การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2552
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW3010 กฎหมายล้มละลาย
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน จำนวน 3 ข้อ
ข้อ 1 ให้นักศึกษาอธิบายว่า เมื่อศาลมีคำสั่งเห็นชอบด้วยการประนอมหนี้ก่อนล้มละลาย จะมีผลต่อคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้เด็ดขาด และอำนาจในการจัดการทรัพย์สินและกิจการของลูกหนี้อย่างไร จะมีผลต่อความรับผิดในหนี้สินของลูกหนี้อย่างไร
ธงคำตอบ
มาตรา 56 การประนอมหนี้ซึ่งที่ประชุมเจ้าหนี้ได้ยอมรับและศาลเห็นชอบด้วยแล้วผูกมัดเจ้าหนี้ทั้งหมดในเรื่องหนี้ซึ่งอาจขอรับชำระหนี้ได้ แต่ไม่ผูกมัดเจ้าหนี้คนหนึ่งคนใดในเรื่องหนี้ซึ่งตามพระราชบัญญัตินี้ ลูกหนี้ไม่อาจหลุดพ้นโดยคำสั่งปลดจากล้มละลายได้ เว้นแต่เจ้าหนี้คนนั้นได้ยินยอมด้วยในการประนอมหนี้
อธิบาย
จากบทบัญญัติดังกล่าวจะเห็นว่า เมื่อศาลมีคำสั่งเห็นชอบด้วยการประนอมหนี้ก่อนล้มละลาย จะมีผลในเรื่องคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้เด็ดขาด และอำนาจในการจัดการทรัพย์สินและกิจการของลูกหนี้ดังนี้คือ
ก เมื่อศาลเห็นชอบด้วยการประนอมหนี้ก่อนล้มละลาย ลูกหนี้ย่อมไม่ถูกจำกัดอำนาจโดยมีบุคคลอื่นจัดการทรัพย์สินหรือกิจการแทน (มาตรา 58) กรณีต้องถือว่าคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาดนั้นเป็นอันยกเลิกไปในตัว ลูกหนี้ไม่ต้องล้มละลายอีกต่อไป และลูกหนี้ย่อมกลับเป็นผู้มีอำนาจจัดการทรัพย์สินและกิจการของตนได้ดังเดิม และมีความสามารถประกอบกิจการหรือจัดการทรัพย์สินของตนได้ต่อไป (ฎ. 2649/2541)
ข การประนอมหนี้นั้นผูกมัดเจ้าหนี้ซึ่งอาจขอรับชำระหนี้ได้ทุกคน ไม่ว่าเจ้าหนี้เสียงข้างน้อยที่มิได้ยอมรับการขอประนอมหนี้ แม้กระทั่งเจ้าหนี้ที่มีสิทธิขอรับชำระหนี้แต่ไม่ได้ขอรับชำระหนี้ไว้ก็ตาม เมื่อลูกหนี้ชำระหนี้ตามข้อตกลงในการประนอมหนี้ครบถ้วน ลูกหนี้ย่อมหลุดพ้นจากหนี้สินที่เหลือ (ฎ. 6084/2548) เว้นแต่หนี้ตามมาตรา 77(1) และ (2) คือ หนี้ภาษีอากร และหนี้ซึ่งไดเกิดขึ้นโดยความทุจริต ฉ้อโกงของลูกหนี้ หนี้ทั้งสองประเภทนี้ ลูกหนี้จะต้องชำระต่อไปจนกว่าจะครบถ้วนร้อยเปอร์เซ็นต์ ทั้งนี้โดยไม่ต้องคำนึงว่าเจ้าหนี้ทั้งสองประเภทดังกล่าวจะได้ยื่นคำขอรับชำระหนี้ไว้ต่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ตามมาตรา 91 ตั้งแต่แรกหรือไม่ (ฏ. 4955/2536)
ข้อ 2 ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) เป็นโจทก์ฟ้องนายดำลูกหนี้ให้ล้มละลาย ศาลล้มละลายกลางพิจารณาแล้วมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของนายดำเด็ดขาด ต่อมาเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ทำความเห็นเสนอต่อศาลว่าไม่มีผู้ใดโต้แย้งคำขอรับชำระหนี้ของธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) เจ้าหนี้ผู้เป็นโจทก์ อย่างไรก็ตาม หนี้ของเจ้าหนี้รายนี้ขาดอายุความไปก่อนวันที่นำคดีมาฟ้อง เห็นควรยกคำขอรับชำระหนี้ ศาลล้มละลายกลางพิจารณาแล้วมีคำสั่งว่า มูลหนี้ที่เจ้าหนี้นำมาขอรับชำระหนี้เป็นหนี้รายเดียวกันกับที่นำมาฟ้องให้ลูกหนี้ล้มละลายซึ่งศาลได้พิจารณาแล้วว่า หนี้ดังกล่าวมีอยู่จริงลูกหนี้ก็มิได้ให้การต่อสู้คดีและขาดนัดพิจารณา จนศาลมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาดและคดีถึงที่สุดแล้ว แม้ข้อเท็จจริงจะฟังได้ว่าหนี้ดังกล่าวขาดอายุความก่อนนำคดีมาฟ้องก็ตาม อีกทั้งไม่มีเจ้าหนี้รายใดหรือลูกหนี้โต้แย้งคำขอรับชำระหนี้รายนี้เลย จึงอนุญาตให้ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) ได้รับชำระหนี้ตามคำขอ
