การสอบซ่อมภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2548
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 3002 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยหุ้นส่วน
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 นายเอก นายโท และนายตรี ตกลงเข้าหุ้นส่วนกัน โดยบอกว่าจะรับผิดร่วมกันในบรรดาหนี้ทั้งหลายที่เกิดขึ้น โดยไม่มีจำกัดจำนวน แต่ก็มิได้นำความไปจดทะเบียน ทุกคนได้ลงหุ้นมาแล้วเป็นเงินคนละ 5 แสนบาท โยมีวัตถุประสงค์รับจ้างถมดิน มีนายเอกเป็นหุ้นส่วนผู้จัดการ นายเอกได้ทำสัญญารับจ้างถมที่ดินของนายแดงเนื้อที่ 50 ไร่ โดยจะต้องถมดินให้เสร็จภายในกำหนดหนึ่งเดือน
นายเอกได้ดำเนินการถมที่ดินของนายแดงไปได้ 20 วัน แต่เห็นว่าคงจะถมไม่เสร็จภายในเวลาที่กำหนด ซึ่งจะต้องถูกนายแดงปรับเป็นเงินหนึ่งแสนบาท นายเอกจึงได้ว่าจ้างนายขาวผู้รับเหมาถมที่ดินเหมือนกันไปถมที่ดินของนายแดงจนแล้วเสร็จภายในกำหนด เป็นหนี้นายขาวค่าจ้างถมที่ดินสองแสนบาท แต่นายเอกไม่มีเงินชำระหนี้ นายขาวจึงเรียกให้นายโทและนายตรีรับผิดร่วมด้วย แต่นายโทและนายตรี ไม่ยอมรับผิดอ้างว่านายเอกได้ทำนอกวัตถุประสงค์ของห้างฯ กล่าวคือ ห้างฯมีวัตถุประสงค์รับจ้างถมดิน มิได้มีวัตถุประสงค์ว่าจ้างถมดิน
ดังนี้ ข้อต่อสู้ของนายโทและนายตรีรับฟังได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
มาตรา 1050 การใดๆอันผู้เป็นหุ้นส่วนคนใดคนหนึ่งได้จัดทำไปในทางที่เป็นธรรมดาการค้าขายของห้างหุ้นส่วนนั้น ท่านว่าผู้เป็นหุ้นส่วนหมดทุกคนย่อมมีความผูกพันในการนั้นๆด้วย และจะต้องรับผิดร่วมกันโดยไม่จำกัดจำนวนในการชำระหนี้ อันได้ก่อให้เกิดขึ้นเพราะจัดการไปเช่นนั้น
วินิจฉัย
การที่นายเอก นายโท และนายตรี ตกลงเข้าหุ้นส่วนกัน โดยบอกว่าจะรับผิดร่วมกันในบรรดาหนี้ทั้งหลายที่เกิดขึ้น โดยไม่จำกัดจำนวน แต่ก็มิได้นำความไปจดทะเบียนจึงเข้าลักษณะสัญญาห้างหุ้นส่วนสามัญไม่จดทะเบียน โดยมีวัตถุประสงค์รับจ้างถมดิน เมื่อนายเอก ซึ่งเป็นหุ้นส่วนผู้จัดการได้ทำสัญญารับจ้างถมที่ดินของนายแดง จึงเป็นการจัดทำภายในวัตถุประสงค์ของห้างฯ ดังนั้นผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคนจึงต้องผูกพันด้วย ตามมาตรา 1050 แต่เมื่อนายเอกได้ดำเนินการถมที่ดินของนายแดงไปได้ 20 วัน และเห็นว่า คงจะถมไม่เสร็จภายในเวลาที่กำหนด ซึ่งจะต้องถูกนายแดงปรับเป็นเงินหนึ่งแสนบาท