การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2552
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 3002 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยหุ้นส่วน
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 เอก โท และตรี ตกลงเข้าหุ้นส่วนกันโดยตั้งเป็นห้างหุ้นส่วนสามัญจดทะเบียน มีเอกเป็นหุ้นส่วนผู้จัดการ ห้างหุ้นส่วนนี้มีวัตถุประสงค์รับจ้างก่อสร้างบ้านบนที่ดินของผู้ว่าจ้าง กิจการของห้างฯมีกำไรบ้างเล็กน้อย เอกต้องการให้หุ้นส่วนทุกคนได้รับส่วนแบ่งกำไรมากขึ้น จึงไปซื้อที่ดินและสร้างบ้านจัดสรรขาย โดยมิได้หารือหุ้นส่วนคนอื่นๆเลย เป็นหนี้ค่าที่ดินและวัสดุก่อสร้างจำนวน 10 ล้านบาท ดังนี้ ถ้าเอกไม่ชำระหนี้ดังกล่าวเจ้าหนี้จะเรียกให้โทและตรีร่วมรับผิดกับเอกได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
มาตรา 1050 การใดๆอันผู้เป็นหุ้นส่วนคนใดคนหนึ่งได้จัดทำไปในทางที่เป็นธรรมดาการค้าขายของห้างหุ้นส่วนนั้น ท่านว่าผู้เป็นหุ้นส่วนหมดทุกคนย่อมมีความผูกพันในการนั้นๆด้วย และจะต้องรับผิดร่วมกันโดยไม่จำกัดจำนวนในการชำระหนี้ อันได้ก่อให้เกิดขึ้นเพราะจัดการไปเช่นนั้น
วินิจฉัย
ห้างหุ้นส่วนสามัญนั้น ผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคนจะต้องรับผิดร่วมกันเพื่อหนี้สินทั้งปวงของหุ้นส่วนโดยไม่จำกัด ทั้งนี้หมายความถึงบรรดาหนี้สินที่ผู้เป็นหุ้นส่วนคนใดคนหนึ่งได้จัดทำในทางธรรมดาการค้าของห้างหุ้นส่วนและได้กระทำไปในฐานะหุ้นส่วนมิใช่ฐานะส่วนตัว การกระทำที่เป็นธรรมดาการค้าขายของห้างหุ้นส่วนนั้น อาจเป็นการกระทำอย่างใดอย่างหนึ่งต่อไปนี้ คือ
1 การกระทำภายในวัตถุประสงค์ของห้างหุ้นส่วน
2 การกระทำซึ่งเกี่ยวเนื่องกับวัตถุประสงค์ของห้างหุ้นส่วนหรือจำเป็นในการดำเนินกิจการของห้างหุ้นส่วน
การกระทำของเอกไม่อยู่ในวัตถุประสงค์ของห้างหุ้นส่วน และมิใช่กิจการที่เป็นทางธรรมดาการค้าขายของห้างหุ้นส่วน เพราะห้างหุ้นส่วนมีวัตถุประสงค์รับจ้างก่อสร้างบ้านบนที่ดินของผู้มาว่าจ้างเท่านั้น แต่เอกซื้อที่ดินและสร้างบ้านจัดสรรขายโดยมิได้หารือกับหุ้นส่วนคนอื่นๆเลย ดังนั้นโทและตรีย่อมไม่ต้องผูกพันในการกระทำของเอกในหนี้ค่าที่ดินและวัสดุก่อสร้างจำนวน 10 ล้านบาท เป็นหนี้ส่วนตัวของเอก ถ้าเอกไม่ชำระหนี้ดังกล่าว เจ้าหนี้จะเรียกโทและตรีร่วมรับผิดกับเอกไม่ได้
สรุป เจ้าหนี้เรียกโทและตรีไม่ได้
