การสอบซ่อมภาค 1 ปีการศึกษา 2546
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW1001 หลักกฎหมายมหาชน
ถามข้อ 1. จงยกตัวอย่างกฎหมายมหาชนมา 5 ฉบับ พร้อมอธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างกฎหมายมหาชนกับตัวนักศึกษาให้ชัดเจน
ประเด็นที่ 2 นักศึกษาจะต้องยกตัวอย่างกฎหมายมหาชนให้ได้ 5 ฉบับ กฎหมายมหาชน ได้แก่ กฎหมายรัฐธรรมนูญ และกฎหมายปกครอง
กฎหมายรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายที่ให้อำนาจแก่รัฐ
กฎหมายปกครอง เป็นกฎหมายที่ให้อำนาจแก่หน่วยงานของรัฐและเจ้าหน้าที่ของรัฐ เช่น พ. ร.บ.ระเบียบ
บริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ.2534 แก้ไขเพิ่มเติม พ. ศ.2545 พ.ร.บ. อ.บ.จ. พ.ร.บ. อ.บ. ต. พ.ร.บ. เทศบาล พ.ร.บ. กทม.
พ. ร.บ. บริหารราชการเมืองพัทยา พ.ร.บ.รัฐวิสาหกิจต่าง ๆ พ.ร.บ.มหาวิทยาลัยต่าง ๆ
ประเด็นที่ 3 กฎหมายมหาชนเกี่ยวข้องกับตัวนักศึกษา ดังนี้กฎหมายมหาชนเป็นกฎหมายที่บัญญัติให้อำนาจหน้าทีแก่รัฐแก่หน่วยงานของรัฐ และแก่เจ้าพนักงานของรัฐในทางปกครองให้ดำเนินกิจการในหลาย ๆด้าน ตามแต่
กฎหมายจะให้อำนาจไว้ เช่น ในเรื่องการบริการสาธารณสุขหรือการกำหนดสิทธิหน้าที่ของประชาชนตามกฎหมาย และหน่วยงานของรัฐซึ่งใช้อำนาจทางปกครองก็จะใช้อำนาจดังกล่าวแก่ประชาชน นักศึกษา เพื่อให้ปฏิบัติตามสิทธิและหน้าที่กฎหมายกำหนดไว้ หรือกล่าวอีกอย่างหนึ่ง ก็คือ การจัดระเบียบการปกครอง ดังนั้นกฎหมายมหาชนกับประชาชน รวมทั้งตัวนักศึกษา ผู้อยู่ใต้ปกครองจึงมีความเกี่ยวข้องกันโดยตรงไม่สามารถแยกจากกันได้ โดยกฎหมายมหาชนนั้น โดยหลักๆ แล้วจะเป็นกฎหมายที่ประกันสิทธิเสรีภาพของประชาชน ซึ่งเห็นได้ชัดเจนจากรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย 2540 ซึ่งเป็นกฎหมายมหาชนได้บัญญัติไว้ทั้งสิทธิและหน้าที่รับรองไว้สิทธิที่กฎหมายมหาชนบัญญัติรับรอง เช่น สิทธิในการรับการบริการสาธารณะจากรัฐสิทธิในการเเสดงความคิดเห็น สิทธิในการเข้าชื่อเสนอกฎหมาย หน้าที่ๆกฎหมายมหาชนบัญญัติไว้เช่น หน้าที่ในการเลือกตั้งของประชาชน
ข้อ 2 ลักษณะเฉพาะของกฎหมายที่ใช้ในการปฏิรูปประการหนึ่งและอีกประการหนึ่งเป็นกฎหมายที่มีเพื่อสาธารณะประโยชน์หรือมีวัตถุประสงค์เพื่อประโยชน์สาธารณะ
ดังนั้น จึงขอให้นักศึกษาอธิบายขยายความ คำว่า การปฏิรูป และคำว่าสาธารณะประโยชน์ หรือ ประโยชน์สาธารณะ ในความหมายทางกฎหมายมาโดยละเอียด
ธงคำตอบ
ประเด็นเกี่ยวกับ การปฏิรูปการกล่าวว่า กฎหมายมหาชนเป็นกฎหมายที่ใช้ในการปฏิรูป อธิบายได้ว่าการปฏิรูปการเมืองการปกครอง
