การสอบซ่อมภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2546
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 3002 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยหุ้นส่วน
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 นายแดงเห็นที่ดินแปลงหนึ่งอยู่ในทำเลที่ดีมาก เจ้าของที่ดินได้ติดประกาศขายไว้ในราคา 1 ล้านบาท นายแดงต้องการซื้อไว้เพื่อขายเก็งกำไร แต่นายแดงมีเงินไม่พอ จึงได้ชักชวนนายขาวลงเงินกันคนละ 5 แสนบาท เพื่อซื้อที่ดินแปลดังกล่าวไว้ขายเพื่อหากำไรมาแบ่งกัน แต่นายขาวเกรงว่าหากขายไม่ได้เวลาที่กำหนดหรือขายได้น้อยกว่าทุนที่ลงไปก็อาจขาดทุนได้ นายขาวจึงให้นายแดงทำหนังสือนับรองไว้ว่าหากขายที่ดินได้ต่ำกว่าราคาทุน นายแดงจะประกันคืนเงินให้นายขาวจนครบ 5 แสนบาท นายขาวจึงตกลงและมอบเงินให้นายแดงไป 5 แสนบาท เพื่อไปซื้อที่ดินดังกล่าว โดยใส่ชื่อนายแดงเป็นผู้ซื้อแต่เพียงผู้เดียว ดังนี้ ข้อตกลงของนายแดงและนายขาวนี้จะเป็นสัญญาเข้าหุ้นส่วนกันหรือไม่
ธงคำตอบ
มาตรา 1012 อันว่าสัญญาจัดตั้งห้างหุ้นส่วนหรือบริษัทนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลตั้งแต่สองคนขึ้นไปตกลงเข้ากันเพื่อกระทำกิจการร่วมกัน ด้วยประสงค์จะแบ่งปันกำไรอันจะพึงได้แต่กิจการที่ทำนั้น
วินิจฉัย
ข้อตกลงของนายแดงและนายขาวที่มีการลงทุนร่วมกันด้วยเงินคนละ 5 แสนบาท เพื่อทำกิจการซื้อที่ดินมาขายหากำไรมาแบ่งกัน จึงเป็นลักษณะของสัญญาเข้าหุ้นส่วนกัน ตามมาตรา 1012 แม้จะมีข้อตกลงเพิ่มเติมว่าหากขายได้ต่ำกว่าทุนที่ลงไป นายแดงจะคืนเงินให้นายขาวจนครบ 5 แสนบาทตามที่ได้ลงทุน ข้อตกลงดังกล่าวก็ไม่ได้ทำให้สัญญาเข้าหุ้นเสียไปแต่อย่างใด เพราะสัญญาเข้าหุ้นส่วนกันเป็นเรื่องระหว่างเอกชนกับเอกชนจึงจะตกลงกันอย่างไรก็ได้ ข้อตกลงดังกล่าวจึงเข้าองค์ประกอบตามมาตรา 1012 แล้ว กล่าวคือ มีบุคคลตั้งแต่สองคนขึ้นไปเข้าทุนกัน เพื่อทำกิจการร่วมกัน ด้วยวัตถุประสงค์แบ่งปันกำไร อันจะพึงได้จากกิจการที่ทำนั้น
สรุป ข้อตกลงของนายแดงและนายขาว เป็นสัญญาเข้าหุ้นส่วนกันตามมาตรา 1012
ข้อ 2 นายอาทิตย์ นายจันทร์ และนายอังคาร ได้ตกลงเข้าหุ้นกันเพื่อจัดตั้งห้างหุ้นส่วนจำกัด โดยนายอาทิตย์และนายจันทร์เป็นหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิด นายอังคารเป็นหุ้นส่วนจำพวกไม่จำกัดความรับผิดและเป็นหุ้นส่วนผู้จัดการ ห้างหุ้นส่วนจำกัดนี้ได้จดทะเบียนเสร็จเรียบร้อยแล้ว และได้ดำเนินกิจการมาเป็นเวลาสองปีแล้ว ต่อมานายจันทร์ต้องการไปประกอบอาชีพเช่นเดียวกับการค้าขายของห้างหุ้นส่วนจึงเกรงว่าจะเป็นการกระทบกับผลประโยชน์ของห้างหุ้นส่วนจำกัด นายจันทร์จึงขอลาออกจากห้างฯแต่หุ้นส่วนทั้งสองคือนายอาทิตย์และนายอังคารไม่ยอมให้ออก นายจันทร์จึงมาปรึกษาท่านว่าในกรณีดังกล่าวข้างต้น หากนายจันทร์ยังเป็นหุ้นส่วนอยู่ นายจันทร์จะมีสิทธิประกอบกิจการค้าขายแข่งกับห้างหุ้นส่วนหรือไม่ ให้ท่านแนะนำนายจันทร์
ธงคำตอบ
มาตรา 1090 ผู้เป็นหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิดจะประกอบการค้าขายอย่างใดๆ เพื่อประโยชน์ตนหรือเพื่อประโยชน์บุคคลภายนอกก็ได้ แม้ว่าการเช่นนั้นจะมีสภาพเป็นอย่างเดียวกันกับการค้าขายของห้างหุ้นส่วนก็ไม่ห้าม