ข้อ 2 ห้างหุ้นส่วนจำกัดพรทวีวัฒน์ค้าผ้าไหม มีนางสาวพรเป็นหุ้นส่วนจำพวกไม่จำกัดความรับผิด และเป็นหุ้นส่วนผู้จัดการ นายทวีเป็นหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิด แต่ก่อนที่จะไปจดทะเบียนเป็นห้างหุ้นส่วนจำกัด นางสาวพรได้กู้ยืมเงินจากนางสาวเดือนมา 2 ล้านบาท เพื่อนำมาใช้จ่ายในห้างฯต่อมาเมื่อห้างฯ ได้จดทะเบียนเป็นห้างหุ้นส่วนจำกัดแล้ว ห้างหุ้นส่วนจำกัดพรมวีวัฒน์ค้าผ้าไหมก็ยังมิได้ชำระหนี้รายนี้ ต่อมานางสาวพรหุ้นส่วนผู้จัดการได้เดินทางไปต่างประเทศ จึงได้มอบหมายให้นายทวีเป็นผู้จัดการงานของห้างหุ้นส่วนจำกัดพรทวีวัฒน์แทน นายทวีจึงได้ทำสัญญาซื้อผ้าไหมมาขายในกิจการของห้าง และยังไม่ชำระหนี้ ต่อมาหนี้เงินกู้ ที่นางสาวเดือนเป็นเจ้าหนี้และหนี้ค่าผ้าไหมถึงกำหนดชำระ แต่ห้างหุ้นส่วนจำกัดไม่มีเงินชำระหนี้ ดังนี้เจ้าหนี้ทั้งสองรายจะเรียกให้นายทวีรับผิดร่วมกับห้างฯได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
มาตรา 1079 อันห้างหุ้นส่วนจำกัดนั้น ถ้ายังมิได้จดทะเบียนอยู่ตราบใด ท่านให้ถือว่าเป็นห้างหุ้นส่วนสามัญ ซึ่งผู้เป็นหุ้นส่วนทั้งหมดย่อมต้องรับผิดร่วมกันในบรรดาหนี้ของห้างหุ้นส่วนโดยไม่มีจำกัดจำนวน จนกว่าจะได้จดทะเบียน
มาตรา 1082 วรรคแรก ถ้าผู้เป็นหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิดคนใดยินยอมโดยแสดงออกชัดหรือโดยปริยายให้ใช้ชื่อของตนระคนเป็นชื่อห้างไซร้ ท่านว่าผู้เป็นหุ้นส่วนคนนั้นจะต้องรับผิดต่อบุคคลภายนอกเสมือนดั่งว่าเป็นหุ้นส่วนจำพวกไม่จำกัดความรับผิดฉะนั้น
มาตรา 1088 วรรคแรก ถ้าผู้เป็นหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิดผู้ใดสอดเข้าไปเกี่ยวข้องจัดการงานของห้างหุ้นส่วน ท่านว่าผู้นั้นจะต้องรับผิดร่วมกันในบรรดาหนี้ทั้งหลายของห้างหุ้นส่วนนั้นโดยไม่จำกัดจำนวน
วินิจฉัย
(1) หนี้กู้ยืมเงิน เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่าก่อนที่ห้างฯ จะจดทะเบียนเป็นนิติบุคคล นางสาวพรได้ทำสัญญากู้ยืมเงินจากนางสาวเดือนมา 2 ล้านบาท เพื่อนำมาใช้จ่ายในกิจการของห้างฯ และยังไม่ชำระหนี้ เช่นนี้นางสาวเดือนเจ้าหนี้มีสิทธิเรียกร้องจากนายทวีหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิดให้ร่วมกันรับผิดกับห้างฯได้ เพราะว่าหนี้ตามสัญญากู้ยืมเงินเกิดขึ้นก่อนที่จะมีการจดทะเบียนเป็นห้างหุ้นส่วนจำกัด กฎหมายให้ถือว่าหนี้ดังกล่าวเป็นหนี้ของห้างหุ้นส่วนสามัญ ซึ่งผู้เป็นหุ้นส่วนทั้งหมดไม่ว่าจะเป็นหุ้นส่วนจำพวกจำกัดความรับผิดหรือจำพวกไม่จำกัดความรับผิดร่วมกันในบรรดาหนี้ของห้างหุ้นส่วนโดยไม่มีจำกัดจำนวนตามมาตรา 1079