นายเอกจึงได้ว่าจ้างนายขาวผู้รับเหมาถมที่ดินเหมือนกันไปถมที่ดินของนายแดงจนแล้วเสร็จภายในกำหนด เป็นหนี้นายขาวค่าจ้างถมที่ดินสองแสนบาท จะเห็นว่า หนี้ดังกล่าวแม้จะไม่ใช่หนี้ที่เกิดจากการกระทำภายในวัตถุประสงค์ของห้างหุ้นส่วนโดยตรง แต่ก็เป็นหนี้ที่เกิดจากการกระทำซึ่งเกี่ยวเนื่องกับวัตถุประสงค์ของห้างหุ้นส่วนหรือจำเป็นในการดำเนินกิจการของห้างหุ้นส่วน ซึ่งผู้เป็นหุ้นส่วนหมดทุกคนย่อมมีความผูกพันและจะต้องรับผิดร่วมกันโดยไม่จำกัดจำนวนตามมาตรา 1050 ดังนั้น เมื่อนายเอกไม่มีเงินชำระหนี้ นายขาวจึงเรียกให้นายโทและนายตรีรับผิดร่วมกันได้ นายโทและนายตรี จะไม่ยอมรับผิดโยอ้างว่านายเอก ได้ทำนอกวัตถุประสงค์ของห้างฯไม่ได้
สรุป ข้อต่อสู้ของนายโทและนายตรีรับฟังไม่ได้
ข้อ 2 นายพรชัย และนายสมหวัง ตกลงเข้าหุ้นส่วนกันโดยจัดตั้งเป็นห้างหุ้นส่วนจำกัด นายพรชัยเป็นหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิด นายสมหวังเป็นหุ้นส่วนจำพวกไม่จำกัดความรับผิด และเป็นหุ้นส่วนผู้จัดการ ทั้งสองคนได้ลงเงินไว้คนละสองแสนบาท ห้างหุ้นส่วนได้จดทะเบียนถูกต้องเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ดำเนินกิจการมาได้หลายปีแล้ว มีกำไรดีทุกปี แต่นายพรชัยได้ส่วนแบ่งกำไรน้อยกว่านายสมหวังครึ่งหนึ่ง เนื่องจากได้จำกัดความรับผิดไว้ นายพรชัยเกิดความโลภต้องการมีเงินมาก จึงได้ชักชวนนายสมยศมาเข้าหุ้นกับตน ตั้งเป็นห้างหุ้นส่วนสามัญไม่จดทะเบียน โดยลงหุ้นกันคนละหนึ่งแสนบาท และได้ดำเนินกิจการอันมีสภาพเป็นอย่างเดียวกัน และเป็นการแข่งขันกับกิจการของห้างหุ้นส่วนจำกัดที่นายพรชัยเป็นหุ้นส่วนกับนายสมหวัง โดยในห้างหุ้นส่วนสามัญนี้ นายพรชัยเป็นหุ้นส่วนผู้จัดการแต่เพียงผู้เดียว ต่อมานายสมหวังทราบเรื่องเนื่องจากยอดการขายสินค้าลดต่ำลงมาก เพราะนายพรชัยได้ขายสินค้าถูกกว่าสินค้าของห้างหุ้นส่วนจำกัด นายสมหวังเห็นว่านายพรชัยเป็นผู้ดำเนินกิจการแข่งขันกับห้างหุ้นส่วนจำกัด จึงประสงค์จะเรียกค่าเสียหายจากนายพรชัย จึงได้มาปรึกษาท่านว่าในกรณีดังกล่าวนายสมหวังจะเรียกร้องเอาค่าสินไหมทดแทนจากนายพรชัยได้หรือไม่ ให้ท่านแนะนำนายสมหวัง
ธงคำตอบ
มาตรา 1090 ผู้เป็นหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิดจะประกอบการค้าขายอย่างใดๆ เพื่อประโยชน์ตนหรือเพื่อประโยชน์บุคคลภายนอกก็ได้ แม้ว่าการเช่นนั้นจะมีสภาพเป็นอย่างเดียวกันกับการค้าขายของห้างหุ้นส่วนก็ไม่ห้าม
