การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2550
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2008
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 แดงทำสัญญาเช่าเป็นหนังสือให้ขาวเช่าบ้านหลังหนึ่งมีกำหนด 5 ปี ตกลงชำระค่าเช่าเดือนละ 10,000 บาท โดยตกลงชำระค่าเช่าทุกๆวันที่ 1 ของเดือน ปรากฏว่าสัญญาเช่าบ้านหลังนี้สิ้นสุดลงคือครบ 5 ปี ในวันที่ 31 ธันวาคม 2549 ขาวยังคงอยู่ในบ้านหลังนี้ต่อมาและได้ชำระค่าเช่าให้กับแดงจนถึงปัจจุบันนี้ ซึ่งแดงและขาวมิได้ทำสัญญาเช่ากันใหม่แต่อย่างใด มีข้อเท็จจริงเกิดขึ้นว่า ในวันที่ 1 กันยายน 2550 แดงได้ไปพบขาวเพื่อเก็บค่าเช่าและขอบอกเลิกสัญญากับขาวทั้งๆที่ขาวไม่เคยผิดสัญญา โดยแดงแจ้งให้ขาวออกจากบ้านไปภายในวันที่ 16 กันยายน 2550
ครั้นถึงวันที่ 16 กันยายน 2550 ขาวยังคงอยู่ในบ้านเช่าโดยไม่ยอมส่งบ้านคืนให้แดง แดงจึงฟ้องขับไล่ขาวในวันที่ 10 ตุลาคม 2550 ดังนี้การบอกเลิกสัญญาเช่าของแดงชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
มาตรา 538 เช่าอสังหาริมทรัพย์นั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายที่ต้องรับผิดเป็นสำคัญ ท่านว่า จะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่ ถ้าเช่ามีกำหนดกว่าสามปีขึ้นไป หรือกำหนดตลอดอายุของผู้เช่าหรือผู้ให้เช่าไซร้ หากมิได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ท่านว่าการเช่นนั้นจะฟ้องร้องให้บังคับคดีได้แต่เพียงสามปี
มาตรา 566 ถ้ากำหนดเวลาเช่าไม่ปรากฏในความที่ตกลงกันหรือไม่พึงสันนิษฐานได้ไซร้ ท่านว่าคู่สัญญาฝ่ายใดจะบอกเลิกสัญญาเช่าในขณะเมื่อสุดระยะเวลาอันเป็นกำหนดชำระค่าเช่าก็ได้ทุกระยะ แต่ต้องบอกกล่าวแก่อีกฝ่ายหนึ่งให้รู้ตัวก่อนชั่วกำหนดเวลาชำระค่าเช่าระยะหนึ่งเป็นอย่างน้อย แต่ไม่จำต้องบอกกล่าวล่วงหน้ากว่าสองเดือน
มาตรา 570 ในเมื่อสิ้นกำหนดเวลาเช่าซึ่งได้ตกลงกันไว้นั้น ถ้าผู้เช่ายังคงครองทรัพย์สินอยู่และผู้ให้เช่ารู้ความนั้นแล้วไม่ทักท้วงไซร้ ท่านให้ถือว่าคู่สัญญาเป็นอันได้ทำสัญญาใหม่ต่อไปไม่มีกำหนดเวลา
วินิจฉัย
สัญญาเช่าบ้านระหว่างแดงกับขาวทำเป็นหนังสือ 5 ปี แต่มิได้จดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่จึงฟ้องร้องบังคับคดีกันได้ 3 ปี ตามมาตรา 538 หลังจากครบ 3 ปี การที่ขาวอยู่ในบ้านต่อมาจึงเป็นการเช่าไม่มีกำหนดเวลาตามมาตรา 570
วันที่ 1 กันยายน 2550 ขาวมาชำระค่าเช่า แดงจึงบอกเลิกสัญญาได้แม้ขาวไม่เคยผิดสัญญาก็ตาม ทั้งนี้ตามมาตรา 566 แต่แดงบอกเลิกไม่ถูกต้องเพราะการที่แดงบอกเลิกสัญญาเช่าในวันที่ 1 กันยายน 2550 แดงต้องให้เวลาขาวถึงวันที่ 1 ตุลาคม 2550 แดงจึงมีสิทธิฟ้องขับไล่ตั้งแต่วันที่ 2 ตุลาคม 2550 ฉะนั้น การที่แดงแจ้งให้ขาวออกจากบ้านไปภายในวันที่ 16 กันยายน 2550 ขาวมีสิทธิไม่ออกไปจากบ้านได้