รวมทั้งการปฏิรูปเศรษฐกิจและสังคมนั้นเป็นการริเริ่มหรือ เป็นการกำหนดให้มีขึ้นได้โดยอำนาจรัฐ และโดยการใช้กฎหมายมหาชนเป็นเครื่องมือในการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างหรือจัด ระบบการเพื่อการปกครอง รวมทั้งเพื่อขจัดโครงสร้างใหม่ทางด้านเศรษฐกิจสังคมและเพื่อพัฒนาการบริหาร ราชการแผ่นดินในระบอบการปกครองยุคกษัตริย์และในการปกครองระบอบสมบูรณาญา สิทธิราชนั้น องค์พระมหากษัตริย์นั่นเอง คือ อำนาจรัฐ และพระบรมราชโองการของพระมหากษัตริย์มีสถานะเป็นกฎหมาย
ในสังคม ลักษณะของประโยชน์สาธารณะอาจอธิบายเป็นข้อๆได้ดังต่อไปนี้
2 การพิจารณาว่าเครื่องใช้เป็นความต้องการของคนส่วนใหญ่หรือเป็นประโยชน์สาธารณะหรือไม่ เนื่องจากความต้องการของแต่ละบุคคลนั้นเป็นภาวะความรู้สึกทางจิตใจ ดังนั้น จึงจำเป็นมีองค์กรหนึ่งองค์กรใดเป็นผู้กำหนดว่าเรื่องใดเป็นประโยชน์สาธารณะ โดยทั่วไปถือว่า ได้แก่ รัฐสภา เนื่องจากเหตุผลว่ารัฐสภาเป็นศูนย์รวมของผู้แทนที่มาจากทั่วประเทศ ด้วยเหตุนี้จึงถือว่าเรื่องที่รัฐสภาพพิจารณา แล้วก็ถือเป็นความต้องการของประชาชนด้วย กล่าวคือ ผู้แทนของประชาชนได้แสดงเจตนารมณ์ร่วมกันของประชาชนในกรณีนั้น ๆ แล้ว ดังนั้น หากรัฐสภาได้ตรากฎหมายให้รัฐหรือหน่วยงานของรัฐมีอำนาจดำเนินการในเรื่องใดเรื่องนั้นก็คือ ความต้องการของคนส่วนใหญ่หรือประโยชน์สาธารณะนั่นเอง
ข้อ 3 ท่านเข้าใจศาลปกครองอย่างไร จงอธิบาย
ธงคำตอบ
ศาลปกครอง เป็นองค์กรควบคุมฝ่ายปกครองในประเทศที่มีระบบศาลคู่ กล่าวคือ มีศาลยุติธรรม
พิจารณาคดีข้อพิพาทระหว่างเอกชน และมีศาลปกครองพิจารณาพิพากษาคดีปกครองแยกต่างหากจากศาลยุติธรรม โดยศาลปกครองก็เป็นองค์กรศาลที่มีความเป็นอิสระ มีวิธีพิจารณาคดีและวินิจฉัย เสร็จเด็ดขาดในศาลนั้นโดยศาลปกครองมีศาลสูงสุดเฉพาะของตนเอง ที่สำคัญก็คือ มีระบบกฎหมายปกครองเป็นการเฉพาะที่แตกต่างไปจากกฎหมายเอกชน ทั้งสาระบัญญัติและสบัญญัติที่สร้างโดยศาลโดยปกติแล้วศาลปกครอง จะควบคุมความชอบด้วยกฎหมายของการกระทำของฝ่ายปกครองศาลปกครองจะไม่ก้าวล่วง ไปพิจารณาความเหมาะสมในการใช้ดุลพินิจของฝ่ายปกครองแต่ในทางปฏิบัติศาล ปกครองจะเป็นผู้วางหลักเกณฑ์ระหว่างความชอบด้วยกฎหมายกับดุลพินิจเองประเทศ ต้นแบบที่ใช้ระบบศาลคู่คือฝรั่งเศส และต่อมาได้มีการยอมรับไปใช้ในประเทศต่าง อย่างกว้างขวาง เช่น สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมัน เบลเยี่ยม สเปนอียิปต์ รวมทั้งไทยในปัจจุบัน
อย่างไรก็ตามมีระบบศาลคู่ก็อาจมีข้อเสียคือ อาจมีปัญหาเกี่ยวกับอำนาจของศาลว่าคดีใดจะขึ้นศาลใดแต่มีข้อดีในแง่ที่ว่า ศาลปกครองจะมีผู้พิพากษาที่เชี่ยวชาญเฉพาะคดีและมีระบบกฎหมายปกครองเป็นการ เฉพาะที่ประสานประโยชน์สาธารณะและสิทธิเสรีภาพส่วนบุคคลได้อย่างมีดุลยภาพ