(2) หนี้ค่าผ้าไหม เนื่องจากหุ้นส่วนประเภทจำกัดความรับผิดนั้นไม่มีสิทธิเป็นผู้จัดการห้างหุ้นส่วนจำกัด ถ้าหากสอดเข้าไปจัดการงานของห้างจะต้องรับผิดในบรรดาหนี้ทั้งหลายของห้างหุ้นส่วนโดยไม่จำกัดจำนวน การสอดเข้าไปจัดการตามมาตรา 1088 นี้ จะเป็นการจัดการด้วยความสมัครใจเอง หรือโดยหุ้นส่วนผู้จัดการได้มอบหมาย หรือได้ขอร้องให้เข้ามาช่วยจัดการ หรือเป็นการรับฝากงานไว้เพื่อจัดการชั่วคราวก็ตาม ก็ถือว่าเป็นการสอดเข้าไปจัดการงานทั้งสิ้น ดังนั้นกรณีนายทวีต้องรับผิดร่วมกับห้างฯ ด้วยเช่นกันตามมาตรา 1088 วรรคแรก (กรณีถ้านักศึกษาตอบตามมาตรา 1082 เนื่องจากใช้ชื่อระคนเป็นชื่อห้างฯ ก็ได้คะแนนเช่นเดียวกัน)
สรุป เจ้าหนี้ทั้งสองสามารถเรียกให้นายทวีรับผิดร่วมกับห้างหุ้นส่วนจำกัดได้
ข้อ 3 บริษัท ใบตอง จำกัด มีนางสาวใบเตยเป็นกรรมการผู้จัดการ นางสาวใบเตยต้องการขยายกิจการของบริษัทฯ จึงได้เรียกประชุมคณะกรรมการเพื่อขอมติเพิ่มทุน ที่ประชุมคณะกรรมการได้ลงมติเอกฉันท์ให้เพิ่มทุนได้โดยออกหุ้นใหม่ 100,000 หุ้น มูลค่าเท่าเดิมคือหุ้นละ 100 บาท ดังนี้ให้ท่านวินิจฉัยว่าการเพิ่มทุนครั้งนี้ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
มาตรา 1194 การใดที่กฎหมายกำหนดให้ต้องทำโดยมติพิเศษ ที่ประชุมใหญ่ต้องลงมติในเรื่องนั้นโดยคะแนนเสียงข้างมาก ไม่ต่ำกว่าสามในสี่ของจำนวนเสียงทั้งหมดของผู้ถือหุ้นที่มาประชุมและมีสิทธิออกเสียงลงคะแนน
มาตรา 1220 บริษัทจำกัดอาจเพิ่มทุนของบริษัทขึ้นได้ด้วยออกหุ้นใหม่โดยมติพิเศษของประชุมผู้ถือหุ้น
วินิจฉัย
การเพิ่มทุนของบริษัทจำกัดนั้น กฎหมายกำหนดให้ทำโดยการออกหุ้นใหม่และต้องมีการประชุมผู้ถือหุ้นเพื่อลงมติพิเศษ ซึ่งมติพิเศษดังกล่าว ที่ประชุมใหญ่ต้องลงมติในเรื่องนั้นโดยคะแนนเสียงข้างมาก ไม่ต่ำกว่าสามในสี่ของจำนวนเสียงทั้งหมดของผู้ถือหุ้นที่มาประชุมและมีสิทธิออกเสียงลงคะแนนตามมาตรา 1194 และมาตรา 1220
การเพิ่มทุนของบริษัทใบตอง จำกัด ไม่ชอบด้วยกฎหมาย เนื่องจากเป็นการประชุมของคณะกรรมการบริษัทจำกัด ซึ่งตามกำหมายดังกล่าวข้างต้นคณะกรรมการบริษัทจำกัดไม่มีอำนาจให้เพิ่มทุนได้ นอกจากที่ประชุมผู้ถือหุ้นจะได้ลงมติพิเศษเท่านั้น
สรุป การเพิ่มทุนไม่ชอบด้วยกฎหมาย เพราะการเพิ่มทุนต้องประชุมผู้ถือหุ้นเพื่อลงมติพิเศษตามมาตรา 1194 และมาตรา 1220