แต่อย่างไรก็ตามเมื่อแดงมาฟ้องขับไล่ในวันที่ 10 ตุลาคม 2550 จึงถือว่าการบอกเลิกชอบด้วยกฎหมาย เพราะคำบอกกล่าวตามมาตรา 566 ให้นับระยะเวลาไปถึงวันฟ้อง (เทียบคำพิพากษาฎีกา 1248/2538)
สรุป การบอกเลิกการเช่าชอบด้วยกฎหมาย
ข้อ 2 ก. เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2550 เขียวทำสัญญาเช่าเป็นหนังสือให้เหลืองเช่าตึกแถวหนึ่งคูหามีกำหนดเวลา 1 ปี โดยตกลงชำระค่าเช่าทุกๆ วันสิ้นเดือน เดือนละ 10,000 บาท เหลืองไม่ยอมชำระค่าเช่าในวันที่ 31 กรกฎาคม 2550 และในวันที่ 31 สิงหาคม 2550 ปรากฏข้อเท็จจริงว่า เขียวเดินทางไปต่างจังหวัดและกลับมาในวันที่ 10 กันยายน 2550 เหลืองยังคงไม่นำเงินค่าเช่า 20,000 บาท มาชำระให้กับเขียว เขียวจึงบอกเลิกสัญญาเช่าทันทีในวันที่ 21 กันยายน 2550 เขียวบอกเลิกสัญญาเช่ากับเหลืองชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เพราะเหตุใด
ข. ถ้าข้อเท็จจริงตามข้อ ก. เป็นสัญญาเช่าซื้อ คำตอบของท่านจะแตกต่างไปหรือไม่ เพียงใด
ธงคำตอบ
ก
มาตรา 560 ถ้าผู้เช่าไม่ชำระค่าเช่า ผู้ให้เช่าจะบอกเลิกสัญญาเสียก็ได้
แต่ถ้าค่าเช่านั้นจะพึงส่งเป็นรายเดือน หรือส่งเป็นระยะเวลายาวกว่ารายเดือนขึ้นไป ผู้ให้เช่าต้องบอกกล่าวแก่ผู้เช่าก่อนว่าให้ชำระค่าเช่าภายในเวลาใด ซึ่งพึงกำหนดอย่าให้น้อยกว่าสิบห้าวัน
วินิจฉัย
สัญญาเช่าตึกแถวระหว่างเขียวและเหลือง มีข้อตกลงให้ชำระค่าเช่าเป็นรายเดือน ดังนั้น เขียวต้องบอกกล่าวให้เหลืองนำค่าเช่ามาชำระก่อนโดยต้องให้เวลา 15 วันเป็นอย่างน้อย แม้เหลืองจะผิดสัญญาไม่ชำระค่าเช่า 2 เดือนติดต่อกันก็ตาม เขียวจึงบอกเลิกสัญญาในวันที่ 21 กันยายน 2550 ไม่ได้ตามมาตรา 560 (การปล่อยเวลาไปถึง 20 วันมิใช่การเตือน)
ข
มาตรา 574 วรรคแรก ในกรณีผิดนัดไม่ใช้เงินสองคราวติดๆกัน หรือกระทำผิดสัญญาในข้อที่เป็นส่วนสำคัญ เจ้าของทรัพย์สินจะบอกเลิกสัญญาเสียก็ได้ ถ้าเช่นนั้นบรรดาเงินที่ได้ใช้มาแล้วแต่ก่อน ให้ริบเป็นเจ้าของทรัพย์สินและเจ้าของทรัพย์สินชอบที่จะกลับเข้าครองทรัพย์สินนั้นได้ด้วย
วินิจฉัย
เหลืองผิดนัดไม่ใช้เงินค่าเช่าซื้อ 2 คราวติดกัน คือ เดือนกรกฎาคม และสิงหาคม 2550 เขียวจึงบอกเลิกได้เลย ตามมาตรา 574 วรรคแรก (ไม่ต้องบอกกล่าวให้นำค่าเช่ามาชำระเพราะเป็นการผิดนัดแล้วอีกทั้งไม่ใช่สัญญาเช่าทรัพย์)
สรุป ก. การบอกเลิกสัญญาเช่าไม่ชอบด้วยกฎหมาย
ข. เขียวบอกเลิกสัญญาได้ คำตอบจึงแตกต่างกับข้อ ก.