วินิจฉัย
นายสมหวังจะเรียกร้องเอาค่าสินไหมทดแทนจากนายพรชัยไม่ได้ เพราะนายพรชัยเป็นหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิด จึงประกอบการค้าขายอย่างใดๆ เพื่อประโยชน์ตนหรือเพื่อประโยชน์บุคคลภายนอกก็ได้ แม้ว่าการเช่นนั้นจะมีสภาพเป็นอย่างเดียวกันกับการค้าขายของห้างหุ้นส่วน ตามมาตรา 1090 และแม้ว่าการงานเช่นนั้นจะเป็นการแข่งขันกับกิจการของห้างหุ้นส่วนและนายพรชัยจะเป็นผู้ดำเนินกิจการแข่งขันกับห้างหุ้นส่วนก็ตาม (ทั้งนี้เพราะเหตุว่า หุ้นส่วนประเภทจำกัดความรับผิดไม่มีสิทธิเป็นผู้จัดการห้างตามมาตรา 1087 และหุ้นส่วนจำพวกนี้ไม่ต้องการความซื่อสัตย์สุจริตในสัญญาก่อตั้งห้างหุ้นส่วน กับทั้งโอกาสในการที่จะเอาประโยชน์จากห้างมาเป็นประโยชน์ส่วนตัวก็ไม่มี โดยลักษณะที่เป็นหุ้นส่วนจำกัดความรับผิดก็มิใช่เป็นตัวแทน ไม่ใช่เป็นผู้ที่ได้รับความไว้วางใจ การที่เขาเข้าไปเป็นหุ้นส่วน ก็เนื่องจากเรียกเขาเข้ามาเอาทุนของเขามาลงเพื่อการค้าขาย จริงอยู่เขาเป็นส่วนหนึ่งที่ประกอบให้เกิดห้างหุ้นส่วนจำกัด แต่ลักษณะที่เขาเข้ามา เขาไม่มีความสำคัญในห้างหุ้นส่วนเท่าใดนัก)
สรุป นายสมหวังจะเรียกร้องเอาค่าสินไหมทดแทนจากนายพรชัยไม่ได้
ข้อ 3 คณะกรรมการบริษัท นพคุณ จำกัด ได้นัดประชุมกรรมการเพื่อพิจารณาเรื่องเพิ่มทุนของบริษัท ที่ประชุมกรรมการได้ลงมติเป็นเอกฉันท์ให้เพิ่มทุนได้ โดยออกหุ้นใหม่อีก 1 แสนหุ้น มูลค่าเท่าเดิม คือหุ้นละ 10 บาท หลังจากนั้นกรรมการบริษัทก็ได้นำมติเรื่องเพิ่มทุนไปจดทะเบียน และมีหนังสือแจ้งให้ผู้ถือหุ้นได้ทราบว่า จะมีสิทธิซื้อหุ้นใหม่ได้คนละกี่หุ้น ดังนี้ให้ท่านวินิจฉัยว่า การเพิ่มทุนของบริษัท นพคุณ จำกัด ชอบด้วยหลักกฎหมายหรือไม่
ธงคำตอบ
มาตรา 1220 บริษัทจำกัดอาจเพิ่มทุนของบริษัทขึ้นได้ด้วยออกหุ้นใหม่โดยมติพิเศษของประชุมผู้ถือหุ้น
วินิจฉัย
การเพิ่มทุนของบริษัทจะทำได้โดยวิธีเดียว คือ การออกหุ้นใหม่โดยมติพิเศษของที่ประชุมผู้ถือหุ้น ตามมาตรา 1220 จะเห็นว่า การเพิ่มทุนของบริษัทเป็นอำนาจของที่ประชุมผู้ถือหุ้น แต่ตามปัญหา การลงมติให้เพิ่มทุนดังกล่าวเป็นมติที่เกิดจากการประชุมกันเองของคณะกรรมการบริษัท ดังนั้น การเพิ่มทุนจึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย
สรุป การเพิ่มทุนของบริษัท นพคุณ จำกัด ไม่ชอบด้วยกฎหมาย