ให้วินิจฉัยว่า คำสั่งศาลล้มละลายกลางที่อนุญาตให้ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) เจ้าหนี้ได้รับชำระหนี้ตามขอ ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่
ธงคำตอบ
มาตรา 22 เมื่อศาลสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้แล้ว เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์แต่ผู้เดียวมีอำนาจดังต่อไปนี้
(3) ประนีประนอมยอมความ หรือฟ้องร้อง หรือต่อสู้คดีใดๆ เกี่ยวกับทรัพย์สินของลูกหนี้
มาตรา 94 เจ้าหนี้ไม่มีประกันอาจขอรับชำระหนี้ได้ ถ้ามูลแห่งหนี้ได้เกิดขึ้นก่อนวันที่ศาลมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ แม้ว่าหนี้นั้นยังไม่ถึงกำหนดชำระหรือมีเงื่อนไขก็ตาม เว้นแต่
(1) หนี้ที่เกิดขึ้นโดยฝ่าฝืนข้อห้ามตามกฎหมาย หรือศีลธรรมอันดี หรือหนี้ที่จะฟ้องร้องให้บังคับคดีไม่ได้
วินิจฉัย
ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า คำสั่งของศาลล้มละลายกลางที่อนุญาตให้ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) ได้รับชำระหนี้ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เห็นว่า พ.ร.บ. ล้มละลาย พ.ศ. 2483 มาตรา 22(3) บัญญัติให้อำนาจเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์แต่เพียงผู้เดียวเท่านั้นมีอำนาจฟ้องร้องหรือต่อสู้คดีใดๆเกี่ยวกับทรัพย์สินของลูกหนี้
การที่ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) เจ้าหนี้ผู้เป็นโจทก์นำหนี้ที่ขาดอายุความซึ่งต้องห้ามมิให้ขอรับชำระหนี้ตามมาตรา 94(1) มายื่นคำขอรับชำระหนี้ กรณีเช่นนี้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ซึ่งมีอำนาจฟ้องร้องและต่อสู้คดีใดๆ เกี่ยวกับทรัพย์สินของลูกหนี้ จึงมีอำนาจที่จะอ้างเอาอายุความมาต่อสู้เพื่อให้ศาลมีคำสั่งยกคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้ได้ แม้ศาลล้มละลายจะได้มีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้เด็ดขาดโดยมิได้ยกเหตุเรื่องอายุความขึ้นมาพิจารณายกฟ้องโจทก์ก็ตาม ก็หาใช่ว่าศาลได้วินิจฉัยยอมรับรองว่าเป็นหนี้ที่อาจขอรับชำระหนี้ได้ไม่ อีกทั้งกระบวนการพิจารณาคดีล้มละลายในส่วนของการขอรับชำระหนี้เป็นกระบวนการพิจารณาที่แยกต่างหากจากกระบวนการพิจารณาคดีและมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ โดยบทบัญญัติมาตรา 94, 105 , 106, และ 107 ได้ให้อำนาจเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ และศาลที่จะต้องพิจารณาในชั้นขอรับชำระหนี้อีกครั้งด้วยว่าหนี้ที่เจ้าหนี้แต่ละรายยื่นคำขอรับชำระหนี้เป็นหนี้ที่ขอรับชำระหนี้ได้หรือไม่ แม้หนี้ที่เจ้าหนี้ผู้เป็นโจทก์ขอรับชำระหนี้มานั้นจะเป็นหนี้ที่กล่าวอ้างมาในฟ้องจนศาลมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้เด็ดขาดแล้วก็ตาม แต่ก็หาผูกพันเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์หรือศาลให้จำต้องถือตามไม่ เมื่อหนี้ที่เจ้าหนี้ผู้เป็นโจทก์ยื่นคำขอรับชำระหนี้เป็นหนี้ที่ขาดอายุความแล้ว จึงต้องห้ามมิให้ขอรับชำระหนี้ตามมาตรา 94 (1) ศาลจึงไม่อาจมีคำสั่งอนุญาตให้ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) ได้รับชำระหนี้ได้ ดังนั้น การที่ศาลล้มละลายกลางมีคำสั่งอนุญาตให้ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) ได้รับชำระหนี้ตามคำขอ จึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย (ฎ.980/2532, ฎ. 3960/2546)
สรุป คำสั่งของศาลล้มละลายกลางที่อนุญาตให้ธนาคารไทย จำกัด (มหาชน) ได้รับชำระหนี้ไม่ชอบด้วยกฎหมาย
ข้อ 3 ธนาคารสยามจำกัด ยื่นคำร้องขอฟื้นฟูกิจการของบริษัทอเมริกาจำกัด ต่อมาธนาคารสยามจำกัดไม่ประสงค์ที่จะดำเนินคดีต่อไป ต้องการถอนคำร้องขอฟื้นฟูกิจการ และมาปรึกษาท่าน ท่านจะให้คำปรึกษาแก่ธนาคารสยามจำกัด ประการใด
ธงคำตอบ
มาตรา 90/8 วรรคแรก ผู้ร้องขอจะถอนคำร้องขอไม่ได้ เว้นแต่ศาลจะอนุญาตแต่ถ้าศาลได้มีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการแล้ว ศาลจะอนุญาตให้ถอนคำร้องขอไม่ได้
วินิจฉัย
ธนาคารสยามจะถอนคำร้องขอฟื้นฟูกิจการได้หรือไม่ เห็นว่า ตาม พ.ร.บ.ล้มละลาย มาตรา 90/8 วรรคแรก กำหนดว่า ผู้ร้องขอจะถอนคำร้องขอไม่ได้ เว้นแต่ศาลจะอนุญาตแต่ถ้าศาลได้มีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการแล้ว ศาลจะอนุญาตให้ถอนคำร้องขอไม่ได้ ซึ่งการร้องขอฟื้นฟูกิจการเป็นการร้องขอให้มีการจัดการทรัพย์สินของลูกหนี้ภายใต้กรอบของกฎหมายฟื้นฟูกิจการ เพื่อประโยชน์แก่เจ้าหนี้ทั้งหลาย มิใช่เรื่องระหว่างลูกหนี้กับเจ้าหนี้ผู้ร้องขอเท่านั้น กฎหมายจึงกำหนดให้ศาลเข้ามาตรวจสอบในกรณีที่มีการถอนคำร้องขอดังกล่าว
เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า ธนาคารสยาม จำกัด ผู้ร้องขอไม่ประสงค์จะดำเนินคดีต่อไป ก็ต้องขอถอนคำร้องขอฟื้นฟูกิจการ โดยยื่นคำร้องขอถอนคำร้องขอดังกล่าวก่อนที่ศาลจะมีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการ ส่วนศาลจะมีอำนาจที่จะอนุญาตให้ถอนคำร้องขอหรือไม่ เป็นดุลพินิจของศาล ซึ่งต้องพิจารณาถึงสาเหตุที่ขอถอนคำร้องขอนั้นด้วยว่า เป็นเหตุอันสมควรหรือไม่
แต่อย่างไรก็ตาม หากศาลมีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการแล้ว ศาลจะอนุญาตให้ถอนคำร้องขอฟื้นฟูกิจการไม่ได้ เพราะถือว่าศาลมีคำสั่งวินิจฉัยชี้ขาดในประเด็นแห่งคดีของการร้องขอฟื้นฟูกิจการแล้ว ทำให้บุคคลที่เกี่ยวข้องต่างๆมีหน้าที่ต้องปฏิบัติตามที่กฎหมายกำหนดไว้ การยื่นคำร้องขอถอนคำร้องดังกล่าวหลังจากศาลมีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการแล้ว จึงไม่อาจกระทำได้
สรุป ข้าพเจ้าจะให้คำปรึกษาแก่ธนาคารสยามว่า ต้องยื่นคำร้องขอถอนคำร้องขอฟื้นฟูกิจการก่อนศาลมีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการ เพราะหากศาลมีคำสั่งให้ฟื้นฟูกิจการแล้ว ศาลจะอนุญาตให้ถอนคำร้องขอฟื้นฟูกิจการไม่ได้
