การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2553
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW2003
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยละเมิด จัดการงานนอกสั่ง ลาภมิควรได้
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 4 ข้อ (คะแนนเต็มข้อละ 25 คะแนน)
ข้อ 1 นางยิ้มแย้มขอยืมแหวนเพชรมาจากนางเกียว หลังจากนั้นได้นำแหวนเพชรไปให้ร้านของนายสดใสเพื่อให้ทำความสะอาด แต่เมื่อนางยิ้มแย้มรับแหวนกลับ ปรากฏว่าลูกจ้างของนายสดใสได้ลักแหวนดังกล่าวไปแล้ว ดังนั้น นายสดใสจึงได้ชดใช้ค่าแหวนเพชรให้แก่นางยิ้มแย้มไป
ดังนี้ หากว่า นางยิ้มแย้มไม่นำเงินที่ได้รับจากนายสดใสไปให้นางเกียว นางเกียวจะเรียกร้องให้นายสดใสรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนในแหวนเพชรที่หายไปได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
มาตรา 420 ผู้ใดจงใจหรือประมาทเลินเล่อ ทำต่อบุคคลอื่นโดยผิดกฎหมายให้เขาเสียหายถึงแก่ชีวิตก็ดี แก่ร่างกายก็ดี เสรีภาพก็ดี ทรัพย์สินหรือสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใดก็ดี ท่านว่าผู้นั้นทำละเมิดจำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนเพื่อการนั้น
มาตรา 425 นายจ้างต้องร่วมกันรับผิดกับลูกจ้างในผลแห่งละเมิด ซึ่งลูกจ้างได้กระทำไปในทางการที่จ้างนั้น
มาตรา 441 ถ้าบุคคลจำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนเพื่อความเสียหายอย่างใดๆ เพราะเอาสังหาริมทรัพย์ของเขาไปก็ดี หรือเพราะทำของเขาให้บุบสลายก็ดี เมื่อใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่บุคคลซึ่งเป็นผู้ครองทรัพย์นั้นอยู่ในขณะที่เอาไป หรือขณะที่ทำให้บุบสลายนั้นแล้ว ท่านว่าเป็นอันหลุดพ้นไปเพราะการที่ได้ใช้ให้เช่นนั้นแม้กระทั่งบุคคลภายนอกจะเป็นเจ้าของทรัพย์หรือมีสิทธิอย่างอื่นเหนือทรัพย์นั้น เว้นแต่สิทธิของบุคคลภายนอกเช่นนั้นจะเป็นที่รู้อยู่แก่ตน หรือมิได้รู้เพราะความประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงของตน
วินิจฉัย
กรณีตามอุทาหรณ์ การที่ลูกจ้างของนายสดใสได้ลักแหวนเพชรของนางเกียวที่นางยิ้มแย้มนำไปให้นายสดใสเพื่อทำความสะอาดนั้น การกระทำดังกล่าวถือว่าเป็นการกระทำโดยจงใจต่อบุคคลอื่นโดยผิดกฎหมาย ทำให้เขาเสียหายแก่ทรัพย์ และผลที่เกิดขึ้นสัมพันธ์กับการกระทำของลูกจ้างดังกล่าว จึงถือว่าลูกจ้างของนายสดใสได้กระทำละเมิดต่อนางเกียวตามมาตรา 420 จึงต้องรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่นางเกียว
และเมื่อการทำละเมิดของลูกจ้างนายสดใสต่อนางเกียวนั้น ได้กระทำในระหว่างที่เป็นลูกจ้างและกระทำไปในทางการที่จ้าง ดังนั้นนายสดใสนายจ้างจึงต้องรับผิดร่วมกับลูกจ้างในผลแห่งการละเมิด คือความเสียหายที่เกิดขึ้นกับทรัพย์ของนายเกียวตามมาตรา 425
และเมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า นายสดใสได้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่นางยิ้มแย้มซึ่งเป็นผู้ครองแหวนอันเป็นสังหาริมทรัพย์ในขณะที่มีการละเมิดไปแล้วโดยสุจริต คือ โดยเข้าใจว่าแหวนเพชรเป็นของนางยิ้มแย้ม ดังนั้นนายสดใสย่อมได้รับความคุ้มครองตามมาตรา 441 คือ ย่อมหลุดพ้นจากหนี้ในมูลละเมิดดังกล่าว
ดังนั้นหากว่านางยิ้มแย้มไม่นำเงินที่ได้รับจากนายสดใสไปให้แก่นางเกียว นางเกียวก็จะเรียกร้องให้นายสดใสรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนในแหวนเพชรที่หายไปไม่ได้
สรุป นางเกียวจะเรียกร้องให้นายสดใสรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนในแหวนเพชรที่หายไปไม่ได้
ข้อ 2 นายประเทืองไม่ชอบสมชัย จึงยุให้ลิงของนายสมศักดิ์ไปไล่กัดนายสมชัย นายสมชัยได้รับบาดเจ็บจึงวิ่งหนีกลับเข้าบ้าน แต่เนื่องจากยังโกรธนายประเทืองอยู่ นายสมชัยจึงได้ไปยุให้สุนัขของตนกัดลิงของนายสมศักดิ์ ลิงของนายสมศักดิ์ได้รับบาดเจ็บ จึงร้องโหยหวนและวิ่งหนีไปบนหลังคารถของยายหวานที่จอดอยู่หน้าบ้าน ยายหวานตกใจเสียงลิงร้องและเห็นลิงมาอยู่ที่หลังคา จึงช็อกและขาดใจตายทันที
ดังนี้ให้ท่านวินิจฉัยว่า ใครจะต้องรับผิดในความตายของยายหวานและลิงของนายสมศักดิ์ที่ได้รับบาดเจ็บ และถ้าข้อเท็จจริงได้ความว่ายายหวานอยู่กินด้วยกันฉันสามีภริยากับตาอยู่โดยไม่ได้จดทะเบียนกัน เมื่อยายหวานถึงแก่ความตาย ตาอยู่จึงได้จัดการศพตามประเพณี เสียค่าใช้จ่ายไป 100,000 บาท
ให้วินิจฉัยว่า ตาอยู่จะเรียกร้องค่าปลงศพได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
มาตรา 420 ผู้ใดจงใจหรือประมาทเลินเล่อ ทำต่อบุคคลอื่นโดยผิดกฎหมายให้เขาเสียหายถึงแก่ชีวิตก็ดี แก่ร่างกายก็ดี เสรีภาพก็ดี ทรัพย์สินหรือสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใดก็ดี ท่านว่าผู้นั้นทำละเมิดจำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนเพื่อการนั้น
มาตรา 433 ถ้าความเสียหายเกิดขึ้นเพราะสัตว์ ท่านว่าเจ้าของสัตว์หรือบุคคลผู้รับเลี้ยงรับรักษาไว้แทนเจ้าของจำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ฝ่ายที่ต้องเสียหายเพื่อความเสียหายอย่างใดๆ อันเกิดแต่สัตว์นั้น เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าตนได้ใช้ความระมัดระวังอันสมควรแก่การเลี้ยงการรักษาตามชนิดและวิสัยของสัตว์หรือตามพฤติการณ์อย่างอื่นหรือพิสูจน์ได้ว่าความเสียหายนั้นย่อมจะต้องเกิดมีขึ้นทั้งที่ได้ใช้ความระมัดระวังถึงเพียงนั้น
มาตรา 443 วรรคแรก ในกรณีทำให้เขาถึงตายนั้น ค่าสินไหมทดแทนได้แก่ ค่าปลงศพรวมทั้งค่าใช้จ่ายอันจำเป็นอย่างอื่นๆอีกด้วย
วินิจฉัย
