภัยได้นำรถยนต์คันดังกล่าวไปให้นายเขียวซ่อมจนใช้การได้ และส่งมอบรถยนต์ให้นายแดงแล้วนั้น ถือว่าเป็นการคืนทรัพย์ตามมาตรา 438 วรรคสอง ซึ่งถือได้ว่าผู้รับประกันภัยได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนให้ผู้เอาประกันภัยแล้ว (ฎ. 1006/2503)
ส่วนการที่บริษัทประกันภัยติดค้างค่าซ่อมรถ ซึ่งยังมิได้ชำระให้แก่นายเขียวเจ้าของอู่นั้น เป็นหนี้ตามสัญญาจ้างทำของระหว่างบริษัทประกันภัยกับนายเขียวซึ่งเป็นหนี้ต่างหากจากกัน ไม่เกี่ยวกับการที่บริษัทประกันภัยใช้ค่าสินไหมทดแทนให้นายแดง
สรุป บริษัทประกันภัยมีสิทธิเรียกค่าสินไหมทดแทน 7 หมื่นบาท จากนายดำได้ เพราะเป็นกรณีที่บริษัทประกันภัยเข้ารับช่วงสิทธิตามมาตรา 880
ข้อ 3 นางสมปองได้ทำสัญญาประกันชีวิตตนเองโดยอาศัยเหตุมรณะไว้กับบริษัทประกันชีวิตแห่งหนึ่ง ในสัญญาระบุให้นางสาวสมใจบุตรสาวเป็นผู้รับประโยชน์ ต่อมาภายในอายุสัญญาประกัน นางสมปองได้ป่วยเป็นโรคมะเร็ง นางสาวสมใจบุตรสาวเป็นคนดูแลรักษาพยาบาล ได้หยิบยาผิดขวดให้นางสมปองกินจนถึงแก่ความตายในเวลาต่อมา ดังนี้ นางสาวสมใจผู้รับประโยชน์มีสิทธิเรียกร้องเอาเงินประกันจากบริษัทประกันชีวิตหรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 889 ในสัญญาประกันชีวิตนั้น การใช้จำนวนเงินย่อมอาศัยความทรงชีพหรือมรณะของบุคคลคนหนึ่ง
มาตรา 890 จำนวนเงินอันจะพึงใช้นั้น จะชำระเป็นเงินจำนวนเดียว หรือเป็นเงินรายปีก็ได้ สุดแล้วแต่จะตกลงกันระหว่างคู่สัญญา
มาตรา 895 เมื่อใดจะต้องใช้จำนวนเงินในเหตุมรณะของบุคคลคนหนึ่งคนใด ท่านว่าผู้รับประกันภัยจำต้องใช้เงินนั้นในเมื่อมรณภัยอันนั้นเกิดขึ้น เว้นแต่
(1) บุคคลผู้นั้นได้กระทำอัตตวินิบาตด้วยใจสมัครภายในปีหนึ่งนับแต่วันทำสัญญา หรือ
(2) บุคคลผู้นั้นถูกผู้รับประโยชน์ฆ่าตายโดยเจตนา
ในกรณีที่ 2 นี้ ท่านว่าผู้รับประกันภัยจำต้องใช้เงินค่าไถ่ถอนกรมธรรม์ให้แก่ผู้เอาประกันภัยหรือให้แก่ทายาทของผู้นั้น
วินิจฉัย
โดยหลัก เมื่อผู้เอาประกันชีวิต หรือผู้ถูกเอาประกันชีวิตได้ถึงแก่ความตาย บริษัทผู้รับประกันชีวิตจะต้องใช้เงินตามสัญญาประกันชีวิตนั้นๆ เว้นแต่บุคคลนั้นจะฆ่าตัวตายด้วยใจสมัครภายใน 1 ปี นับแต่วันทำสัญญา หรือบุคคลนั้นถูกผู้รับประโยชน์ฆ่าตายโดยเจตนาตามมาตรา 895
กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นางสาวสมใจซึ่งเป็นผู้รับประโยชน์ ได้หยิบยาผิดขวดให้นางสมปอง ผู้เอาประกันชีวิตกินจนถึงแก่ความตายนั้น เป็นเพียงความประมาทเลินเล่อ ยังถือไม่ได้ว่านางสาวสมใจเจตนาฆ่านางสมปอง กรณีนี้จึงไม่เข้าข้อยกเว้นที่ผู้รับประกันชีวิตจะไม่ต้องจ่ายเงินตามสัญญาประกันชีวิตในกรณีที่ผู้เอาประกันชีวิตหรือผู้ถูกเอาประกันชีวิตถูกผู้รับประโยชน์ฆ่าตายโดยเจตนา ตามมาตรา 895(2) ดังนั้น นางสาวสมใจผู้รับประโยชน์จึงมีสิทธิเรียกร้องเอาเงินประกันจากบริษัทประกันชีวิตได้ตามมาตรา 889 ประกอบมาตรา 890
สรุป นางสาวสมใจมีสิทธิเรียกร้องเอาเงินประกันชีวิตจากบริษัทประกันชีวิต