ข้อ 3 ก. ขาวจะต้องผลิตสินค้าส่งไปยังต่างประเทศ จึงทำสัญญาจ้างหนึ่งและสองเป็นหัวหน้าคนงานตกลงให้ค่าจ้างเดือนละ 10,000 บาท มีกำหนดเวลา 12 เดือน คือ สัญญาจะสิ้นสุดลงในวันที่ 30 มิถุนายน 2550 แต่ในเดือนเมษายน 2550 มีผู้สั่งให้ผลิตสินค้าเพิ่มอีก ขาวจึงทำการผลิตสินค้าส่งให้ลูกค้าเรื่อยมาจนถึงเดือนกันยายน 2550 ก็ไม่มีผู้สั่งสินค้าเพิ่มขึ้นอีกเลย ขาวจึงทำการส่งสินค้างวดสุดท้ายให้แก่ผู้สั่งสินค้าในวันที่ 20 ตุลาคม 2550 แล้วก็บอกเลิกสัญญาจ้างหนึ่งและสองทันที ในวันที่ 20 ตุลาคม โดยจ่ายค่าจ้างให้คนละ 10,000 บาท เช่นนี้หนึ่งและสองจะต่อสู้ได้หรือไม่ เพราะเหตุใด จงอธิบาย
ข. สัญญาจ้างทำของ ถ้าผู้รับจ้างส่งมอบการที่ทำไม่ทันเวลาที่กำหนดในสัญญา ผู้จ้างจะบอกเลิกสัญญาได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
มีกรณีใดบ้างที่ผู้รับจ้างไม่ต้องรับผิด ถ้าผู้รับจ้างส่งมอบงานไม่ทันเวลาที่กำหนดในสัญญาจงอธิบาย
ธงคำตอบ
ก
มาตรา 581 ถ้าระยะเวลาที่ได้ตกลงว่าจ้างกันนั้นสุดสิ้นลงแล้ว ลูกจ้างยังคงทำงานอยู่ต่อไปอีกและนายจ้างรู้ดั่งนั้นก็ไม่ทักท้วงไซร้ ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าคู่สัญญาเป็นอันได้ทำสัญญาจ้างกันใหม่ โดยความอย่างเดียวกันกับสัญญาเดิม แต่คู่สัญญาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งอาจจะเลิกสัญญาเสียได้ด้วยการบอกกล่าวตามความในมาตราต่อไปนี้
มาตรา 582 ถ้าคู่สัญญาไม่ได้กำหนดลงไว้ในสัญญาว่าจะจ้างกันนานเท่าไร ท่านว่าฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งจะเลิกสัญญาด้วยการบอกกล่าวล่วงหน้าในเมื่อถึงหรือก่อนจะถึงกำหนดจ่ายสินจ้างคราวใดคราวหนึ่งเพื่อให้เป็นผลเลิกสัญญากันเมื่อถึงกำหนดจ่ายสินจ้างคราวถัดไปข้างหน้าก็อาจทำได้ แต่ไม่จำเป็นต้องบอกกล่าวล่วงหน้ากว่าสามเดือน
อนึ่ง ในเมื่อบอกกล่าวดั่งว่านี้ นายจ้างจะจ่ายสินจ้างแก่ลูกจ้างเสียให้ครบจำนวนที่จะต้องจ่ายจนถึงเวลาเลิกสัญญาตามกำหนดที่บอกกล่าวนั้นทีเดียว แล้วปล่อยลูกจ้างจากงานเสียในทันทีก็อาจทำได้