หลักเกณฑ์ของการกระทำอันเป็นการละเมิดตามมาตรา 420 ประกอบด้วย
1 เป็นบุคคลที่มี “การกระทำ” โดยรู้สำนึก และได้กระทำโดยการเคลื่อนไหวร่างกายหรือโดยการงดเว้นก็ได้ ซึ่งได้กระทำโดยจงใจหรือประมาทเลินเล่อ
2 ทำต่อผู้อื่นโดยผิดกฎหมาย
3 มีความเสียหายต่อชีวิต ร่างกาย อนามัย เสรีภาพ ทรัพย์สิน หรือสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใด
4 ผลที่เกิดขึ้นสัมพันธ์กับการกระทำ
กรณีตามอุทาหรณ์ การที่สมชัยยุให้สุนัขของตนกัดลิงของสมศักดิ์จนได้รับบาดเจ็บนั้น การกระทำของสมชัยถือว่าเป็นการกระทำโดยจงใจต่อบุคคลอื่นโดยผิดกฎหมาย ทำให้เขาเสียหายแก่ทรัพย์สินโดยใช้สัตว์เป็นเครื่องมือ และผลที่เกิดขึ้นสัมพันธ์กับการกระทำของสมชัย จึงถือว่าสมชัยได้กระทำละเมิดต่อสมศักดิ์ตามมาตรา 420 จึงต้องรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่สมศักดิ์
และการที่ลิงของสมศักดิ์ได้วิ่งหนีไปบนหลังคารถของยายหวาน และส่งเสียงร้องจนทำให้ยายหวานตกใจช็อกถึงแก่ความตายนั้น ก็เป็นผลมาจากการกระทำของสมชัยที่ยุสุนัขให้กัดลิงในตอนแรก เมื่อผลที่เกิดขึ้นกับยายหวานสัมพันธ์กับการกระทำของสมชัย ดังนั้นจึงถือว่าสมชัยกระทำละเมิดต่อยายหวานและต้องรับผิดในความตายของยายหวานด้วยตามมาตรา 420 ซึ่งทั้งสองกรณีดังกล่าวไม่ใช่ความรับผิดในความเสียหายอันเกิดขึ้นเพราะสัตว์ เนื่องจากความรับผิดตามมาตรา 433 จะต้องเป็นความเสียหายที่เกิดขึ้นจากสัตว์นั้นเอง มิใช่มนุษย์ใช้สัตว์เป็นเครื่องมือ
แต่อย่างไรก็ตาม ผู้ที่มีสิทธิเรียกค่าปลงศพจะต้องเป็นทายาทของผู้ตายเท่านั้น เมื่อได้ความว่าตาอยู่มิได้เป็นสามีที่ชอบด้วยกฎหมายของยายหวาน จึงไม่ถือว่าตาอยู่เป็นทายาทของยายหวานผู้ตาย ดังนั้นตาอยู่จึงไม่มีสิทธิเรียกเอาค่าปลงศพยายหวานตามมาตรา 443 วรรคแรก
ส่วนการที่ประเทืองยุให้ลิงของสมศักดิ์ไปไล่กัดสมชัยจนได้รับบาดเจ็บนั้น แม้จะถือว่าประเทืองกระทำละเมิดต่อสมชัยและต้องรับผิดต่อสมชัยตามมาตรา 420 แต่เนื่องจากภัยดังกล่าวได้ผ่านพ้นไปแล้ว สมชัยจึงได้ยุให้สุนัขกัดลิงของสมศักดิ์เพราะความโกรธ ดังนั้น ความเสียหายที่เกิดขึ้นกับยายหวานและลิงของสมศักดิ์จึงไม่เกี่ยวกับความรับผิดของประเทืองที่มีต่อสมชัย
สรุป สมชัยจะต้องรับผิดในความตายของยายหวานและลิงของนายสมศักดิ์ที่ได้รับบาดเจ็บและตาอยู่จะเรียกร้องค่าปลงศพไม่ได้
ข้อ 3 นายแดงใช้อาวุธปืนยิงนาย ก กระสุนนัดแรกไม่ถูกนาย ก ขณะที่นายแดงกำลังจะยิงนัดที่สอง นาย ก ใช้อาวุธปืนยิงไปที่นายแดง กระสุนปืนไม่ถูกนายแดงแต่กลับพลาดไปถูกนายขาวได้รับบาดเจ็บ นายขาวรักษาตัวในโรงพยาบาล เสียค่าใช้จ่ายไป 5,000 บาท ดังนี้
(1) นายขาวจะฟ้องนาย ก ให้รับผิดชอบชดใช้ค่าสินไหมทดแทนได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