วินิจฉัย
นายจันทร์เป็นหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิด จึงมีสิทธิประกอบกิจการค้าขายที่มีสภาพเป็นอย่างเดียวกันกับการค้าขายของห้างหุ้นส่วนจำกัด ซึ่งการค้าขายที่มีสภาพอย่างเดียวกันนี้ก็หมายถึงการค้าขายที่เป็นกิจการอย่างเดียวกัน และเป็นการแข่งขันกับกิจการของห้างหุ้นส่วนจำกัดนั่นเอง ซึ่งบทบัญญัติมาตรา 1090 อนุญาตให้หุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิดดำเนินการได้ เพราะหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิดนี้ถูกต้องห้ามมิให้เข้ามาจัดการงานของห้างฯ หุ้นส่วนประเภทนี้จึงอาจประกอบกิจการแข่งขันกับกิจการงานของห้างได้
สรุป ข้าพเจ้าจะแนะนำนายจันทร์ว่า นายจันทร์มีสิทธิประกอบกิจการค้าขายแข่งกับห้างหุ้นส่วนได้
ข้อ 3 บริษัท นพคุณ จำกัด มีทุนจดทะเบียน 2 ล้านบาท โดยแบ่งออกเป็น 1 แสนหุ้น มูลค่าหุ้นละ 20 บาท บริษัทนี้ได้ประกอบกิจการมาหลายปีแล้ว มีกำไรดีทุกปี จนมีทุนสำรองนับได้ 1 แสนบาท ต่อมาบริษัทต้องการลดทุนลงเหลือ 1 ล้านบาท โดยลดมูลค่าหุ้นให้ต่ำลงเหลือหุ้นละ 10 บาท คณะกรรมการจึงได้เรียกประชุมผู้ถือหุ้นเพื่อปรึกษาในเรื่องการลดทุนตามวิธีการดังกล่าว ที่ประชุมผู้ถือหุ้นได้ลงมติครั้งแรกด้วยคะแนนเสียงสามในสี่ของผู้ถือหุ้นที่มาประชุมและออกเสียงทั้งหมดให้ลดทุนตามวิธีการดังกล่าวข้างต้น ต่อมาได้มีการประชุมผู้ถือหุ้นอีกเป็นครั้งที่สองตามที่กฎหมายกำหนดและในการประชุมครั้งที่สองนี้ คณะกรรมการได้เสนอให้ลดทุนลงเหลือ 1 ล้านบาทเหมือนเดิม โยวิธีลดจำนวนหุ้นลงเหลือ 5 หมื่นหุ้น แต่มูลค่าหุ้นให้คงไว้ที่ 20 บาทเท่าเดิม เนื่องจากเกรงว่าหาดลดมูลค่าหุ้นลงจะทำให้ราคาหุ้นตก บุคคลภายนอกที่มาติดต่อค้าขายกับบริษัทจะไม่เชื่อถือในหลักทรัพย์ของบริษัท ที่ประชุมผู้ถือหุ้นได้ฟังเหตุผลของคณะกรรมการแล้วก็เห็นคล้อยตามจึงได้ลงมติเป็นเอกฉันตามที่คณะกรรมการเสนอ ดังนี้ ให้ท่านวินิจฉัยว่า การลดทุนของบริษัท นพคุณ จำกัด ชอบด้วยหลักกฎหมายหรือไม่
ธงคำตอบ
มาตรา 1194 วรรคแรก ถ้าที่ประชุมใหญ่ได้ลงมติอันใดเป็นลำดับกันสองครั้งประชุมแล้ว มติอันนั้นท่านให้ถือว่าเป็นมติพิเศษ เมื่อได้ทำให้เป็นไปโดยวิธีดั่งจะกล่าวต่อไปนี้ คือ
วรรคท้าย ที่ประชุมครั้งหลังได้ลงมติยืนตามมติของที่ประชุมครั้งแรกโดยคะแนนเสียงข้างมากนับได้ไม่น้อยกว่าสองในสามส่วนของจำนวนเสียงทั้งหมด
วินิจฉัย
การลดทุนของบริษัท นพคุณ จำกัด ไม่ชอบด้วยมาตรา 1194 กล่าวคือ ที่ประชุมผู้ถือหุ้นครั้งที่สอง มิได้ลงมติยืนตามมติของที่ประชุมครั้งแรก เนื่องจากมติที่ประชุมครั้งแรกได้ลงมติลดทุนด้วยการลดมูลค่าหุ้นให้ต่ำลงเหลือหุ้นละ 10 บาท แต่ที่ประชุมผู้ถือหุ้นครั้งที่สองได้ลงมติลดทุนด้วยการลดจำนวนหุ้นให้ต่ำลง มติครั้งแรกกับมติครั้งที่สองจึงต่างกัน เมื่อมติครั้งที่สองมิได้ลงมติยืนตามมติครั้งแรก การลงมติให้ลดทุนของบริษัทนพคุณ จึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย
สรุป การลดทุนของบริษัท นพคุณ จำกัด ไม่ชอบด้วยกฎหมาย