วินิจฉัย
สัญญาจ้างหนึ่งและสองเป็นสัญญามีกำหนดเวลาคือสิ้นสุดลงในวันที่ 30 มิถุนายน 2550 หนึ่งและสองทำงานเรื่อยมาจนถึงเดือนตุลาคม 2550 เป็นการที่ลูกจ้างทำงานต่อไป มาตรา 581 สันนิษฐานว่าเป็นสัญญาจ้างใหม่ ไม่มีกำหนดเวลา
ขาวบอกเลิกสัญญาจ้างได้ตามมาตรา 582 วรรคแรก คือจะต้องบอกกล่าวก่อนเพื่อให้เป็นผลเลิกสัญญากัยเมื่อถึงกำหนดจ่ายสินจ้างคราวถัดไป เมื่อขาวบอกเลิกทันทีในวันที่ 20 ตุลาคม 2550 จึงไม่ถูกต้องควรบอกกล่าวการเลิกจ้างในวันที่ 31 ตุลาคม 2550 และบอกเลิกสัญญาจ้างได้เมื่อถึงวันที่ 30 พฤศจิกายน 2550
หรือจะให้หนึ่งและสองออกจากงานทันทีก็ได้ ตามมาตรา 582 วรรคสอง คือให้จ่ายสินจ้างให้ครบจำนวนที่จะต้องจ่ายจนถึงเวลาเลิกสัญญา คือ คนละ 20,000 บาทก็ได้
ข.
มาตรา 591 ถ้าความชำรุดบกพร่องหรือความชักช้าในการที่ทำนั้นเกิดขึ้นเพราะสภาพแห่งสัมภาระซึ่งผู้ว่าจ้างส่งให้ก็ดี เพราะคำสั่งของผู้ว่าจ้างก็ดี ท่านว่าผู้รับจ้างไม่ต้องรับผิดเว้นแต่จะได้รู้อยู่แล้วว่าสัมภาระนั้นไม่เหมาะหรือว่าคำสั่งนั้นไม่ถูกต้องและมิได้บอกกล่าวตักเตือน
มาตรา 596 ถ้าผู้รับจ้างส่งมอบการที่ทำไม่ทันเวลาที่ได้กำหนดไว้ในสัญญาก็ดีหรือถ้าไม่ได้กำหนดเวลาว้ในสัญญาเมื่อล่วงพ้นเวลาอันควรแก่เหตุก็ดี ผู้ว่าจ้างชอบที่จะได้ลดสินจ้างลง หรือถ้าสาระสำคัญแห่งสัญญาอยู่ที่เวลา ก็ชอบที่จะเลิกสัญญาได้
มาตรา 597 ถ้าผู้ว่าจ้างยอมรับมอบการที่ทำนั้นแล้วโดยมิได้อิดเอื้อน ผู้รับจ้างก็ไม่ต้องรับผิดเพื่อการที่ส่งมอบเนิ่นช้า
วินิจฉัย
ในสัญญาจ้างทำของถ้าผู้รับจ้างส่งมอบการที่ทำไม่ทันเวลาที่กำหนดไว้มนสัญญาย่อมเป็นความผิดของผู้รับจ้าง ผลของกฎหมายตามมาตรา 596 กำหนดให้ผู้ว่าจ้างมีสิทธิที่จะฟ้องให้ลดสินจ้างลงได้หรือจะบอกเลิกสัญญาก็ทำได้ แต่จะต้องเป็นกรณีสาระสำคัญแห่งสัญญาอยู่ที่เวลา
มีข้อยกเว้นที่ผู้รับจ้างไม่ต้องรับผิด คือ ตามมาตรา 597 และมาตรา 591 (ให้อธิบายตามสมควร)