(2) นายขาวจะฟ้องให้นายแดงรับผิดชอบชดใช้ค่าสินไหมทดแทนได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
มาตรา 449 บุคคลใดเมื่อกระทำการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายก็ดี กระทำตามคำสั่งอันชอบด้วยกฎหมายก็ดี หากก่อให้เกิดความเสียหายแก่ผู้อื่นไซร้ ท่านว่าบุคคลนั้นหาต้องรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนไม่
ผู้ต้องเสียหายอาจเรียกค่าสินไหมทดแทนจากผู้เป็นต้นเหตุให้ต้องป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายหรือจากบุคคลผู้ให้คำสั่งโดยละเมิดนั้นก็ได้
วินิจฉัย
การป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายที่จะได้รับนิรโทษกรรมตามมาตรา 449 วรรคแรก จะต้องประกอบด้วยหลักเกณฑ์ ดังนี้
1 จะต้องเป็นการป้องกันสิทธิของตนเองหรือของผู้อื่น
2 ภยันตรายนั้นจะต้องเกิดจากการประทุษร้ายอันละเมิดต่อกฎหมาย
3 เป็นภยันตรายที่ใกล้จะถึง
4 ผู้กระทำได้กระทำพอสมควรแก่เหตุ
นอกจากนี้ ผู้ที่ต้องเสียหายจากการป้องกันนั้นอาจเรียกร้องเอาค่าสินไหมทดแทนจากผู้เป็นต้นเหตุให้ต้องป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายได้อีกด้วย ตามมาตรา 449 วรรคสอง
กรณีตามอุทาหรณ์
1 การที่นายแดงใช้อาวุธปืนยิงนาย ก แต่กระสุนนัดแรกไม่ถูกนาย ก และกำลังจะยิงนัดที่สองนั้น ถือเป็นภยันตรายซึ่งเกิดจากการประทุษร้ายอันละเมิดต่อกฎหมาย และภยันตรายดังกล่าวใกล้จะถึงตัวนาย ก ซึ่งการที่นาย ก ใช้อาวุธปืนยิงไปที่นายแดงเป็นการป้องกันสิทธิของตนให้พ้นจากภยันตรายนั้น และเมื่อการกระทำดังกล่าวพอสมควรแก่เหตุ จึงเป็นการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมาย แม้ว่ากระสุนจะพลาดไปถูกนายขาวได้รับบาดเจ็บ ก็เป็นผลมาจากการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายของนาย ก ดังนั้นการกระทำของนาย ก จึงได้รับนิรโทษกรรมตามมาตรา 449 วรรคแรก นาย ก จึงไม่ต้องรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่นายขาวผู้เสียหาย
2 เมื่อนายขาวเป็นผู้ได้รับความเสียหายจากการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายของนาย ก จึงสามารถฟ้องเรียกค่าสินไหมทดแทนจากนายแดงผู้เป็นต้นเหตุให้นาย ก ต้องป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายได้ ตามมาตรา 449 วรรคสอง
สรุป
1 นายขาวจะฟ้องนาย ก ให้รับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนไม่ได้
2 นายขาวฟ้องนายแดงให้รับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนได้
ข้อ 4 ห้างสรรพสินค้า “เดอะแมว” มีบริการลานจอดรถสำหรับลูกค้าที่มาจับจ่ายซื้อของ ได้มอบหมายให้บริษัทมือโปรจำกัด ดูแลรักษาความปลอดภัยในบริเวณลานจอดรถ บริษัทมือโปร จำกัด ได้จัดให้มีพนักงานรักษาความปลอดภัยประจำทางเข้าออกลานจอดรถทุกจุด โดยผู้ที่จะนำรถยนต์เข้าไปจอดต้องรับบัตรผ่านจากพนักงาน และเมื่อจะนำรถยนต์ออกจากบริเวณลานจอดรถก็ต้องมอบบัตรผ่านคืนให้กับพนักงานที่ทางออก จึงจะสามารถนำรถยนต์ออกจากบริเวณลานจอดรถได้ หากไม่คืนบัตรผ่านที่ถูกต้อง พนักงานจะไม่อนุญาตให้นำรถยนต์ออกนอกลานจอด โดยพนักงานรักษาความปลอดภัยทุกคนมีหน้าที่ต้องตรวจสอบความถูกต้องของบัตรจอดรถอย่างเคร่งครัด
นายเล็กลูกค้าที่มาซื้อของและจอดรถที่ลานจอดรถห้างสรรพสินค้าพบว่ารถของตนหายไป เนื่องจากคนร้าย งัดแงะ และขับผ่านจุดตรวจที่นายเปิ่นลูกจ้างพนักงานของบริษัทดังกล่าวประจำอยู่ เพราะนายเปิ่นไม่ได้ทำการตรวจสอบบัตรจอดรถอย่างรอบคอบเพียงแต่มองผ่านๆ เห็นเลขทะเบียนคล้ายกันเลยให้รถออกไป
จงวินิจฉัยว่า นายเล็กจะสามารถฟ้องเรียกค่าสินไหมทดแทนจากบุคคลใดได้บ้าง เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
มาตรา 420 ผู้ใดจงใจหรือประมาทเลินเล่อ ทำต่อบุคคลอื่นโดยผิดกฎหมายให้เขาเสียหายถึงแก่ชีวิตก็ดี แก่ร่างกายก็ดี เสรีภาพก็ดี ทรัพย์สินหรือสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใดก็ดี ท่านว่าผู้นั้นทำละเมิดจำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนเพื่อการนั้น
มาตรา 425 นายจ้างต้องร่วมกันรับผิดกับลูกจ้างในผลแห่งละเมิด ซึ่งลูกจ้างได้กระทำไปในทางการที่จ้างนั้น
มาตรา 427 บทบัญญัติในมาตราทั้งสองก่อนนั้น ท่านให้ใช้บังคับแก่ตัวการและตัวแทนด้วยโดยอนุโลม
วินิจฉัย
กรณีตามอุทาหรณ์ การที่นายเปิ่นพนักงานรักษาความปลอดภัยไม่ระมัดระวังตรวจบัตรจอดรถโดยเคร่งครัด อันเป็นการงดเว้นการปฏิบัติหน้าที่เพื่อป้องกันการโจรกรรมรถยนต์ เป็นผลทำให้รถยนต์ของนายเล็กถูกลักไปนั้น การงดเว้นดังกล่าวของนายเปิ่นถือว่าเป็นการกระทำโดยประมาทเลินเล่อต่อบุคคลอื่นโดยผิดกฎหมาย ทำให้เขาเสียหายแก่ทรัพย์ และผลที่เกิดขึ้นสัมพันธ์กับการกระทำของนายเปิ่น จึงถือว่านายเปิ่นได้กระทำละเมิดต่อนายเล็กตามมาตรา 420 จึงต้องรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่นายเล็ก
และเมื่อการกระทำดังกล่าวของนายเปิ่น เป็นการกระทำในระหว่างที่นายเปิ่นเป็นลูกจ้างและกระทำไปในทางการที่จ้างของบริษัทมือโปร จำกัด ดังนั้นบริษัทมือโปร จำกัด ในฐานะนายจ้างจึงต้องร่วมรับผิดกับนายเปิ่น ซึ่งเป็นลูกจ้างของตนในผลแห่งการละเมิดต่อนายเล็กตามมาตรา 425
ส่วนห้างสรรพสินค้าเดอะแมว เมื่อได้มอบหมายให้บริษัทมือโปร จำกัด เป็นตัวแทนดูแลรักษาความปลอดภัยในบริเวณลานจอดรถของห้างดังกล่าว จึงต้องร่วมกับบริษัทมือโปร จำกัด และนายเปิ่นซึ่งเป็นตัวแทนของตนที่ได้กระทำไปในทางการที่มอบหมายรับผิดต่อนายเล็กในฐานะที่เป็นตัวการ ตามมาตรา 427 ประกอบมาตรา 425
สรุป นายเล็กสามารถฟ้องเรียกค่าสินไหมทดแทนจากนายเปิ่น บริษัทมือโปร จำกัด และห้างสรรพสินค้าเดอะแมวได้
